Niedawne doniesienia wskazują, że ministrowie spraw zagranicznych P5+1 mają spotkać się w Nowym Jorku 28 września 2015 r. z irańskim ministrem spraw zagranicznych Dżavadem Zarifem przy okazji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, by “zbadać niedawny rozwój sytuacji w sprawie JCPOA” [1].
20 września 2015 r. sekretarz stanu USA John Kerry powiedział na wspólnej konferencji prasowej w Berlinie z jego niemieckim odpowiednikiem Frank-Walterem Steinmeierem, że spotka się z Zarifem w Nowym Jorku, by omówić „Iran i inne sprawy” [2].
Ponadto, Ali Akbar Velajati, starszy doradca irańskiego Najwyższego Przywódcy, Alego Chameneiego i szef Centrum Badań Strategicznych Iranu, powiedział 19 września 2015 r., że „negocjacje nuklearne jeszcze się nie skończyły” [3].
Jak pamiętamy, w przemówieniu z 3 września do Zgromadzenia Ekspertów Chamenei powiedział, że nie akceptuje warunków porozumienia i zażądał, by sankcje zostały zniesione natychmiast, nie zaś jedynie zawieszone; inaczej, powiedział, nie będzie porozumienia lub także Iran zawiesi wykonywanie swoich zobowiązań zgodnych z JCPOA. Powiedział: „Prowadziliśmy negocjacje [z Amerykanami] w celu zniesienia sankcji i sankcje będą zniesione. Jeśli mamy utrzymać te ramy… to jest to całkowicie sprzeczne z powodem uczestnictwa Iranu w rozmowach… W innym wypadku, jaki był sens naszego uczestnictwa w rozmowach? Kontynuowalibyśmy to, co robiliśmy [przed rozmowami]… Fakt, że usiedliśmy i prowadziliśmy rozmowy, i czyniliśmy ustępstwa w pewnych sprawach, był głównie w celu zniesienia sankcji. Jeśli sankcje nie będą zniesione, nie będzie żadnego porozumienia… Nasi przedstawiciele [tj. rząd Rohaniego i ministerstwo spraw zagranicznych] powinni postawić to jasno… Zamrożenie lub zawieszenie [sankcji] nie jest dla mnie do przyjęcia… Jeśli oni zawieszą [sankcje], my także zawiesimy [to, do czego jesteśmy zobowiązani]. Jeśli mamy realizować to [co jest od nas wymagane], sankcje muszą być [rzeczywiście] anulowane… To prawda, druga strona mówi, że zniesienie niektórych sankcji nie zależy od nich. Mówimy w odpowiedzi, że [jeśli chodzi o te sankcje], użyjemy naszych [legalnych] praw, by je zastopować. Ale odnośnie [sankcji, które są] w rękach rządów amerykańskiego i europejskich – te muszą być całkowicie zniesione”. [4]
Wydaje się, że to wszystko znaczy, iż negocjacje nuklearne, które Iran uważa za niedokończone, zostaną ponownie otwarte w celu osiągnięcia całkowitego zniesienia sankcji – zamiast jedynie ich zawieszenia, jak zostało uzgodnione w JCPOA i przyjęte Rezolucji 2231 Rady Bezpieczeństwa ONZ.
Jak pamiętamy, po żądaniach Chameneiego z 3 września, Biały Dom zareagował 4 września; rzecznik Josh Earnest powiedział, że Iran musi spełniać swoje zobowiązania zgodnie z JCPOA: „Cały czas sygnalizowaliśmy, że kiedy zostanie osiągnięte porozumienie, jak to się stało w połowie lipca, skupimy się na akcjach Iranu, a nie na ich słowach, i że będziemy w stanie powiedzieć, czy Iran spełnia zobowiązania, jakie podjęli w kontekście negocjacji. I to określi naszą dalszą drogę.
Mówiliśmy całkowicie wyraźnie o fakcie, że Iran będzie musiał podjąć wiele rozmaitych, poważnych kroków, by znacząco cofnąć swój program nuklearny zanim zaoferujemy ulgi w sankcjach – a jest to wszystko, od redukcji zapasów ich nuklearnego uranu o 98 procent, odłączeniu tysięcy centryfug, zasadniczo oczyszczeniu trzonu ich reaktora na ciężką wodę w Araku, daniu MAEA informacji i dostępu, jakich potrzebują w celu dokończenia ich raportu o potencjalnym wymiarze militarnym irańskiego programu nuklearnego. A potem musimy zobaczyć, że Iran zaczął podporządkowywać się reżimowi inspekcji, które MAEA zrealizuje, by zweryfikować podporządkowanie się porozumieniu.
I dopiero po tym, jak te kroki i kilka innych zostaną skutecznie dokonane, Iran zacznie otrzymywać ulgi w sankcjach. Dobrą wiadomością jest, że wszystko to jest skodyfikowane w porozumieniu, które osiągnięto między Iranem i resztą społeczności międzynarodowej. I na tym będziemy się skupiać, na ich zastosowaniu się do porozumienia” [5].
Spodziewane spotkanie między ministrami spraw zagranicznych P5+1 i irańskim ministrem spraw zagranicznych Zarifem może być dowodem zmiany stanowiska Białego Domu, a także świadectwem, że zamierza omawiać żądania irańskie dalszych koncesji ze strony supermocarstw.
Należy wyjaśnić, że zgoda ze strony USA na zniesienie sankcji, stanowiłaby fundamentalną zmianę JCPOA. Jest tak dlatego, że zniesienie sankcji, zamiast ich zawieszenia, uniemożliwi ponowne ich szybkie narzucenie w wypadku naruszeń porozumienia przez Iran, a według prezydenta Obamy i sekretarza stanu Kerry’ego gwarancja szybkiego ponownego narzucenia sankcji jest jednym z centralnych uzasadnień JCPOA.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] Fars (Iran), September 21, 2015.
[2] State.gov, September 20, 2015.
[3] Fars (Iran), September 19, 2015. It should be mentioned that Majlis member Hamid Rasaei said that the language of the agreement signed by Abbas Araghchi that was delivered to Majlis committees was „a partial document with many translating errors and omissions.” He added that the government must present the agreement to the Majlis in the form of a draft law and that a Majlis committee is currently „examining a version that is neither a proposal nor a draft law.” Tasnim (Iran), September 20, 2015.
[4] See MEMRI Special Dispatch No. 6151, Khamenei Declares That He Will Not Honor The Agreement If Sanctions Are Merely Suspended And Not Lifted, September 4, 2015.
[5] Whitehouse.gov, September 4, 2015.
Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .
