Wprowadzenie
Przez dziesięciolecia rządów prezydenta Hosniego Mubaraka w Egipcie media służyły jako oficjalna tuba reżimu. Najwyższa Rada Sił Zbrojnych (SCAF), która rządziła Egiptem po obaleniu Mubaraka, starała się utrwalić tę sytuację i dlatego nadal ograniczała media, dławiąc ich próby zdobycia wolności i niezależności [1] . Obecnie podobną politykę prowadzi Bractwo Muzułmańskie (BM), które od chwili dojścia do władzy działa na rzecz przechwycenia kontroli nad mediami i użycia ich jako narzędzia ruchu. Wywołało to ostrą krytykę ze strony pracowników mediów pragnących bronić wolności słowa, własnych miejsc pracy i możliwości wpływania na opinię publiczną.
Napięcie między BM a mediami narastało od czasu wyborów prezydenckich, podczas których wiele mediów było bardzo krytycznych wobec BM. Było to szczególnie widoczne w tygodniach tuż przed pierwszą rundą wyborów, kiedy media tworzyły wrażenie, że Mursi jest słaby i ma nikłe szanse na zwycięstwo. Przejawiało się to także w oświadczeniach i artykułach grup mniejszości oraz liberałów, którzy wyrażali obawy przed islamizacją kraju w świetle rosnącej władzy BM.
Napięcie osiągnęło nawet punkt podżegania i przemocy, kiedy Tawfik Okasha, właściciel stacji telewizyjnej Al-Faraeen, podżegał do zabicia Mursiego, wywołując protest zwolenników BM, podczas którego demonstranci zaatakowali dziennikarza znanego ze swojego anty-BM stanowiska. Władze zareagowały na podżeganie zamykając czasowo ten kanał.
Od początku sierpnia szereg dodatkowych wydarzeń wskazuje na próbę Mursiego i BM przejęcia kontroli nad mediami i ograniczenia krytyki wobec siebie:
1. Saleh Abd Al-Maqsoud, który jest związany z BM, został mianowany na ministra informacji w rządzie Hishama Qandila.
2. Rada Szura (wyższa izba parlamentu), która jest zdominowana przez BM, zastąpiła około 50 redaktorów naczelnych i dyrektorów zarządów gazet będących własnością państwa.
3. Skonfiskowano egzemplarze niezależnej gazety “Al-Dustour” po tym, jak gazeta skrytykowała Mursiego i BM.
4. Biuro prezydenta i biuro Przewodnika Generalnego BM wniosło pozwy przeciwko dziennikarzom, którzy rzekomo opublikowali fałszywe doniesienia o BM.
Te posunięcia uważa się w Egipcie za próbę przechwycenia przez BM kolejnego ośrodka władzy wraz z ich kampanią do uzyskania kontroli nad branżą legislacyjną; utrzymania większości w Zgromadzeniu Ustawodawczym, które ma przedstawić projekt nowej konstytucji; oraz skonsolidowania pozycji Mursiego jako najwyższego decydenta kraju [2] . Fala zwolnień w mediach i zaostrzona cenzura mogły mieć na celu utorowanie drogi dla poważnych przetasowań przez Mursiego w najwyższych szeregach armii, co zdarzyło się kilka dni potem, i do dalszych posunięć zmierzających do odebrania armii wpływów na rząd.
Posunięcia przeciwko medium wywołały demonstracje i strajki okupacyjne setek dziennikarzy w Kairze i media opublikowały niezliczone artykuły o zamachu BM na wolność słowa i wolność prasy. 9 sierpnia dziennikarze gazet codziennych pozostawili puste kolumny w proteście przeciwko zwolnieniu przez Radę Szura redaktorów naczelnych i wezwali kanały telewizyjne do robienia codziennych przerw w nadawaniu w celu doprowadzenia tej sprawy do publicznej świadomości. Dziennikarze ci protestują przeciwko posiadaniu przez państwo licznych mediów, jak również wyłącznemu prawu Rady Szura do mianowania szefów tych mediów, i wzywają do ustanowienia politycznie niezależnej rady do wypełniania tej roli [3] . Wzywają także do zakotwiczenia wolności mediów i prasy w nowej konstytucji egipskiej, chociaż przecieki w sprawie obrad Zgromadzenia Ustawodawczego pokazują, że najprawdopodobniej tych wezwań nie spełni [4] .
Pozostawione puste kolumny w gazetach egipskich jako protest przeciwko interwencji władzy w media [5]
Salafici i zwolennicy BM zorganizowali kontrdemonstrację, żądając, by media zostały oczyszczone z ludzi lojalnych wobec poprzedniego reżimu i by wprowadzono nowe twarze [6] . BM wyjaśniło, że przetasowanie było niezbędne, ponieważ media nadal służyły staremu reżimowi i nie identyfikowały się z celami rewolucji ani nie odzwierciedlały islamskiego charakteru Egiptu.
W niniejszej analizie dokonujemy przeglądu starań BM przejęcia kontroli nad mediami, krytyki, jaką to wywołało, oraz reakcji BM na krytykę.
Pełen raport (po angielsku) można przeczytać tutaj: http://www.memri.org/content/en/main.htm; tutaj podajemy jedynie podtytuły oraz ilustracje.
Kampania BM zdobycia kontroli nad mediami
1. Mianowanie związanego z BM Saleha Abd Al-Maqsouda na ministra informacji
Islamizacja mediów [11]
2. Rada Szura zastępuje dziesiątki redaktorów naczelnych
3. Cenzura prasy
Prasa egipska ograniczona [22]
4. Przemoc skierowana na postaci medialne znane z krytykowania BM
„Milicja oblega prezenterów w studiach”
Prezenter wiadomości: „Nie ma przerw w dostawie prądu, ulice są bezpieczne i czyste, woda płynie z kranów!!” [25]
Argumenty BM w obronie własnej
1. Członkowie mediów naruszyli etykę dziennikarską
2.Media muszą zostać oczyszczone z członków starego reżimu, którzy walczą z islamistami
„Ludzie chcą oczyszczenia mediów! Problem polega na tym, że nie ma w kraju dostatecznej ilości środków czyszczących” [33]
3. Zbudowanie mediów zgodnych z islamskim charakterem Egiptu
„Bratanie prasy” z trzema piramidami, logo Al-Ahram ubranymi w zasłony [36]
* L. Lavi jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] On the changes in the Egyptian media under the SCAF, see MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 726, The Egyptian Press – From the Mouthpiece of the Mubarak Regime to the Mouthpiece of the Supreme Council of the Armed Forces (SCAF), August 18, 2011.
[2] On Mursi’s and the MB’s struggle to consolidate their ruling power, see MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 865, The Egyptian Revolution Is Only Starting: Will Power Be Transferred From The SCAF To The Elected President And Parliament?, July 30, 2012.
[3] Al-Yawm Al-Sabi’(Egypt), August 8, 2012. The Administrative Courtrecently upheld the Shura Council’s right to determine the criteria for appointing newspaper editors, ruling this compatible with Egypt’s laws and constitution. Al-Masri Al-Yawm (Egypt), July 11, 2012.
[4] Journalist Saleh 'Issa reports that the Assembly has ignored most of the proposals submitted to it by the Journalists Union and Supreme Press Council. According to him, the new draft constitution leaves the ownership of the government press in the hands of the state, and even tightens some of the constraints eased by Mubarak in 2006, such as the state’s right to shut down papers by court order and to imprison journalists for their publications. Al-Ahram (Egypt), July 23, 2012.
[5] Image source: Al-Sharq Al-Awsat (London), August 10, 2012.
[6] Al-Masri Al-Yawm(Egypt), July 8, 2012.
[11] Al-Fajr (Egypt), August 16, 2012.
[22] Al-Ahram (Egypt), July 8, 2012.
[25] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), August 11, 2012.
[33] Moheet.com, August 2, 2012.
[36] Al-Shurouq (Egypt), August 2, 2012.
