Wprowadzenie
Dzięki możliwościom nowoczesnej komunikacji i technologii Internetu egipskiej młodzieży udało się zorganizować masowe demonstracje i zmusić Hosni Mubaraka do oddania władzy zanim stworzyli solidne kierownictwo i przedstawili swoje żądania. Stąd też egipski ruch protestacyjny znajduje się obecnie w trakcie poszukiwania przywództwa, które utrzymałoby osiągnięcia powstania i broniło sprawy reform.
Od początku protestów 25 stycznia 2011 r., wyłoniło się kilka grup, które twierdzą, że reprezentują protestujących. Jedne składają się z publicznych postaci starej gwardii, jak Komitet Mędrców, który spotkał się z wiceprezydentem Omarem Sulejmanem przed rezygnacją Mubaraka, żeby przedstawić swoje żądania. Inne grupy, takie jak Koalicja Młodzieży Rewolucji, obejmująca członków egipskich ludowych ruchów opozycyjnych i młodych działaczy internetowych, nabiera rozpędu. Te ruchy, identyfikowane z młodszym pokoleniem Egiptu, nie chciały być reprezentowane przez istniejące partie ani rozmawiać z wiceprezydentem Sulejmanem przed rezygnacją Mubaraka; po jego rezygnacji przedstawili żądania Najwyższej Radzie Egipskich Sił Zbrojnych. Od rozwiązania parlamentu liczne ruchy i nurty polityczne podjęły kroki w celu utworzenia partii politycznych.
Ten raport jest przeglądem głównych grup i organizacji wyłaniających się jako przedstawiciele społeczeństwa egipskiego.
Komitete Mędrców
Ta grupa składa się z egipskich polityków, intelektualistów i artystów, reprezentujących szerokie spectrum powiązań politycznych, a jej przedstawiciele spotkali się 5 lutego 2011 r. z wiceprezydentem Sulejmanem i premierem Ahmadem Szafikiem [1] . Komitet wydał trzy komunikaty wymieniające ich żądania, które obejmują: rozwiązanie obu izb parlamentu i stworzenie komitetu prawnego do napisania projektu zmian konstytucyjnych (to żądanie zostało spełnione przez Radę Najwyższą Sił Zbrojnych 13 lutego); ustanowienie rządu tymczasowego, składającego się z niezależnych osób i ekspertów, akceptowanych przez lud; zniesienie stanu wyjątkowego i ściganie sądowne funkcjonariuszy odpowiedzialnych za anarchię służb bezpieczeństwa podczas protestów; zapewnienie bezpieczeństwa protestującym i zakończenie wszelkich aktów brutalności przeciwko nim. Komitet Mędrców chwalił armię i wskazał na nią jako na kluczowy element, który zapewni gładkie przejście do demokracji [2] .
Wśród znanych sygnatariuszy komunikatów Komitetu byli sekretarz generalny Ligi Arabskiej Amr Moussa (który jest jednym z potencjalnych kandydatów na prezydenta) [3] ; egipsko-amerykański naukowiec Ahmad Zewail, laureat Nagrody Nobla w chemii, który służy jako specjalny wysłannik prezydenta Baracka Obamy ds. nauki i technologii na Bliski Wschód; Kamal Abu Al-Magd, były wiceprezydent Egipskiej Narodowej Rady Praw Człowieka; koptyjski biznesmen Naguib Sawiris; Wahid Abd Al-Magid, dyrektor Centrum Tłumaczeń i Publikacji Al-Ahram; Nabil Fahmy, były ambasador egipski w Waszyngtonie i dziekan Szkoły Spraw Publicznych na Uniwersytecie Amerykańskim w Kairze; Salama Ahmad Salama, przewodnicząca zarządu redakcyjnego niezależnej gazety egipskiej „Al-Shurouq” i była zastępczyni redaktora naczelnego gazety rządowej „Al-Ahram”; Sami Mahmoud Zein Al-Din, przewodniczący Sądu Karnego w Kairze [4] .
