Wśród ciągłych napięć między Indiami i Pakistanem szereg organizacji pozarządowych przeprowadziło trzydniową konferencję w New Delhi 10-12 stycznia 2010 r., by naszkicować mapę drogową do pokoju w Azji Południowej.
Szereg znanych postaci z Indii i Pakistanu – dziennikarzy, działaczy praw człowieka, filmowców, ambasadorów i działaczy na rzecz środowiska – przemawiało na konferencji na rozmaite tematy, włącznie ze sporami o wodę i granice, stosunkami handlowymi i zagrożeniem terrorystycznym dla obu krajów.
Spotkanie miało miejsce mimo narastających aktywności bojówkarskich w indyjskim Kaszmirze i ciągłych napięć między tymi dwoma mocarstwami nuklearnymi po atakach terrorystycznych w listopadzie 2008 r. w Bombaju .
Wśród mówców z Pakistanu byli: popularna działaczka praw człowieka Asma Jahangir, szanowany prawnik Aitzaz Ahsan i znana liberalna pisarka Ayesha Siddiqa. Wśród hinduskich mówców byli doświadczeni dziennikarze Kuldip Nayar i Seema Mustafa, kaszmirski przywódca Sajjad Lone, polityk i dyplomata Mani Shankar Aiyar oraz reżyser Mahesh Bhatt.
Konferencja została zorganizowana przez szereg organizacji pozarządowych, w tym ANHAD (Act Now for Harmony and Democracy), Centre for Policy Analysis, Confederation of Voluntary Associations (COVA), Focus on the Global South-India, Heinrich Boll Foundation, Hind-Pak Dosti Manch, Peace Mumbai, Pakistan-India Peoples’ Forum for Peace and Democracy (PIPFPD), South Asians for Human Rights (SAHR), Sangat, i South Asian Peace Alliance (SAPA).
Na koniec trzydniowej konferencji wydano deklarację zatytułowaną „Konferencja Indie Pakistan: mapa drogowa do pokoju”, która wzywa do ponownego podjęcia rozmów między Indiami i Pakistanem, demilitaryzacji Jammu & Kaszmiru (J&K) i do bilateralnego podejścia do zwalczania terroryzmu i fundamentalizmu.
Poniżej podajemy tekst deklaracji:[1]
Konferencja Indie Pakistan – Mapa drogowa do pokoju
India International Centre, New Delhi
10-12 stycznia 2010
Dyskusje na Konferencji Indie-Pakistan: mapa drogowa do pokoju przez ostatnie trzy dni pokazały, jak dalece opinia publiczna tak w Indiach, jak w Pakistanie skłania się ku pokojowi. Uczestniczące organizacje z obu stron granicy reprezentują olbrzymią masę zwolenników, którzy są gotowi pracować na rzecz zbudowania trwałego i zrównoważonego pokoju między tymi dwoma krajami.
Wierzymy, że dzisiaj istnieje prawdziwe okno możliwości, którego nie wolno zmarnować. Przedstawiamy tutaj te myśli w uczciwym wysiłku rozwinięcia przyjaźni i współpracy między tymi dwoma krajami.
Ta konferencja nie jest pojedynczym zdarzeniem. Uczestnicy postanawiają pracować w grupach nad każdą z dziedzin zidentyfikowanych podczas sesji, żeby promować idee tej konferencji.
Mapa drogowa do pokoju:
1. Dialog pokojowy
a. Wznowić dialog i złożony proces pokojowy. Raz wznowiony dialog powinien być nieprzerwany i niemożliwy do przerwania, niezależnie od zwrotów i problemów w stosunkach między tymi dwoma krajami.
b. Rozważyć odpowiednie miejsca niedaleko granicy, gdzie mogą odbywać się rozmowy w regularnych odstępach czasu.
c. Treść i wyniki rozmów powinny być tak przejrzyste, jak to możliwe, żeby obydwa społeczeństwa miały w nie pełen wgląd.
d. Potrzebna jest koordynacja między różnymi ministerstwami rządu Indii zaangażowanymi w politykę i stosunki Indie-Pakistan.
e. Nie może być żadnych militarystycznych/szowinistycznych oświadczeń ze strony politycznego lub wojskowego przywództwa tych dwóch krajów.
f. Posunięcia budujące zaufanie: sprawy od dawna oczekujące na rozwiązanie, jak Siachen, Sir Creek, Wullar Barrage muszą być załatwione bezzwłocznie.
g. Zdemilitaryzować granicę między Indiami i Pakistanem.
