Małżeństwa nieletnich, szczególnie nieletnich dziewczynek i starszych mężczyzn, są powszechne w niektórych częściach świata arabskiego i muzułmańskiego i od czasu do czasu wywołują debatę w mediach arabskich. Zdarzyło się to niedawno w sprawie jedenastoletniej Jemenki, Nady Al-Ahdal, której ojciec chciał wydać ją za mąż za dorosłego mężczyznę [1], oraz innej dziewczynki jemeńskiej, ośmioletniej, która została wydana za mąż za czterdziestoletniego mężczyznę i zmarła w noc poślubną [2] .
W Arabii Saudyjskiej, gdzie małżeństwa nieletnich są także szeroko rozpowszechnione [3], kwestia dostała się na czołówki gazet po sprawie dziesięciolatki, której ojciec zmusił ją do poślubienia starego mężczyzny. Media saudyjskie odkryły tę sprawę, kiedy dziewczynka przyszła wyczerpana do szkoły i została zabrana do szpitala, a dyrektor szkoły zameldował sprawę na policji. Broniąc się, ojciec i mąż dziecka twierdzili, że jest starsza niż jej oficjalnie zarejestrowany wiek [4] . W następstwie tej sprawy rządowa prasa saudyjska opublikowała artykuły krytykujące zjawisko małżeństwa dzieci i wzywające do ustawodawstwa określającego minimalny wiek do zawarcia małżeństwa.
Należy zauważyć, że Saudyjskie Stowarzyszenie Praw Człowieka od pewnego czasu wzywa do zwalczania tego zjawiska i ustalenia dolnej granicy wieku małżeństwa, a wielu saudyjskich intelektualistów przyłączyło się do tego apelu. Niedawno14 saudyjskich działaczy praw człowieka zwróciło się z petycją do mianowanych niedawno kobiecych członków rady Szura, żądając promowania praw kobiet, włącznie z ustanowieniem minimalnego wieku do zawarcia małżeństwa [5] .
Poniżej podajemy fragmenty opublikowanych ostatnio artykułów w tej sprawie w rządowej prasie saudyjskiej:
Małżeństwa nieletnich są dowodem zacofania i ignorancji
W artykule w saudyjskiej gazecie rządowej “Al-Yawm” publicysta Amal Al-Taaimi pisał, że zjawisko małżeństw nieletnich w świecie arabskim jest produktem ignorancji i zacofania. Napisał: „Fakt, że na publicznej arenie w świecie arabskim istnieje takie zjawisko jak małżeństwa nieletnich, pokazuje, że nie idziemy do przodu, ale ześlizgujemy się do tyłu, w przepaść ignorancji umysłowej. [Nieletnie] dziewczynki i potomstwo [takich małżeństw] płacą cenę za tę ohydę umysłową, która skłania ludzi do wydawania za mąż dziewczynek, które nie osiągnęły dojrzałości płciowej lub zaledwie ją osiągnęły. Jest to umysłowe ześlizgiwanie się do tyłu, które ma bardzo poważne rezultaty.
To prawda, że takie małżeństwa nie są [szeroko rozpowszechnionym] zjawiskiem społecznym, ale istnieją, nawet jeśli jest ich niewiele… Ta kwestia przesuwa nas o dziesięciolecia do tyłu. Małżeństwo nieletnich narusza niewinność dziewczynek, a [nawet] czasami powoduje śmierć. Mała dziewczynka nie może znieść wymagań życia małżeńskiego, ani psychicznie, ani fizycznie… Są to przestępstwa, które może powstrzymać tylko szczegółowe prawo, przywoływane bez wahania i bez wyjątku” [6] .