Zdjęcie: strona Facebooka Komitetu
http://www.facebook.com/pages/ljnt-alhkma/12389600101717
Niektórzy podnoszą wątpliwości co do tego, gdzie leży lojalność Komitetu. Abd Al-Bari Atwan, redaktor naczelny londyńskiej gazety “Al-Quds Al-Arabi”, ostrzegł, że Komitet ten próbuje ratować raczej Mubaraka niż Egipt, wyjaśniając, że wielu członków Komitetu służyło uprzednio reżimowi [5] . Należy zauważyć, że od momentu, kiedy Mubarak przekazał władzę wojsku, nie było słychać niczego ze strony Komitetu i jego postawa wobec zmian, które zostały wprowadzone jak dotąd, takich jak zawieszenie konstytucji i rozwiązanie parlamentu, pozostaje niejasna.
Koalicja Młodzieży Rewolucji (znana także jako “Młodzież 25 Stycznia”)
Ta grupa, zwana także “Koalicją Rewolucji Gniewu” lub “Młodzieżą 25 Stycznia”, jest koalicją kilku ruchów ludowych: Ruchu 6 Kwietnia, socjalistycznego ruchu Al-Tagdid, Szabab Al-Ichwan (Młodzież Bractwa Muzułmańskiego), Młodzież na rzecz Sprawiedliwości i Wolności (organizacja założona w lipcu 2010 r. do zwalczania korupcji reżimu egipskiego), Wolny Front na rzecz Pokojowej Zmiany i Partia Frontu Demokratycznego. Koalicja reprezentuje także młodych ludzi, którzy uczestniczyli w protestach, ale nie są członkami żadnej zorganizowanej grupy, jak również działaczy internetowych. Jej przywódcy, dziesięciu młodych mężczyzn, którzy należeli do organizatorów niedawnych protestów, twierdzą, że grupy i organizacje sformowane przed tą koalicją ignorowały młodych ludzi, którzy rzeczywiście przewodzili demonstracjom [6] .
Koalicja postanowiła stworzyć komitet 20 wiodących postaci, włącznie ze znanymi intelektualistami i opozycjonistami, takimi jak muzułmański myśliciel Muhammad Salim Al-Awa, przewodniczący partii Al-Ghad, Ajman Nour (który kandydował na prezydenta w wyborach 2005 r. i był uwięziony pod zarzutem oszustwa wyborczego), przewodniczący partii Front Demokratyczny, Osama Al-Ghazali Harb, i przywódcy Bractwa Muzułmańskiego Abd Al-Munim Abu Al-Fatouh i Muhammad Al-Baltagi [7] . Według niektórych doniesień medialnych ta Koalicja reprezentuje także Ludową Kampanię Poparcia ElBaradeia, a Mohamed ElBaradei jest jednym z członków proponowanego komitetu ekspertów. Jednak koordynator Kampanii ElBaradeia, Mustafa Al-Naggar, zaprzecza temu [8] .
Wśród żądań Koalicji jest ograniczenie rządów wojska do co najwyżej dziewięciu miesięcy; dokonanie tymczasowych poprawek konstytucji w oczekiwaniu na wybory do Zgromadzenia Narodowego, a następnie spisanie „ludowej i demokratycznej” konstytucji jako podstawy republiki parlamentarnej, która dostarczy rozdziału kompetencji rządowych, ograniczy władzę prezydenta i zniesie prawa stanu wyjątkowego i sądy doraźne. Dalszymi żądaniami są ustanowienie rządu tymczasowego specjalistów cieszących się zaufaniem ludu i nie związanych z armią; obniżenie wieku, w jakim można ubiegać się o miejsce w parlamencie i o prezydenturę (25 lat w tym pierwszym i 35 lat w drugim wypadku); pozwolenie na swobodne ustanawianie stowarzyszeń, związków, gazet i stacji radiowych i telewizyjnych; przyjęcie praw regulujących wybory w związkach zawodowych i związkach studenckich; uwolnienie więźniów politycznych; rozwiązanie NDP i nacjonalizacja jej zasobów; rozwiązanie aparatu Państwowych Dochodzeń Bezpieczeństwa; realizacja wyroków sądowych zakazujących obecności policji na kampusach uniwersyteckich; przerwanie eksportu gazu naturalnego do Izraela; cofnięcie Prawa Partii Politycznych; i rozwiązanie rad lokalnych [9] .
