Autorzy: A. Savyon i U. Kafash*
Wprowadzenie
W wywiadzie z 22 sierpnia 2017 r. dla IRINN TV, Ali Akbar Salehi, szef Organizacji Energii Atomowej Iranu (AEOI) i członek zespołu negocjacyjnego ds. nuklearnych Iranu, powtórzył groźby wyrażone przez prezydenta Rohaniego 3 sierpnia 2017 r. w sprawie zdolności Iranu do szybkiego odrodzenia swojego programu nuklearnego do momentu, w jakim był przed JCPOA. Powiedział, że Iran będzie w stanie zacząć wzbogacanie uranu do 20% w instalacji Fordo w ciągu zaledwie pięciu dni i że może także reaktywować reaktor w Arak, ponieważ cement został wlany nie do jego trzonu, ale tylko do kilku rur zewnętrznych, które łatwo wymienić. Wypowiedział także niejasne groźby o dokonaniu zmian strukturalnych w AEOI, które umożliwią jej funkcjonowanie w sposób „zaskakujący” dla Zachodu.
Poniżej podajemy tłumaczenie jego wypowiedzi w tym wywiadzie:
Zgodnie z JCPOA utrzymujemy instalacje w Fordo tak, że będziemy w stanie zacząć wzbogacanie uranu do 20% w ciągu pięciu dni
„Podczas niedawnej sesji otwartych drzwi w Madżlisie prezydent [Rohani] ostrzegł Amerykę przed naruszaniem JCPOA i [mówił] o wznowieniu [przez Iran] programu nuklearnego. Nie było to puste lub bezpodstawne ostrzeżenie, ale opierało się na danych dostępnych dla prezydenta. Prezydent i inne kręgi reżimu otrzymują informacje o działalności AEOI, [bo] mamy obowiązek [składać] raporty i informować władze o niezbędnych [poziomach] gotowości, tak że jeśli chcą podjąć decyzję, będą wiedzieli, jaka jest sytuacja. Wypowiedź Rohaniego opierała się na gotowości, która jest osiągnięta.
Uważamy utrzymanie instalacji Fordo za siłę w JCPOA, podczas gdy oni [USA i EU3] nie chcieli nawet, by [instalacja] Fordo istniała i powiedzieli, że musimy ją zamknąć. Reporterzy [gazet i telewizji] mają móc odwiedzać różne miejsca tej instalacji [Fordo]. Jeśli macie zdjęcia archiwalne, możecie zobaczyć, jak bardzo instalacja zmieniła się i jakie aktywności mają miejsce, szczególnie w dziedzinie stabilnych izotopów i w różnych laboratoriach. Zachowaliśmy Fordo w JCPOA, wiec, jeśli chcemy, możemy zacząć wzbogacać [uran] do 20% w ciągu pięciu dni”.
Postanowiliśmy opublikować zdjęcia odnowionego reaktora w Arak; wlaliśmy cement tylko do kilku rur, nie do trzonu
„Pewni ludzie [tj. krytycy JCPOA w obozie ideologicznym] powiedzieli, że nasz przemysł nuklearny został sparaliżowany i że jest zamknięty, i że [Zachód] zabrał go [nam], i nawet jeśli przysięgasz [że to nie jest prawda], nic to nie pomaga. Dlatego zdecydowaliśmy się pokazać zdjęcia wznowionego reaktora w Arak [publiczności]. [Krytycy] pokazywali zdjęcia dołu wypełnionego cementem i twierdzili, że wlaliśmy cement do trzonu reaktora w Arak. Te zdjęcia to fotoshop i [ludzie, którzy je przedstawili], muszą przeprosić i przyznać, że oszukują opinię publiczną fałszerstwami.