2. Terroryzm
a. Oba kraje powinny pracować razem, by przeciwdziałać terroryzmowi i fundamentalizmowi, które są wspólnym zagrożeniem.
b. Ustanowić wspólne mechanizmy i dzielić się informacjami wywiadu i innymi w ramach konwencji SAARC 1987 o zwalczaniu terroryzmu.
3. Współpraca ekonomiczna
a. Wolny przepływ dóbr i towarów, zachęcanie do wspólnych inicjatyw biznesowych.
b. Indie muszą jednostronnie otworzyć granice, by w większym stopniu ułatwić handel przygraniczny.
c. Budować współpracę na bazie już istniejących inicjatyw kobiecych.
d. Indie muszą także podjąć inicjatywę zbudowania handlu między tymi dwoma krajami oraz resztą Azji Południowej.
e. Ułatwić procedury ceł i taryf oraz wystawianie wiz biznesowych.
f. Swobodne przemieszczanie się migrującej siły roboczej.
g. Spróbować sformułowania porozumienia o wspólnym partnerstwie ekonomicznym między Indiami i Pakistanem.
h. Założyć większą liczbę oddziałów hinduskich i pakistańskich banków wzajemnie na swoich terytoriach.
i. Wspólne podejście do spraw związanych z WTO i handlem międzynarodowym.
4. Kaszmir
a. Ponieważ jest to główny problem, musi nastąpić autentyczny i natychmiastowy wysiłek znalezienia rozwiązania.
b. Przede wszystkim zarówno Indie, jak Pakistan muszą zgodzić się na demilitaryzację Jammu & Kashmir. Rząd indyjski powinien znieść Akt Specjalnych Uprawnień sił zbrojnych.
c. Wycofać żołnierzy i ukarać winnych przestępstw przeciwko ludności.
d. Wzmocnić instytucje demokratyczne i ustanowić niezależny trybunał dla zapewnienia Artykułu 370 dla Kaszmiru. Przywrócić oryginalną formułę Artykułu 370 [który daje Kaszmirowi autonomię] jako krok budowania zaufania i dobrej woli.
e. Pozwolić mieszkańcom Kaszmiru na życie i pracę w Pakistanie, jeśli tego chcą.
f. Chronić interesy mniejszości w J&K. Zasięgać opinii ludzie na wszystkich obszarach J&K przy wypracowywaniu rozwiązań.
5. Media, informacja i kultura
a. Musi istnieć autocenzura, by powstrzymać mowę nienawiści i podżeganie wojenne w mediach.
b. Przepływ informacji, software, know-how i wiedzy powinien zostać otwarty.
c. Import książek, periodyków, gazet powinien zostać dozwolony bez żadnych przeszkód.
d. Powinno odbyć sie spotkanie starszych redaktorów w wysiłku odciągnięcia mediów od podżegania wojennego.
e. Media powinny mieć pozwolenie na swobodne stacjonowanie swoich dziennikarzy w stolicach sąsiedniego kraju.
f. Swobodna wymiana kulturalna między obu krajami musi być dozwolona i zachęcana.
g. Edukacja: zrewidować programy szkolne w obu krajach, żeby zachęcać przyjaźń, nie zaś nienawiść.
6. Przepisy wizowe
a. Bezwizowa Azja Południowa: Możliwość wymiany bezwizowej jest często dyskutowana, ale nie realizowana. Można przeprowadzać rygorystyczne kontrole bez nadmiernych restrykcji.
b. Otworzyć konsulaty we wszystkich głównych miastach obu krajów.
c. Specjalne udogodnienia dla emerytów i dzieci poniżej 12 roku życia.
d. Wolna wymiana uczonych, studentów i ekspertów technicznych.