Trzeba uchwalić prawo o minimalnym wieku do zawarcia małżeństwa
Publicystka i autorka Umaima Al-Chamis krytykowała zjawisko małżeństw nieletnich w rządowej gazecie saudyjskiej “Al-Riyadh” i wezwała do wprowadzenia w Arabii Saudyjskiej minimalnego wieku do zawarcia małżeństwa:
„Nieżyjący szejk Ibn Al-’Uthaymeen [7] popierał zakaz małżeństw nieletnich, mówiąc: ‘Moim poglądem na tę sprawę jest, że byłoby lepiej zakazać to, chociaż wielu uczonych religijnych mówi, że według idżma [konsensus duchownych] mężczyzna może wydać za mąż swoją córkę zanim osiągnie ona dojrzałość płciową bez pytania jej o zgodę, ponieważ nie rozumie ona, co jest dla niej dobre. Według niektórych [spośród tych uczonych religijnych] stosuje się to do dziewczynki, która nie ma jeszcze dziewięciu lat. Moim zdaniem, zachowaniem odpowiednim dla naszej epoki powinno być zakazanie ojcu wydawania za mąż swojej córki zanim osiągnie ona dojrzałość płciową i można ją zapytać’.
Gdzie jest kodeks prawa rodzinnego [który, gdyby istniał w Arabii Saudyjskiej] pozwoliłby na wstawienie szariatu do prawa… i zamianę [tych] fatw w prawa, które powstrzymałyby okrutnych rodziców i ustaliły 16-18 lat jako minimalny wiek, w jakim dziewczynka może wyjść za mąż?… Przypadki przemocy, jakie doszły do mediów, są tylko małą częścią i cienką warstewką zewnętrzną, która ukrywa liczne [inne] przypadki, chowające się za normą hańby i milczenia społecznego, a które nadal są dokonywane przeciwko nieletnim i przeciwko tym, którym brak zdolności i siły [by im się sprzeciwić]…” [8]
Wszystkie instytucje państwowe muszą zwalczać to zjawisko
Publicystka Maha Akeel odrzuciła wszystkie religijne i społeczne uzasadnienia dla małżeństw nieletnich i wezwała państwo do zwalczania go poprzez ustawodawstwo. W artykule w wychodzącej w Londynie „Al-Sharq Al-Awsat” napisała: „Znaczna część społeczeństwa w Zatoce i [świecie] muzułmańsko-arabskim uznaje zjawisko małżeństw nieletnich za akceptowalne. Różnica polega na tym, że w państwach Zatoki uzasadnia się je na podstawie religijnej, podczas gdy w innych społeczeństwach główną przyczyną jest ubóstwo i obyczaj.
Religijne uzasadnienie [tego zjawiska] opiera się na fakcie, że Prorok [Mahomet], niechaj spoczywa w pokoju, ożenił się z Aiszą, kiedy miała ona [tylko] dziewięć lat… [[Jednak] wielu uczonych religijnych rekomendowało unikanie małżeństw nieletnich, włącznie z [Wielkim Muftim] 'Abd Al-Aziz Aal Szejkiem… który ostrzega rodziców i opiekunów, by nie wydawali za mąż małych dziewczynek z powodu pieniędzy, szczególnie za starych mężczyzn, kiedy różnica wieku między nimi wynosi 50 lub 60 lat… Podobnie, członek Rady Starszych Duchownych, szejk Abdallah Al-Muni, sprzeciwia się porównaniom do małżeństwa Aiszy z Prorokiem Mahometem… Powiedział on: ‘Małżeństwo dzieci dzisiaj nie powinno być porównywane do małżeństwa Aiszy z powodu różnic w okolicznościach i duchu czasów’…
Istnieją ludzie, którzy uzasadniają małżeństwa nieletnich [argumentując, że ich celem jest] ochrona [dziewczynek], ale widzimy, że strony ujemne przeważają nad korzyściami. Badania pokazały, że małżeństwo w młodym wieku zagraża zdrowiu i życiu dziewczynki. Statystyki pokazują, że im młodsza dziewczynka, tym większe prawdopodobieństwo, że umrze z powodu problemów w ciąży i podczas porodu… Małżeństwo bowiem wyczerpuje organizm dziewczynki, szczególnie, jeśli jest [fizycznie] niedojrzała i nie wie nic [o życiu małżeńskim]… Jest prawem dziewczynki, by zapytano ją o zgodę przed wydaniem jej za mąż, ale jest nielogiczne branie pod uwagę opinii nieletniej o małżeństwie, ponieważ nie w pełni rozumie ona znaczenie tego słowa. Dlatego takie małżeństwa są nieważne. Podobnie, nadawanie się dziewczynki [do małżeństwa] może być tylko wywnioskowane z jej rozwoju fizycznego, a to różni się u różnych dziewczynek.
Dlatego w świetle rozważań “religijnych” i społecznych należy zwalczać zjawisko małżeństw nieletnich, ponieważ stanowi naruszenie praw dziewczynki. Przedwczesne małżeństwo [negatywnie] wpływa na fizyczny i psychiczny dobrostan dziewczynki, [na jej zdolność] zdobycia wykształcenia, jej życie społeczne i jej naturalny rozwój od dzieciństwa poprzez adolescencję do pełnej dojrzałości. Jest obowiązkiem instytucji społecznych, obywatelskich, rządowych i religijnych informowanie dziewczynek i kobiet o ich prawach, doradzanie ich rodzinom oraz dostarczanie wsparcia materialnego rodzinom ubogim, które być może uważają wydanie za mąż swoich córek za sposób pozbycia się części obciążenia ekonomicznego.
Podobnie, państwo musi uchwalić prawo, które ustanowi [minimalny] wiek do zawarcia małżeństwa, w ramach szariatu, aby chronić dziewczynkę przed obłąkanymi ludźmi, a istnieją liczne dowody religijne i naukowe, na których można się oprzeć. Państwo musi honorować Międzynarodową Konwencję Praw Dziecka, którą ratyfikowało w 1989 r. oraz [Umowę o] Prawach Dziecka w Islamie, opublikowaną przez Organizację Konferencji Islamskiej (obecnie Organizację Współpracy Islamskiej) w 2004 r., która ma chronić dzieci przed czynami i obyczajami, szkodzącymi im [pod względem] medycznym, społecznym lub kulturalnym oraz przed eksploatacją we wszystkich jej postaciach, szczególnie wykorzystywaniem seksualnym… W 2008 r. państwa członkowskie Organizacji Konferencji Islamskiej sformułowały plan działania na rzecz odpowiedzialności wobec kobiet, który określał, że jest ‘obowiązkowe zakazanie przedwczesnych małżeństw lub wymuszonych małżeństw przez podjęcie wszystkich możliwych kroków'” [9] .
Kobiety saudyjskie są ofiarami ujarzmienia i dyskryminacji podobnej do rasistowskiej
Po wypadku dotyczącym dziesięcioletniej uczennicy, publicystka Hala Al-Qahtani także zwróciła uwagę na dzieci-panny młode, pisząc w saudyjskiej gazecie rządowej „Al-Sharq”:
„Małżeństwa nieletnich, uważane za jedno z najcięższych przestępstw humanitarnych, do których zmuszane są kobiety od bardzo wczesnego wieku, nie zakończyły się do dnia dzisiejszego. Kobiety są poddane czynom, które są równoznaczne ze zniewoleniem i są wymieniane i sprzedawane w imię małżeństwa…
Chociaż kobiety stanowią połowę społeczeństwa saudyjskiego, nie jest im oszczędzona nieustępliwość organów, które [mają] służyć obywatelom, [ale] nie uaktualniły swoich praw, żeby [kobiety] można było uznać za osoby z pełnych zdolnościach, szczególnie po okresie dojrzewania. Jest wręcz przeciwnie, [te organy] praktykują haniebną, podobną do rasistowskiej dyskryminację [kobiet], która znajduje wyraz w szeregu arbitralnych i nielogicznych praw, skazujących je na ograniczoną egzystencję i całe życie niezasłużonej kary.
Władze sądownicze nie ustaliły jeszcze minimalnego wieku dla zawarcia małżeństwa ani [nie uchwaliły] żadnych praw zakazujących i delegalizujących małżeństwa nieletnich. [Z ich punktu widzenia dziewczynka] staje się wystarczająco dojrzała do małżeństwa z dnia na dzień, a jeśli popełni jakieś przestępstwo, jest dlatego karana jak dorosły… I to wszystko zanim w ogóle ma prawo do uzyskania rodzinnego dokumentu tożsamości, który uznaje jej związek z własnymi dziećmi i autoryzuje ją do zarządzania ich sprawami wobec urzędów lub w szkole, albo do podróżowania z nimi. Prawo pozbawia [kobiety] tego prawa i przyznaje je mężczyznom…
W przypadkach, gdy nie ma dostępnego mężczyzny, kobiecie ma zakaz nawet zarejestrowania śmierci swojego męża lub jednego z jej krewnych i system nalega, by uczynił to jej syn, nawet jeśli jest nieletni… Jest to bolesna degradacja i całkowicie ignoruje rolę [kobiety] i jej ważny status w rodzinie i w społeczeństwie. Jeśli [kobieta] nie ma syna… musi poprosić szefa wsi lub szejka plemiennego, by wykonał ten obowiązek, jak gdyby była nieistniejącym duchem…!” [10]
Przypisy (nie spolszczone):
[1] See MEMRI TV Clip No. 3925, Seven-Year-Old Yemeni Girl Married Off to Man Her Grandfather’s Age, July 23, 2013.
[2] Al-Hayat (London), September 13, 2013.
[3] See MEMRI Special Dispatch No. 2838, Saudi Cleric Muhammad Musa Al-Sharif Defends the Marrying Off of Under-Age Girls in Saudi Arabia: Atheists, Christians, and Fornicators Are Responsible for Human Rights Treaties, March 4, 2010 and MEMRI Special Dispatch No. 2244, Saudi Society for Defense of Women’s Rights Launches Internet Campaign For Legal Ban on Child Marriage, February, 13,2009.
[4] Sabq (Saudi Arabia), October 3, 2013.
[5] Al-Hayat (London), November 7, 2013. On the activity by the Shura councilwomen to promote women’s rights see: MEMRI Inquiry and Analysis No. 986, Women’s Rights in Saudi Arabia: Historic Nomination Of Women To Shura Council – Alongside Harsh Action By Regime Against Women’s Rights Activists, June 21, 2013.
[6] Al-Yawm(Saudi Arabia), October 10, 2013.
[7] Sheikh Muhammad Ibn Salih Al-’Uthaymeen (1929-2001) was a prominent Sunni religious scholar in the second half of the twentieth century and was highly influential in the Salafist movement. He served as a member of the Senior Clerics Council (Saudi Arabia’s supreme religious institution), as a lecturer at the Shari’a Faculty of the Imam Muhammad Ibn Sa’ud Islamic University, and as a preacher at the Grand Mosque of 'Unayzah.
[8] Al-Riyadh (Saudi Arabia), October 9, 2013. On August 26, 2013 the Saudi government approved the „Protection from Abuse” law, intended to prevent all forms of domestic violence: physical, psychological and verbal. The law states that victims of domestic violence must be provided with shelter and with psychological and physical care, and that punitive measures must be taken against the assailant. The law does not specifically refer to underage marriage, but the author of this article argues that it can theoretically apply to this phenomenon as well, since many in Saudi Arabia consider underage marriage as a form of domestic violence due to the physical and psychological harm caused to the minors being wed. She notes, however, that in the absence of an implementation code the law is presently toothless.
[9] Al-Sharq Al-Awsat (London), October 28, 2013 [10] Al-Sharq(Saudi Arabia), October 9, 2013.