[W rzeczywistości] wlaliśmy cement tylko do kilku rur reaktora o kilku centymetrach średnicy i długości dwa do trzech metrów. Nie [wlaliśmy go] do samego reaktora, a [tylko] do zewnętrznych rur. Jeśli dostaniemy instrukcję przywrócenia sprawności dawnego reaktora i kontynuowania z dawnym programem, który jest nieodpowiedni [na obecny czas] i jest przestarzały o 40 lub 50 lat, usuniemy pierwsze i ostatnie części tych rur i wstawimy nowe rury, co zajmie tylko kilka miesięcy. Zrobili [o to] tyle hałasy, a my niczego [wówczas] nie mówiliśmy, z pokory, lub jeśli mówiliśmy coś, nikt nie słuchał. To dlatego postanowiliśmy pokazać zdjęcia reaktora [publiczności].
Jeśli chcemy, możemy rozpocząć wzbogacanie [uranu] do 20% w ciągu pięciu dni i to jest bardzo ważne. To posuniecie wysyła różne komunikaty techniczne i zawodowe i druga strona [USA i Zachód] rozumieją je”.
„Ciężko pracowaliśmy, by osiągnąć JCPOA i nie było to dla nas łatwe”; „Widzimy to jako [osiągniecie] dla naszych interesów narodowych i regionalnych”
„Mamy dalsze oszacowania, których nie możemy obecnie opublikować, ale gdy tylko zespół [irański] nadzorujący JCPOA podejmie decyzję i poinformuje o tym AEOI, poinformujemy społeczeństwo. Powinniście wiedzieć, że możemy zmienić strukturę AEOI w sześć miesięcy. Organizacja rutynowo prowadzi swoją działalność. Ale jeśli chcemy zareagować i postawić wyzwanie [naszemu rywalowi], dla nas sześć miesięcy to długi czas i z pewnością zaskoczymy ich.
Kręgi zachodnie znają [sytuację] i gdy tylko ktoś [w Iranie] mówi [o irańskiej gotowości nuklearnej] , mówią, że ma rację. Nie chcemy [dojść do] sytuacji [w której ożywimy nasz potencjał, ponieważ] ciężko pracowaliśmy, by osiągnąć JCPOA i nie było to dla nas łatwe. Zgodziliśmy się na JCPOA i spełniamy jego wymagania. Chcemy, by pozostał wiążący i widzimy go jako [osiągniecie] dla naszych celów narodowych i regionalnych…”
„Jest naszym najwyższym priorytetem zachowanie JCPOA… Ale jeśli oni chcą mu zaszkodzić… zrobimy coś, co ich zaskoczy”
„Ostrzegam [USA], że jeśli złamią JCPOA, Korea Północna powie, że Amerykanie nie dotrzymują swoich zobowiązań. Dlatego, zakładając, że [Amerykanie] chcą rozwiązać kwestię tego kraju [Korei Północnej] dyplomatycznie i naukowo, jeśli Ameryka złamie JCPOA, to będzie to lekcja dla [Korei Północnej, która] powie: 'Wy [Amerykanie] doszliście do porozumienia z Iranem i Iran trwa w dochowaniu go. Dlaczego łamiecie je?’ Powie: ‘Jakie są gwarancje, że [spełnicie swoje zobowiązania w porozumieniu] z nami?’
Jeśli JCPOA zostanie złamane… zaufanie do krajów takich jak Ameryka będzie zakłócone… Wszystko będzie zakłócone, a szczególnie logika polityczna świata będzie zakłócona. Zaufanie do Ameryki poniesie szkody, a nawet jeśli my sami nie ufamy Ameryce, te [kraje], które nadal to robią, stracą zaufanie.
Jest naszym najwyższym priorytetem zachowanie JCPOA, ale nie za każdą cenę. Jeśli druga strona będzie kontynuowała JCPOA, tym lepiej. My także będziemy kontynuowali, ale jeśli chcą mu zaszkodzić, [już] wystosowaliśmy ostrzeżenie. Mam nadzieję, że taki dzień nie nadejdzie, ponieważ [jeśli nadejdzie], zrobimy coś, co ich zaskoczy.