Wybijającymi się młodymi aktywistami w Koalicji są Ziad Al-Alimi, który funkcjonuje jako rzecznik Koalicji i był jednym z wybijających się organizatorów ruchu protestu; Ahmad Maher (30 l.), inżynier, który służy jako koordynator Ruchu 6 Kwietnia i jest uważany za założyciela grupy Facebooka, która zainicjowała strajk generalny w Egipcie podczas protestów; lekarz Szadi Al-Ghazali Harb, który jest spokrewniony z przewodniczącym partii Front Demokratyczny i jest działaczem Narodowego Stowarzyszenia na rzecz Zmiany [10] ; i Muhammad Awwad (27 l.), ogólny koordynator grupy Młodzież na rzecz Sprawiedliwości i Wolności oraz były działacz ruchu Kefaja i Ruchu 6 Kwietnia [11] .
Innym wybitnym młodym działaczem w ruchu protestu jest egipski bloger Wael Ghoneim, którego tysiące zwolenników nominowało na rzecznika ruchu protestu na stronie Facebooka otwartej w tym celu [12] . Ghoneim (31), który ma dyplom inżyniera informatyki z Uniwersytetu w Kairze i z zarządzania z Amerykańskiego Uniwersytetu w Kairze, pracuje jako menadżer marketingu dla Google Middle East i jest założycielem grupy Facebooka nazwanej Wszyscy jesteśmy Khaledem Saidem, która odegrała kluczową rolę w organizowaniu masowych demonstracji w Egipcie poczynając od 25 stycznia. Po rozpoczęciu protestów został zatrzymany na 12 dni.
Zdjęcie: http://www.facebook.com/Authorize.Ghoneim
W wywiadzie, jakiego udzielił po uwolnieniu, poprosił o nie przypisywanie mu zasługi za rozpoczęcie rewolucji i nie nazywanie go bohaterem. Powiedział, że jest niewyobrażalne, by „partie, które nie mogą wypełnić stadionu sportowego swoimi zwolennikami, wykorzystywały [sytuację] i siadały do negocjacji w imieniu protestujących”. Dodał, że prawdziwymi przywódcami protestujących byli działacze Facebooka, podkreślając, że Bractwo Muzułmańskie nie stanowiło więcej jak 15% ruchu protestacyjnego [13] . Obecnie Ghoneim postanowił dołączyć do Koalicji Młodzieży Rewolucji [14] . 13 lutego Ghoneim spotkał się z dowództwem armii, żeby przedstawić żądania młodzieży i wysłuchać stanowiska armii [15] .
W dialogu z przedstawicielami opozycji Omar Sulejman zgodził się uznać Młodzież 25 Stycznia (tj. Koalicję Młodzieży Rewolucji) za ruch narodowy. Jednak ruch ten oznajmił, że postaci, które się z nim spotkały, nie reprezentują go i że ich żądania nie odzwierciedlają żądań Koalicji, oskarżając Komitet Mędrców o zdradę narodową i o zdradzenie wartości rewolucji [16] . Niezależna gazeta egipska “Al-Masri Al-Yawm” doniosła, że Ruch 25 Stycznia ma zamiar stworzyć nową partię polityczną, ponieważ istniejące partie go nie reprezentują. Rozpoczęto kampanię na Facebooku dla promowania tego pomysłu [17] .
Obrazy ze strony Facebooka ruchu Młodzieży 25 Stycznia
http://www.facebook.com/pages/hzb-shbab-25-ynayr/196468220363858
Należy zauważyć, że relacje o protestujących były dość życzliwe w rządowej prasie egipskiej. Dziennikarze zachęcali ruch do założenia własnej partii, najwyraźniej w celu ugłaskania demonstrantów i w próbie uspokojenia protestów. Na przykład redaktor naczelny gazety rządowej “Al-Gumhouriyya”, Muhammad Ali Ibrahim, napisał: „Pora, by wysiłki młodzieży z placu Tahrir rozwinęły się w akcję polityczną na wysokim poziomie. Powinni oni mieć partię [polityczną] do wyrażenia swoich opinii… Jeśli młodzież chce, by jej głos był słyszany, nie ma alternatywy jak [osiągnięcie] legitymacji politycznej, ponieważ legitymacja ulicy ma swoje granice… Partia młodzieży z [placu] Tahrir byłaby zbawieniem Egiptu…” [18]
Po rezygnacji Mubaraka Koalicja Młodzieży Rewolucji ogłosiła założenie Komitetu Obrony Rewolucji oraz Komitetu Powierników. Ten ostatni został utworzony 16 lutego, żeby prowadzić negocjacje z Radą Najwyższą Sił Zbrojnych w sprawie przejścia Egiptu do demokracji. Wśród jej członków są były główny koordynator Narodowego Stowarzyszenia na rzecz Zmiany Hassan Nafaa, pisarz egipski Alaa Al-Aswani, były poseł do parlamentu z ramienia Bractwa Muzułmańskiego Muhammad Al-Baltagi, były prezenter telewizyjny Mahmoud Saad i inni [19] . 17 lutego Komitet Obrony Rewolucji odbył konferencję prasową, na której oznajmił o swoim zamiarze założenia partii zwanej „Rewolucjoniści Wyzwolenia” i przedstawił listę 70 postaci, które będą „rzecznikami”. Ta lista wywołała kontrowersję z powodu dużej liczby członków Bractwa Muzułmańskiego, co spowodowało skargi ze strony publiczności, że Bractwo Muzułmańskie próbuje przejąć rewolucję młodzieży [20] .
Obraz z:
http://www.facebook.com/sortalshohadaa#!/sortalshohadaa?v=wall
Nowa Partia Bractwa Muzułmańskiego
Bractwo Muzułmańskie, które odegrało aktywną, choć nie centralną, rolę w powstaniu przeciwko reżimowi Mubaraka, ogłosiło swój zamiar utworzenia partii pod nazwą „Wolność i Sprawiedliwość” po niezbędnych zmianach w konstytucji [21] . Przywódcy ruchu podkreślają, że nie głoszą utworzenia państwa religijnego, ale są za państwem obywatelskim „z islamskimi źródłami władzy”. Bractwo Muzułmańskie oznajmiło także, że nie wystawi kandydata na prezydenta i że w wyborach parlamentarnych będzie starało się o nie więcej niż 25-30% miejsc, ponieważ większa reprezentacja nie byłaby wykonalna w obecnych okolicznościach politycznych i międzynarodowych [22] .
Inne partie
Po rozwiązaniu obu izb parlamentu przez Najwyższą Radę Sił Zbrojnych i po zawieszeniu konstytucji w oczekiwaniu na zmianę niektórych jej artykułów, wiele ruchów ogłosiło decyzję stworzenia 13 nowych partii politycznych. Wśród tych ruchów jest Al-Gamaa Al-Islamijja, który oznajmił, że jego partia będzie “obywatelska” w charakterze, ale z islamskimi wartościami [23] . Kilka ruchów lewicowych utworzyło komitet, żeby założyć nową partię socjalistyczną do reprezentowania klasy robotniczej i średniej [24] . Egipski Sąd Najwyższy zalegalizował partię Al-Wasat, odłam Bractwa Muzułmańskiego, stworzony w 1996 r., ale nie aprobowany przez poprzedni reżim [25] .
Powstały również grupy reprezentujące mniejszości religijne, których celem jest przedstawianie swoich żądań zmiany. Egipski intelektualista Tarel Heggy powiedział, że skontaktował się z Michaelem Meunierem, prezydentem Stowarzyszenia Koptów w USA, w celu założenia partii, by znieść Artykuł Drugi konstytucji, który definiuje islam jako główne źródło legislacji [26] . Nowa grupa o nazwie Narodowy Front Obrony Mniejszości i Państwa Obywatelskiego obejmuje działaczy Koptów, Bahai, szyitów i Nubijczyków – takich jak szyicki działacz Muhammad Al-Darini, nubijski działacz Haggag Adoul i działacz praw człowieka Mamdouh Nakhla. Niektóre z ich żądań to założenie ministerstwa spraw religijnych, napisanie nowej konstytucji potępiającej dyskryminację i zapewniającej równość wszystkich obywateli egipskich oraz ustanowienie tymczasowego rządu jedności narodowej, reprezentującego wszystkich Egipcjan, niezależnie od wiary, szkoły religijnej i pochodzenia etnicznego [27] .
*L. Azuri jest pracownikiem naukowym w MEMRI.
[1] Elaph.com, 5 lutego 2011.
[2] “Al-Shurouq” (Egipt), 2-6 lutego 2011.
[3] “Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 14 lutego 2011. Stworzona została grupa na Facebooku do promowania kandydatury Moussy. www.facebook.com/pages/ljnt-alhkma/123896001017179 .
[4] “Al-Shurouq” (Egipt), 2-6 lutego 2011.
[5] “Al-Quds Al-Arabi” (Londyn), 4 lutego 2011.
[6] “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 6 lutego 2011; “Al-Ahram” (Egipt), 8 lutego 2011.
[7] Onislam.net, 5 lutego 2011.
[8] “Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 10 lutego 2011.
[9] “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 16 lutego 2011.
[10] “Al-Arab” (Katar), 8 lutego 2011.
[11] “Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 9 lutego 2011.
[12] Facebook.com/Authorize.Ghoneim .
[13] “Al-Shurouq” (Egipt), “Al-Arab” (Katar) 8 lutego 2011; “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 9 lutego 2011.
[14] “Al-Ahram” (Egipt), 9 lutego 2011.
[15] “Al-Quds Al-Arabi” (Londyn), 14 lutego 2011.
[16] “Al-Shurouq” (Egipt), 6 lutego 2011; “Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 7 lutego 2011; “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 8 lutego 2011.
[17] “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 5 lutego 2011.
[18] “Al-Gumhouriyya” (Egipt), 8 lutego 2011.
[19] “Al-Misriyyoun” (Egipt), “Al-Ahram” (Egipt), “Al-Gumhouriyya” (Egipt), 13 lutego 2011; www.alarabiya.net, 17 lutego 2011.
[20] “Al-Shurouq” (Egipt), 17 lutego 2011; ”Roz Al-Yousef” (Egipt), 18 lutego 2011.
[21] W rzeczywistości Bractwo Muzułmańskie ogłosiło plan utworzenia partii w 2007 r., ale zrezygnowało z tych starań w świetle monopolu NDP w komitecie zatwierdzającym nowe partie. Projekt platformy proponowanej partii, który wyciekł do prasy, patrz: Seria Specjalnych Komunikatów – Nr 3556 – 3 lutego 2011
Przegląd stanowiska egipskiego Bractwa Muzułmańskiego wobec USA i dżihadu; tłumaczenie projektu platformy politycznej
[22] Ikhwanonline.com, 14 lutego 2011; „Roz Al-Yousef” (Egipt), 16 lutego 2011.
[23] Egyig.com, 16 lutego 2011.
[24] “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 17 lutego 2011.
[25] “Al-Ahram” (Egipt), 20 lutego 2011.
[26] “Al-Masri Al-Yawm” (Egipt), 17 lutego 2011.
[27] “Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 10 lutego 2011.
