14 października 2014 r. w irackim mieście Basra odbyło się sympozjum poetów, w którym uczestniczyły setki poetów, pisarzy i krytyków arabskich i irackich. Jeden z uczestników, znany poeta z Basry, Kazem Al-Hadżadż, przedstawił prowokacyjną kasydę pod tytułem „Ludzie z Basry”, w której opłakiwał bogatą przeszłość kulturalną i intelektualną tego miasta oraz ogólnie Iraku. Jasno przedstawiając się jako człowiek świecki, który „nigdy nie pościł dłużej niż kilka godzin”, ponieważ nie znosi „upokorzenia głodem nawet na rzecz Raju”, wyraził uznanie dla sztuki i kultury, zarówno lokalnej, jak globalnej i pogardę dla religianctwa, które ogarnęło Irak i które, jak powiedział, szerzy przemoc i terroryzm. W poemacie wyraził także pragnienie, by Katar zniknął z powierzchni ziemi za wysyłanie terrorystów do Iraku.
Poemat, który został opublikowany przez gazetę iracką “Al-Haqiqa”, wywołał gniewną reakcję publicysty irackiego Daouda Al-Basri. Pisząc w gazecie katarskiej „Al-Sharq”, Al Basri nazwał Al-Hadżadża „małym i nieudanym poetą irackim”, który „służył jako bęben reżimowi Baas”, i twierdził, że „zamiast krytykować wady i złodziejstwo rządów [irackich Al Hadżidż] skierował furię na kraj arabski [tj. Katar], który nigdy nie skrzywdziłby Iraku ani jego ludu…” [1] Niezależnie od tej ostrej odpowiedzi w gazecie katarskiej, wydaje się, że ta kasyda nie zakłóciła stosunków między tymi dwoma krajami, co widać z faktu, że kilka dni po jej publikacji premier Kataru Abdallah bin Nasser Al-Thani obiecał irackiemu ministrowi spraw wewnętrznych, Muhammadowi Salemowi Al-Ghabbaniemu, który odwiedzał Doha, rozpoczęcie nowej ery konstruktywnej współpracy między tymi dwoma krajami we wszystkich dziedzinach, a szczególnie w dziedzinie bezpieczeństwa [2].
Poniżej podajemy przekład kasydy [3]:
Kazem Al-Hajjaj (image: Al-Bayan, UAE)
Żaden port nie jest zwrócony ku na pustyni
Zamiast ku morzu
Z wyjątkiem tego portu!
***
Niebiosa!
Nie potrzebujemy aniołów, by zstąpiły raz jeszcze.
Ziemia jest już dość nasycona głodem i krwią
Prosimy niebiosa o deszcz, o nic więcej!
***
Wczoraj pragnąłem śmierci
Wszedłem do mojej kawiarni i nikt mnie nie poznał
A ja – ja nie poznałem tam nikogo.
Pozwólcie, że powtórzę: w mojej kawiarni!
Wszyscy staliśmy się cudzoziemcami, a wygnanie jest śmiercią za życia!
Każdy z nas we własnym grobie, nie ma grobów na dwoje
I tak
Zapisałem w testamencie, by mnie pogrzebano – żywego lub umarłego –
Na cmentarzu Hassana Al-Basri [4]
Nie “tam” [w raju]
Bo my, ludzie z Basry, boimy się wygnania
Także po śmierci!
W jednym z moich snów Bóg dał mi wybór: wymazać z powierzchni ziemi
Jedno z dwóch: Holandię albo Katar!
A ja, nie mrugnąwszy okiem, oszczędziłem Holandię,
Bo obdarzyła oczy ludzkie trzema wiecznymi i barwnymi skarbami
Rembrandtem, Van Goghiem i irackim Sattarem Kawoosh.[5]
Ponadto, Holandia nigdy nie wysłała nam ani jednego terrorysty holenderskiego pocztą poleconą!
***
Nie łkaj, matko zamordowanego
Bo nie jesteśmy wystarczająco żywi
by opłakiwać martwych!
***
Moje wyczerpanie nie sprzyja pracy
Ja – moje zyski są równie olbrzymie, jak moje straty!
O Panie Światów!
Jak my, poeci, od dzieciństwa
Odrzucamy ohydę świata!
***
Nigdy w życiu nie pościłem dłużej niż kilka godzin.
Nigdy nie pościłem przez cały dzień.
Bo nie mogę znieść upokorzenia głodem nawet na rzecz Raju!
Ani nie będę tolerował jedzenia “tam” [w Raju]!
Jedzenia niezarobionego, podczas gdy inni patrzą
Jak więzień!
***
Nie boję się żadnego sędziego, bo jestem własnym sądem:
Budzę się w środku nocy, by żałować błędów popełnionych w dzień!
***
Znany jestem w Basrze od młodości
Byłem najchudszy i najmizerniejszy z dzieci.
W Basrze od dni Dżahiza[6] są dwa:
Drzewo palmowe i chudy człowiek! Do teraz!
***
O Ruszdi Al-Amil [7], O… [poeta przywołuje 28 innych poetów irackich, którzy zmarli, i pyta]:
Dlaczego umarliście i zredukowaliście naszą liczbę w porównaniu do tych innych?
Już byliśmy w mniejszości!
Przypisy:
[1] “Al-Sharq” (Katar), 3 listopada 2014.
[2] Imn.iq, 6 listopada 2014.
[3] “Al-Haqiqa” (Irak), 29 października 2014.
[4] Hassan of Basra (642-728) był znanym kaznodzieją muzułmańskim, teologiem i uczonym islamskim. Cmentarz nazwany jego imieniem leży w pobliżu miasta Basra.
[5] Współczesny malarz iracki, mieszkający w Holandii.
[6] Uczony i pisarz w Basry (zm. 869). [7] XX-wieczny poeta iracki.