Nuklearne plany i działalność Iranu trwają. Rosja buduje dwa nowe reaktory w Buszehr kosztem 8,4 miliona dolarów i praca posuwa się dobrze naprzód. Praca nad odkryciem i wydobywaniem [surowego uranu] postępuje; kiedy rezultaty spotkają się z przewidywaniami, opublikujemy aktualne informacje.
Prace nad badaniami i rozwojem także idą dobrze. Centryfugi IR8 przeszły znakomicie wszystkie testy mechaniczne i to przekracza nasze oczekiwania.
Także w sprawie paliwa nuklearnego poczyniliśmy wielkie postępy i to jest projekt długoterminowy, 10- do 15 lat. Poważnie nad tym pracujemy, ale nie jest możliwe osiągnięcie szybkich rezultatów. Tylko cztery lub pięć krajów na świecie ma tę technologię i jedynym rozwiniętym krajem na świecie, któremu niedawno udało się osiągnąć rezultaty w dziedzinie paliwa nuklearnego, są Indie, a to przyszło po 20 latach i we współpracy z Rosją”[1].
Implikacje i ocena
Groźby prezydenta Rohaniego i szefa AEOI Salehiego trzeba rozumieć w świetle niedawnych sankcji USA na program rakietowy Iranu oraz obawy Iranu, że administracja Trumpa chce wycofać się z JCPOA.
Należy podkreślić, że groźba Salehiego, że jeśli zrobi to, Iran również wycofa się z porozumienia, jest pusta. W innym wywiadzie, z 27 sierpnia dla irańskiej telewizji Al-Alam, sam powiedział, że “jeśli Ameryka i UE wycofają się z JCPOA, Iran także to zrobi, ale jeśli reszta członków 5+1 tego nie zrobi i tylko Ameryka to zrobi, Iran [także] tego nie zrobi”.
Według naszej oceny Iran nigdy z własnej inicjatywy nie wycofa się z JCPOA, ponieważ to porozumienie daje mu trzy strategiczne osiągnięcia o historycznej wadze:
- a) Nietykalność przed atakiem Izraela
- b) Status uznanego międzynarodowo mocarstwa nuklearnego
- c) Wolną drogę do kontynuowania tajnej działalności nuklearnej, ponieważ procedura inspekcji ustalona w JCPOA wyklucza rzeczywistą inspekcję (patrz MEMRI Badania i analizy Nr 1325, http://www2.memri.org/polish/dyskusja-o-iranskich-naruszeniach-jcpoa-jest-jalowa-procedura-inspekcji-zaprojektowana-przez-administracje-obamy-wyklucza-rzeczywista-inspekcje-i-dowody-naruszen/9409 , 18 sierpnia 2017).
JCPOA jest zatem zasadniczą częścią przetrwania reżimu irańskiego (patrz MEMRI Badania i analizy Nr 1306, http://www2.memri.org/polish/iran-nie-anuluje-jcpoa-poniewaz-jcpoa-przyznaje-iranowi-status-panstwa-nuklearnego-i-jest-zachodnia-gwarancja-przetrwania-rezimu/8657 , 6 kwietnia 2017).
Oświadczenie Salehiego, że Iran jest zdolny w ciągu zaledwie pięciu dni do powrotu do wzbogacania uranu do 20% w połączeniu z obaleniem przez niego wcześniejszego zapewnienia MAEA, że trzon reaktora nie kwalifikuje się dłużej do działania, wyraźnie zaświadczają, że Iran zachował potencjał nuklearny, którego JCPOA nie wyeliminowało i że Iran nadal stanowi militarne zagrożenie nuklearne mimo porozumienia.
Znaczy to, że mimo jego twierdzeń, iż nie są zainteresowani rozwojem militarnego potencjału nuklearnego, reżim irański nadal grozi tą opcją, nie dopuszczając równocześnie do rzeczywistej inspekcji miejsc, gdzie w przeszłości odbywała się podejrzana działalność.
*A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Studies Project; U. Kafash jest pracownikiem badawczym MEMRI.*
[1] ISNA (Iran), 22 sierpnia 2017.
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org.
