1. Savyon i Yigal Carmon*

Wprowadzenie

Najwyżsi przedstawiciele Iranu mówili w przeszłości, że Teheran uczy się z doświadczeń Korei Północnej w próbach zrealizowania aspiracji do supremacji regionalnej i zdobycia status globalnego mocarstwa nuklearnego.

Iran osiągnął jedno i drugie pod przykrywką porozumienia z supermocarstwami, które chroni go zarówno przed atakiem, jak inspekcją i pozwala mu na legalne kontynuowanie – z pomocą supermocarstw – rozwijania swojego potencjału nuklearnego. Obejmuje to detonację ładunku nuklearnego “dla celów badawczych”, jak również dalsze rozwijanie programu pocisków bez żadnych ograniczeń przez porozumienie.

Iran idzie w ślady Korei Północnej

Podobnie jak Korea Północna, która zawarła kilka porozumień z administracją USA, tj. administracjami Clintona i Obamy, jak również z innymi supermocarstwami, niemniej kontynuowała militarny program nuklearny bez pozwolenia na jakiejkolwiek rzeczywiste inspekcje oraz kontynuowała rozwijanie pocisków balistycznych dalekiego zasięgu, Teheran wykorzystuje JCPOA do rozwijania swojego potencjału nuklearnego bez pozwalania na rzeczywiste inspekcje i kontynuuje rozwijanie i swobodne testowanie pocisków balistycznych dalekiego zasięgu.

Prezydent naciskał na UE3 – Wielką Brytanie, Francję i Niemcy – oraz na Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA), by zgodzili się na zakaz inspekcji militarnych i innych podejrzanych  miejsc i na trzymanie tej kwestii oddzielnie od JCPOA, umożliwiając w ten sposób Iranowi zrobienie tego, co zrobiła Korea Północna, bez żadnej znaczącej reakcji Zachodu. Iran, który śledził reakcje Zachodu na działalność Korei Północnej, doszedł do wniosku, że może robić to samo i tę lekcję wyrażali najwyżsi irańscy oficjele.

Na przykład, sekretarz Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego, Ali Laridżani, powiedział w przemówieniu z września 2005 roku: “Polecam raz jeszcze, byście zwracali uwagę na zachowanie Korei Północnej. Po dwóch latach rozmów z Koreą Północną, co uzyskaliście? Zaakceptowaliście technologię nuklearną Korei Północnej w dziedzinie wzbogacania uranu. Więc zaakceptujcie teraz naszą”[1].

Gazeta “Kayhan”, która jest związana z najwyższym przywódca irańskim, Alim Chameneim, pisała w artykule redakcyjnym z października 2006 r., zatytułowanym Lekcje Korei Północnej:  „Korea [Północna] zbudowała bombę [nuklearną] na oczach Amerykanów mimo wielkich nacisków, pod jakimi była i [mimo] lat ostrych sankcji międzynarodowych – nikomu nie udało się zrobić niczego [przeciwko temu]. Znaczy to dokładnie, że jeśli inny kraj, taki jak Korea Północna, dochodzi do wniosku z przyczyn politycznych lub bezpieczeństwa, że musi mieć broń nuklearną, uda mu się ostatecznie zrealizować swoje życzenie – nawet jeśli nie chce tego cały świat. Supermocarstwa mogą spowolnić [jego] drogę do [stania się] nuklearnym lub mogą stosować naciski ekonomiczne i psychologiczne na niego i jego obywateli – ale w końcu wola, która powstaje w narodzie, jest tym co przeważa i determinuje politykę”[2].

W artykule opublikowanym w tygodniku “Sobh-e Sadeq” Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej Iranu (IRGC), opublikowanym w czerwcu 2008 r. nazwano decyzję Korei Północnej o zniszczeniu wieży chłodzącej reaktora w Jongbjon w tym miesiącu „podstępem strategicznym”, mającym na celu złagodzenie nacisku supermocarstw, które sprzeciwiają się jej aktywności nuklearnej. Dodano, że zniszczenie tej wieży może być krokiem ku kolejnemu testowi nuklearnemu. Także według tego artykułu, zniszczenie wieży, które użycie zawieszono dawno temu, nie przeszkodziło Korei Północnej w ponowieniu działań dzięki know how, a z zapasem plutonu mogła przeprowadzić co najmniej osiem kolejnych testów nuklearnych[3].

Ośrodek badań dyplomatycznych Iranu, który jest związany z irańskimi ministerstwem obrony, wezwał w kwietniu 2009 r. do starannego zbadania reakcji USA na wystrzelenie przez Koreę Północna pocisku dalekiego zasięgu w owym miesiącu, mówiąc, że model północnokoreański może być zastosowany do Bliskiego Wschodu[4].

