W ostatnich tygodniach Iran naciskał na społeczność międzynarodową, prosząc o finansową pomoc, aby poradzić sobie z szerzeniem się pandemii koronawirusa w kraju. W marcu 2020 r. Iran zaapelował do Międzynarodowego Funduszu Walutowego o 5 miliardów dolarów nagłej pożyczki do walki z wirusem.
7 kwietnia irański najwyższy przywódca, Ali Chamenei, zaakceptował prośbę prezydenta Hassana Rouhaniego o wycofanie miliarda dolarów z Narodowego Funduszu Rozwoju Iranu na walkę z pandemią[1]. Fundusz, założony w 2011 r. zawiera około 90 miliardów dolarów z eksportu ropy naftowej i gazu[2].
Wobec poważnej sytuacji ekonomicznej irańskiego społeczeństwa z powodu surowych sankcji wywołanych polityką reżimu w połączeniu z nieudolną polityką reżimu w sprawie wybuchu pandemii koronawirusa, rozlega się krytyka wśród samych władz z powodu braku pomocy ze strony funduszy charytatywnych reżimu, które ocenia się na miliardy, dla ciężko dotkniętego irańskiego społeczeństwa. Krytykę wyraził redaktor naczelny gazety „Jomhouri-ye Eslami”, Masih Mohadżeri, były wysoki rangą reformistyczny polityk, Mostafa Tadżzadeh i członek Madżjlisu, Bahram Parsaei. Wzywali oni Chameneiego do natychmiastowego przekazania miliardów dolarów, jakie są pod jego kontrolą, na potrzeby Irańczyków i na walkę z pandemią i kryzysem gospodarczym. Wskazali, że te fundusze, które są przeznaczone na dobrostan ubogich i pokrzywdzonych w irańskim społeczeństwie, nie docierają do nich. Te fundusze, należy zauważyć, przynoszą korzyści małemu kręgowi ludzi lojalnych wobec Chameneiego i jego projektu eksportowania irańskiej rewolucji – konsolidowania wpływów Iranu w regionie i inwestowania w inne kraje, takie jak Syria i Irak[3].
Niniejszy raport jest przeglądem krytyki z kręgów reżimu wobec odmowy Chameneiego przekazania funduszy pod jego kontrolą na potrzeby irańskiego społeczeństwa w czasie wybuchu pandemii koronawirusa.
Fundacje pod kontrolą Chameneiego
Wśród fundacji pod kontrolą Chameneiego, wspomniana przez Mohadżeriego, Tadżzadeha i Parsaeiego są Kwatera Wykonawcza Dyrektyw Imama (SETAD), oceniane w 2013 r. na około 100 miliardów dolarów[4] i Fundacja Mostazafan (Fundacja Uciśnionych i Inwalidów), o której sądzi się, że jest jednym z głównych funduszy reżimu, a jej zasoby oparte są na wywłaszczonym i porzuconym majątku. W wywiadzie z 28 marca 2018 r. dla witryny Tanaka dyrektor fundacji, Mohammad Saeedikia, powiedział, że „jest silnie obecna w przemyśle [Iranu]”, że „nikt nie zna rozmiarów jej aktywów” i że „zabierze dwa lata ocena jej wartości netto”. Dodał, że jej roczny dochód wynosi 26 miliardów tomanów (około 6 miliardów dolarów).[5] Wspomniana jest także fundacja Astan-e Kuds Razavi, która zarządza majątkiem Imam Reza Shrine w Maszhad, konglomeratem z portfelem akcji wartym miliardy w Iranie i za granicą.
Te fundacje, z których większość została założona po rewolucji islamskiej w Iranie w 1979 r. z ustalonym celem redystrybucji bogactwa do ludzi i pomocy ubogim oraz weteranom wojennym, w praktyce stały się narzędziem przekazywania publicznych funduszy w prywatne ręce i są zupełnie nienadzorowane. Reformistyczny polityk, Behzad Nabavi, były minister i zastępca przewodniczącego Madżlisu oraz założyciel Ministerstwa Wywiadu, powiedział irańskiej witrynie internetowej, Alef, że „w naszym kraju są cztery instytucje, które kontrolują 60 procent majątku narodowego. Obejmują one Kwaterę Wykonawczą Dyrektyw Imama, Chatam-ol-Anbiya Base [organizację ekonomiczną IRGC], Astan-e Kuds i Fundację Uciśnionych i Inwalidów. Żadna z tych instytucji nie jest związana z rządem ani parlamentem”[6].
Redaktor naczelny „Jomhouri-Ye Eslami”, Mohadżeri: „Jeśli [Fundacje] nie uwolnią swoich funduszy do ratowania uciśnionych, to jak mogą one uzasadnić swoje istnienie?”
12 kwietnia 2020 r. w artykule w ”Jomhouri-Ye Eslami”[7] redaktor naczelny gazety, Masih Mohadżeri, skrytykował Alego Chameniego i wezwał dyrektorów fundacji pod jego kontrolą do natychmiastowego przekazania funduszy Irańczykom, którzy doznali szkód z powodu kryzysu koronawirusa, mówiąc, że w innym razie zdradzają swoją misję. Napisał:
„Chodzi o to… że niezależnie od tego, ile pomocy ludzie otrzymują, nie może to zaspokoić ich potrzeb stworzonych przez gospodarczą recesję spowodowaną pandemią. Ta pomoc może zaleczyć niektóre rany, ale nie może rozwiązać wszystkich problemów. Aby w pełni rozwiązać wszystkie te problemy, wielcy gracze ekonomiczni, których możliwości są olbrzymie i których majątek należy do społeczeństwa, muszą wejść na scenę. Te finansowe władze obejmują SETAD, Kwaterę [Wykonawczą Dyrektyw] Imama, Fundację Uciśnionych i Astan-e Kuds Razavi. Olbrzymie finansowe aparaty i zasoby dostępne dla tych instytucji, jeśli zostaną przekazane do sektorów dotkniętych [pandemią] koronawirusa, mogą szybko i w pełni rozwiązać problemy w tych [sektorach]. Te [fundusze] należą do społeczeństwa i to jest właśnie w sytuacjach takich jak te, kiedy muszą zostać użyte dla rozwiązanie problemów społeczeństwa.
Wiemy, że zespół zarządzający Kwaterą Imama podejmuje kroki, by dostarczyć obiektów i gotówki. Te [kroki] pomogą, ale są tak nic nieznaczące w porównaniu do finansowego potencjału tych instytucji, że w ogóle się nie liczą. Te instytucje muszą wystąpić z otwartymi rękoma i bez ograniczeń, i bez marnowania czasu, by zaspokoić potrzeby ludzi, którzy są w głębokiej nędzy w obecnej okropnej sytuacji ekonomicznej.
Słuchając jak szefowie tych instytucji mówią o posunięciach, jakie podejmują, by pomóc sektorom zranionym [przez pandemię], dochodzimy do wniosku, że oni [albo] nie w pełni rozumieją rozmiary szkód spowodowanych ludziom w tej sytuacji, albo też nie chcą wydawać pieniędzy na pomoc dla nich. Ponad dwie trzecie populacji Iranu nie otrzymuje żadnej pomocy finansowej od rządu lub od tych instytucji i organizacji. Mniejszość ludzi ma środki finansowe, by radzić sobie z obecną sytuacją, ale reszta – tj. większość – stała się nędzarzami. Niektórzy stracili także pracę i ta niebezpieczna sytuacja trwa. Także rząd nie jest w stanie zaspokoić potrzeb sektorów zranionych przez [pandemię] koronawirusa, ponieważ [sam] ma wiele problemów finansowych z powodu sankcji i spadku dochodów oraz olbrzymich sum, jakie musi obecnie wydawać na powstrzymanie [szerzenia się] koronawirusa.
Jest odpowiedzialnością rządu [Rouhaniego] obrona zdrowia i dobra obywateli, a nie może złamać granic w ramach [budżetu]. Ta sytuacja [pandemii] jest trudna do pełnego zrozumienia i wymaga potężnych instytucji finansowych, które należą do narodu, by wystąpiły i spełniły swoją historyczną misję. Jeśli nie uwolnią swoich funduszy do ratowania uciśnionych, to jak mogą one uzasadnić swoje istnienie?”[8]
Logo Jomhouri-ye Eslami
Były reformistyczny polityk, Tadżzadeh: Pora, by Chamenei wydał natychmiastowe polecenie pospieszenia na pomoc ludziom
Mostafa Tadżzadeh, były reformistyczny polityk, który był ministrem w rządzie Chatamiego i członkiem Madżlisu, a w pewnym czasie także więźniem politycznym, tweetował 18 kwietnia: „The sankcje, koronawirus, a teraz spadające ceny ropy naftowej oznaczają, że rząd stoi przed olbrzymimi wyzwaniami z pustymi kuframi. Pora, by Fundacja Uciśnionych, Kwatera Wykonawcza Dyrektyw Imama (SETAD) i fundacje charytatywne religijnych organizacji na natychmiastowy rozkaz Przywódcy [Chameneiego] ruszyły na pomoc odczuwającym cierpienia i deprywację, których kiedyś nazywano właścicielami rewolucji, i by otrzymali [oficjalne] błogosławieństwo”[9].
Tweet Mostafy Tadżzadeha
Członek Madżlisu, Bahram Parsaei: Fundacje muszą udostępnić pieniądze ludziom
Podobnie wypowiadał się 4 kwietnia 2020 r. podczas sesji Madżlisu nadawanej na żywo w irańskiej telewizji, Bahram Parsaei, członek Madżlisu reprezentujący miasto Sziraz. Powiedział, że „Instytucje i organizacje, które zawsze miały specjalne przywileje i ulgi [np. podatkowe], takie jak Fundacja Uciśnionych, Kwatera Wykonawcza (SETAD), Fundacja Astan-e Kuds i [inne] fundacje dobroczynne muszą wszystkie służyć [irańskiemu] narodowi przez [następne] dwa miesiące. Muszą wszystkie wystąpić i przekazać swoje zasoby do publicznej dyspozycji”[10].
Członek Madżlis, Bahram Parsaei (image: icana.ir)
[1] Fars, April 7, 2020.
[2] Swfinstitute.org.
[3] See also Special Dispatch No. 8668 – Visions Of The Post-Coronavirus World – Part III: 100 Academics And Political Activists In Iran Tell Supreme Leader Khamenei: 'You Are The No. 1 Culprit In The National Disaster’ – April 1, 2020.
[4] Reuters.com, November 11, 2013.
[5] Tabnak (Iran), March 28, 2018.
[6] Aftab News (Iran), September 21, 2019.
[7] Jomhouri-ye Eslami was owned by Hashemi Rafsanjani, who was the right-hand man of Islamic Revolution founder Ayatollah Ruhollah Khomeini, served as Iran’s president and head of several regime councils and was known as a critic of Ali Khamenei.
[8] Khabar Online (Iran), April 12, 2020.
[9] Twitter.com/mostafatajzadeh, April 18, 2020.
[10] Icana.ir, April 7, 2020.