7. Rozbrojenie nuklearne:Wycofanie się z program nuklearnego obu krajów, żeby ustanowić wolną od broni jądrowej Azję Południową i współpracować na rzecz globalnego rozbrojenia.
8. Kwestia narodowa i etniczna
a. Ponieważ jest to ważna i skrajnie drażliwa kwestia w Azji Południowej, oba kraje muszą czynić próby znalezienia rozwiązania konfliktów wokół tych kwestii, angażując w dyskusje wszystkie strony.
b. Ułatwić spotykania społeczności akademickich i obywatelskich dla zbudowania lepszego zrozumienia i możliwej zgody w tej kwestii.
c. Stworzyć przestrzeń dla mniejszości narodowych i innych we wszystkich częściach Indii i Pakistanu.
9. Zasoby wodne
a. Wspólna gospodarka zasobami wodnymi.
b. Ponownie spojrzeć na Indus Water Treaty w świetle nowych czynników, takich jak zmiana klimatu i jej implikacje w oparciu o zasady równego podziału zamiast podziału wód.
c. Trzeba zbadać sposoby optymalizacji użycia i dystrybucji wody i energii na korzyść narodów obu krajów.
10. Wojsko i obrona
a. Zmniejszyć wydatki militarne o przynajmniej 10% rocznie i skierować te oszczędności na sektory społeczny i rozwoju.
b. W celu zmniejszenia napięć ważne jest, by dowódcy wojskowi obu krajów spotykali się i kontaktowali jako część dialogu pokojowego.
c. Wspólne patrolowanie granic.
d. Zmienić ceremonię odwrotu przy granicy w Wagah, żeby odzwierciedlała pokój, nie zaś konflikt.
11. Zmiana klimatu
a. Rozpocząć wspólne inicjatywy przystosowania się do wspólnych wyzwań związanych ze zmianą klimatu.
b. Współpraca w negocjacjach międzynarodowych i w SAARC [South Asian Association for Regional Cooperation].
c. Wspólne podejście do transferu technologii energii odnawialnej, adaptacji i łagodzenia [skutków]. Indie powinny pomóc Pakistanowi w rozwoju niskowęglowej strategii i ułatwić transfer odnawialnych technologii do Pakistanu.
d. Przeprowadzanie wspólnych badań kwestii związanych z ekologią i klimatem.
12. Lodowiec Siachen musi stać się strefą pokoju:Armia powinna być stamtąd w pełni ewakuowana. Jest to ważne zarówno ze względu na środowisko, jak i na żołnierzy.
13. SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation):Wspólna praca, by wzmocnić regionalną współpracę opartą o Kartę SAARC i jej konwencje.
14. Prawa człowieka
a. Zwolnić wszystkich rybaków przetrzymywanych obecnie w więzieniach Indii i Pakistanu. Przestać aresztowań rybaków, którzy zabłądzą w wody terytorialne drugiego kraju.
b. Zwolnić wszystkich więźniów politycznych, którzy odsiedzieli swoje wyroki. Zbadać ponownie sprawy, żeby sprawdzić, czy niewinni, którzy zabłądzili i przekroczyli granicę lądową, są uwolnieni.
c. Dopilnować ochrony życia i własności obrońców praw człowieka. Ukarać winnych tortur, gwałtów, grabieży w imię bezpieczeństwa, walki z terroryzmem, wojny.
15. Muszą zostać ustanowione wspólne komitety indyjsko-pakistańskie w sprawach:
a. Kaszmiru
b. Mowy nienawiści
c. Praw człowieka
d. Dystrybucji zasobów wodnych
e. Więźniów
f. Wydatków militarnych
g. Środków budujących zaufanie
[1] Kopię tej deklaracji można otrzymać z MEMRI.