Konserwatywna gazeta irańska, “Resalat”, pisała po wystrzeleniu przez Koreę Północną pocisku, że USA są słabe i nie mogą narzucić swojego stanowiska Korei Północnej, która korzysta ze wsparcia rosyjskiego i chińskiego. Dodano, że administracja Obamy stoi przed trudnym dylematem. Jeśli przyjmie surowe stanowisko poprzedzającej ją administracji Busha, zaszkodzi to pojednawczemu wizerunkowi Obamy. Jeśli ustąpi Korei Północnej, wzmocni to pozycję Korei Północnej w Azji południowowschodniej[5].

Iran działał w oparciu o doświadczenia Korei Północnej, ale z większym wyrafinowaniem, co pokazują następujące aspekty:

  1. Zamiast natychmiast odrzucić inspekcje, jak to zrobiła Korea Południowa, Teheran stworzył ramy, w których tylko zadeklarowane miejsca nuklearne będą podlegały inspekcji, wraz z innymi ramami, według których nie będzie inspekcji miejsc militarnych i innych, i zyskał do tego pełną kooperację Zachodu, w dodatku do olbrzymich korzyści dla siebie. Zachód zgodził się na ten irański plan, a sam prezydent Stanów Zjednoczonych nawet wyjaśnił 14 lipca 2015 r., w dniu ogłoszenia porozumienia, że “MAEA będzie miała dostęp, gdzie konieczne, kiedy konieczne”[6]. Dzisiaj USA muszą co kwartał potwierdzać, że Iran spełnia warunki porozumienia, mimo że inspekcje ograniczone są tylko do niektórych instalacji.
  2. Teheran wyłączył sprawę pocisków balistycznych dalekiego zasięgu z negocjacji JCPOA i z braku międzynarodowego traktatu regulującego kwestię pocisków długiego zasięgu administracja Obamy pozwoliła Iranowi kontynuować rozwijanie jego potencjału pocisków do punktu, w którym zagraża on Bliskiemu Wschodowi i Zachodowi. Należy zauważyć, że Iran nazywa swoje pociski dalekiego zasięgu „pociskami obronnymi”, ale według wszystkich zaakceptowanych standardów są to pociski ofensywne; Iran grozi także nimi krajom w regionie.

Na pocisku po hebrajsku i w farsi: “Izrael powinien zostać starty z powierzchni ziemi”. Zdjęcie: Fars, Iran, 9 marca 2016. Patrz także MEMRI http://www2.memri.org/polish/iran-wystrzelil-pociski-balistyczne-dalekiego-zasiegu-ozdobione-haslem-izrael-powinien-byc-starty-z-powierzchni-ziemi/3775  16 marca 2016.

  1. JCPOA został napisany w taki sposób, że wygasa po pewnym czasie, wraz z restrykcjami i pewnymi zastrzeżeniami, na które zgodził się Teheran.
  2. Administracja USA zgodziła się na żądanie Teheranu, by jego ciężka woda została składowana w pobliskim Omanie, kraju sojuszniczym, gdzie będzie natychmiast dostępna dla Iranu. Administracja zgodziła się także na żądanie, że Iran będzie mógł rozwijać centryfugi nowoczesnych generacji, tak że po wygaśnięciu JCPOA w 2025 r. będzie w stanie przeskoczyć znaczące etapy w procesie nuklearyzacji.

Na jaką inspekcję zgodziły się UE3 i MAEA pod presją administracji Obamy?

Dyrektor generalny MAEA, Yukia Amano, oznajmił niedawno, że MAEA może wejść do każdego miejsca w Iranie, by poddać je inspekcji. Jego wypowiedź wprowadza jednak w błąd, ponieważ JCPOA nie pozwala na rzeczywiste inspekcje żadnych instalacji nuklearnych poza tymi, które zadeklarował Iran. Poniżej są warunki uzgodnione w JCPOA przez Amano i Europejczyków[7]:

  1. JCPOA stworzył unikatowe ramy dla Iranu, które omijają Dodatkowy Protokół, pozwalający na inspekcję instalacji militarnych, a co Iran zaakceptował jako dobrowolny i jednostronny krok, od którego może odstąpić bez naruszania JCPOA.
  2. JCPOA przeniósł kompetencje podejmowania czysto profesjonalnych decyzji z MAEA na forum polityczne, którego autorytet zastępuje autorytet MAEA – za zgodą dyrektora generalnego MAEA, Yukii Amano, który zrezygnował ze swojej pozycji pod naciskiem Obamy.
  3. JCPOA ustala serię restrykcji dla przeprowadzania inspekcji; na przykład, żadne twierdzenie MAEA, nie może być motywowane zamiarem zaszkodzenia irańskiej działalności militarnej i w dziedzinie bezpieczeństwa. To sformułowanie daje Iranowi narzędzie zapobieżenia każdej inspekcji każdej instalacji przez argumentowanie, że taka inspekcja jest motywowana zamiarem zaszkodzenia jego działalności militarnej. Procedura wymaga, by informacja, która rzuca podejrzenie na którąkolwiek z tych instalacji i która wywołuje żądanie inspekcji, została ujawniona Iranowi, Rosji i Chinom – a to żądanie, którego nie można spełnić, ma na celu całkowite powstrzymanie inspekcji.
  4. JCPOA stworzył precedens polityczny niewiarygodnego procesu inspekcji przez zamknięcie teki PMD Iranu (Possible Military Dimensions – Możliwy wymiar militarny) ustaloną z góry decyzją polityczną i podczas negocjacji z Iranem o raporcie pisanym przez MAEA o PMD – tj. teka nie została niezależnie zamknięta przez MAEA. To jest, inspektorzy MAEA nie odwiedzili tych instalacji, a próbki z nich zostały pobrane przez samych Irańczyków i wręczone inspektorom MAEA bez żadnej możliwości sprawdzenia, że próbki pobrane były tymi, które zostały wręczone. Dyrektor generalny MAEA, Yukia Amano, poddał się naciskowi administracji Obamy i zgodził się na tę nieprofesjonalną i niewiarygodną procedurę, łamiąc zaufanie pokładane w nim i w MAEA jako niezależnym, profesjonalnym i autorytatywnym organie. Jest tak, ponieważ Irańczycy uwarunkowali swoją akceptację JCPOA zamknięciem ich teki PMD w ten właśnie sposób, żeby nie było żadnego wejścia inspektorów na podejrzane miejsca militarne. Ponadto, poddał się on odmowie Iranu, by pozwolić MAEA na przesłuchanie irańskich naukowców nuklearnych i zgodził się nie wspominać określenia “PMD” w raporcie skupiającym się na tej kwestii, ponieważ Iran sprzeciwiał się temu. Raport MAEA o kwestii PMD stwierdzał, że istotnie była podejrzana działalność w Iranie, ale powstrzymał się od napisania, że odpowiedzialny za to był reżim irański.

Wyjaśnił to także przedstawiciel Iranu w MAEA, Reza Nadżafi, w wywiadzie z 21 września 2015 r. dla agencji informacyjnej ISNA. Powiedział on: „Zaprzeczam informacji Reutersa, że próbki z Parchin zostały pobrane w obecności inspektorów MAEA. Sami pobraliśmy próbki. To jest dla nas czerwona linia i żaden inspektor nie jest autoryzowany do wejścia do instalacji militarnej i prowadzenia tam inspekcji. Wizyta Amano i jego zastępcy była całkowicie ogólną wizytą protokolarną; nie mieli wyposażenia, ani nawet telefonu komórkowego, ich wizyta nie trwała dłużej jak kilka minut [i była] tylko po to, żeby zobaczyli, że nie ma tam niczego podejrzanego i że twierdzenia o [Parchin] są całkowicie błędne”[8].

Patrz także następujące raporty MEMRI:

Prezydent francuski, Macron: Jest „absolutnie konieczne”, by JCPOA „był uzupełniony… jeśli chodzi o pociski balistyczne”

Francuski prezydent Emmanuel Macron w przemówieniu na konferencji ambasadorów francuskich w Paryżu 29 sierpnia 2017 r. mówił o potrzebie wzmocnienia  JCPOA jako części reżimu nierozprzestrzeniania i proponował “absolutnie konieczne” uzupełnienie go “jeśli chodzi o użycie pocisków balistycznych” po 2025 r., kiedy JCPOA wygasa. Powiedział: „[T]o porozumienie [JCPOA] zostało poprawione dzięki interwencji Francji. Nie ma alternatywy do reżimu nierozprzestrzeniania i będziemy niesłychanie ostrzy w sprawie jego realizacji. Ramy tego porozumienia są dobre. Może być uzupełnione przez pracę [nad nim] po 2025 r. – absolutnie niezbędna prace, jeśli chodzi o użycie pocisków balistycznych”[9].

* A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Studies Project; Y. Carmon jest prezesem MEMRI.

Aneks: dodatkowe rapory MEMRI w tej sprawie

 

[1] See MEMRI Special Dispatch No. 994, Iranian Nuclear Chief Ali Larijani: The West Should Learn the Lesson of North Korea, September 26, 2005.
[2] Kayhan (Iran), October 12, 2006. See also MEMRI Special Dispatch No. 1321, Iranian Daily Close to Supreme Leader Khamenei: 'If Any Country Such as North Korea, Concludes, for Political or Security Reasons, That It Must Have Nuclear Weapons, It Will Ultimately Succeed… Even if the Whole World Is Opposed…’ October 13, 2006.
[3] Sobh-e Sadeq (Iran), June 30, 2008.
[4] Iran Diplomacy (Iran), April 6, 2009.
[5] Resalat (Iran), April 6, 2009.
[6] Obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office, July 14, 2015.
[7] See Section Q of Annex of the JCPOA, pp 42-43, Apps.washingtonpost.com/g/documents/world/full-text-of-the-iran-nuclear-deal/1651. See also MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 1325 – Discussion Of Iranian Violations Of JCPOA Is Futile; The Inspection Procedure Designed By The Obama Administration Precludes Actual Inspection And Proof Of Violations, August 18, 2017.
[8] ISNA (Iran), September 21, 2015.
[9] Elysee.fr, August 29, 2017.

If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org.

 

POWIĄZANE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA