Wprowadzenie
Kierowana przez USA wojna przeciwko talibom, Al-Kaidzie i innym grupom terrorystycznym w Afganistanie przerodziła się w narastający, otwarty konflikt z pakistańską tajną służbą wywiadowczą ISI i grozi szybkim wpadnięciem w wojnę na pełną skalę z Pakistanem. Oznaki takiego nadciągającego starcia między USA a Pakistanem już są widoczne.
W oczekiwaniu na takie starcie na pełną skalę Pakistan stara się wzmocnić rolę Chin po swojej stronie, powodując w ten sposób możliwe starcie supermocarstw, obejmujące USA, Chiny, Rosję, siły NATO i innych graczy regionalnych [1] .
Tło historyczne
Nie będzie to pierwszy raz, kiedy ten region stanie się polem rywalizacji wojskowej i starcia supermocarstw. Zdarzyło się to także w XIX i XX wieku.
Pierwsze starcie o strategiczną przewagę w Azji Środkowej, znane jako “Wielka Gra” odbywało się między imperium brytyjskim a Rosją carską w XIX wieku. Wygasło jednak na początku XX wieku, kończąc się ostatecznie podczas drugiej wojny światowej, kiedy ci dwaj rywale współpracowali przeciwko hitlerowskim Niemcom.
Druga wojna światowa prowadziła do pojawienia się zimnej wojny i militarnego impasu między Stanami Zjednoczonymi a ZSRR. Ten impas przerodził się w zbrojny konflikt wciągający pełnomocników w Afganistanie. To starcie supermocarstw zakończyło się porażką komunistów w 1989 r., z wojskami radzieckimi zmuszonymi do wycofania się z Afganistanu.
Pakistan i USA zmierzają ku ostatecznej rozgrywce
Trwające pogarszanie się stosunków między z jednej strony USA, a z drugiej kierowanym przez ISI rządem pakistańskim, bliskie jest otwartego starcia.
W rzeczywistości starcie już się rozpoczęło, zarówno na polach bitwy, jak i w dziedzinie wywiadu, o czym świadczy co następuje:
Poziom militarny: Pakistan jest bezpośrednio zaangażowany w Afganistanie
i) Pakistańskie samoloty przeprowadzają rajdy bombowe w Afganistanie
Na początku lutego samoloty pakistańskie zbombardowały Afgańskie graniczne posterunki policji i domy cywilne w okręgu Guszta afgańskiej prowincji wschodniej Nangarhar oraz prowincji Chost, według informacji z witryny internetowej w języku pasztu taand.com [2] . Według tej samej relacji termin dokonania ataków był dobrany tak, by stanowić ostrzeżenie dla afgańskiego prezydenta Hamida Karzaia przeciwko jego wizycie w Indiach w pierwszym tygodniu lutego.
ii) Talibowie eliminujący lokalnych funkcjonariuszy afgańskich
Talibowie zaczęli obierać za cel gubernatorów okręgów w Afganistanie. Szereg zamachów samobójczych miało także miejsce w sercu Kabulu [3] .
iii) ISI tworzy schronienie dla bojówkarzy w pakistańskim rejonie plemiennym
Armia pakistańska zaczęła tworzyć kolejne schronienie bojówkarskie dla Sieci Haqqani w Kurram Agency, jednym z pakistańskich okręgów plemiennych [4] .
iv) Pakistan gości Szurę talibów i doradza jej
Pakistański wojskowy ISI gości Szurę talibów i doradza jej [5] .
Poziom wywiadu: ISI sabotuje amerykańskie wysiłki wywiadowcze
W reakcji na sprawę wniesioną w sądzie w Nowym Jorku przez krewnych obywateli USA, którzy zostali zabici w atakach terrorystycznych w Bombaju w 2008 r., ISI rozpoczął szereg kontrataków przeciwko funkcjonariuszom USA w Pakistanie [6] :
i) ISI zmusza do odejścia szefa CIA na Pakistan
Jonathan Banks, szef placówki CIA w Pakistanie, został zmuszony do opuszczenia kraju, ponieważ jego tożsamość została ujawniona przez przeciek z ISI [7] .
ii) ISI zmusza USA do odwołania dyplomatki Elizabeth Rudd z Peszawaru
Inna dyplomatka USA, Elizabeth Rudd, która pracowała w konsulacie USA w Peszawarze, została zmuszona do opuszczenia Pakistanu w listopadzie, rzekomo z powodu gróźb ze strony talibów. Sądzi się, że ISI ujawniło jej tożsamość tworząc wokół niej zagrożenie bezpieczeństwa [8] .
iii) Pakistan aresztuje funkcjonariusza USA Raymonda Davisa za zabicie pakistańskich szpiegów
Raymond Davis, urzędnik konsulatu USA w Lahore, został zaaresztowany za zabicie dwóch obywateli pakistańskich. Przywódcy Pakistanu powiedzieli, że ci dwaj byli niewinnymi obywatelami.
Relacja gazety pakistańskiej ujawnia jednak, że byli to członkowie pakistańskiego wywiadu [9] .
Groźba starcia supermocarstw
Spodziewając się rychłego starcia supermocarstw Pakistan wzmacnia kooperację militarną z Chinami, co pokazują następujące wydarzenia:
i) Pakistan zaprasza armię chińską do stacjonowania na swoim terytorium
Pakistan zaprosił blisko 11 tysięcy żołnierzy do stacjonowania w Gilgit-Baltistan, etnicznie odrębnym regionie, który tradycyjnie był uważany za część Dżammu i Kaszmiru.
Początkowo Pakistan zaprzeczył informacjom mediów o stacjonowaniu żołnierzy chińskich w Gilgit-Baltistan, ale później przyznał, że są tam obecni mówiąc, że mają pomóc Pakistańczykom dotkniętym powodzią [10] .
ii) Pakistan zaprasza wysokich rangą chińskich wojskowych do odwiedzenia granicy pakistańsko-afgańskiej
Pakistańskie obszary plemienne, sanktuaria talibów i innych bojówkarzy wzdłuż granicy afgańskiej, przez lata nie stanowiły przedmiotu żadnego strategicznego zainteresowania dla armii chińskiej. Jednak delegacja armii chińskiej odwiedziła garnizon wojskowy Landikotal w Chyber Agency w październiku. Grupa chińska, którą podejmował pułkownik Asad Kureszi, składała się z pięciu wysokich rangą oficerów pod przewodnictwem dyrektora generalnego Ludowej Armii Wyzwoleńczej, generała majora Yan Hu [11] .
iii) Pakistan namawia Chiny na zaangażowanie się w Afganistanie
W kwietniu 2010, podczas spotkania z chińskim wiceministrem spraw zagranicznych Wangiem Guangya w stolicy Bhutanu, Thimphu, pakistański premier Jousuf Raza Gilani wezwał Chińczyków do odegrania roli w Afganistanie [12] .
iv) Pakistan zawiera umowę z Chinami na budowanie okrętów wojennych dla marynarki pakistańskiej
Pakistan podpisał kontrakt z Chinami na zbudowanie pakistańskich okrętów wojennych, które będą przenosić zdalnie sterowane pociski i broń ciężką [13] .
v) Pakistańskie siły powietrzne kupują awionikę z Chin
Pakistańskie Siły Powietrzne (PAF) podpisały porozumienie z Chinami na zakup awioniki i pocisków do swoich myśliwców odrzutowych 250 JF-17 Thunder. Pakistan uważa się za sprzymierzonego przeciwko Zachodowi w starciu supermocarstw.
Głównodowodzący PAF, generał broni Rao Kamar Suleman, powiedział: “PAF nie ma obecnie żadnych planów instalowania zachodnich urządzeń i broni w swoich samolotach’ [14] .
vi) Pakistan buduje więzy z Chinami w sprawach dominacji na morzu
Chiny wykazują także militarne zainteresowanie zbudowanym przez Chińczyków pakistańskim portem w Gwadar na południowo-zachodnim wybrzeżu Pakistanu. Ten wybudowany przez Chińczyków port ma podważyć dominację Indii na Oceanie Indyjskim.
vii) Pakistan kupuje reaktory nuklearne z Chin
Odrzucając amerykańskie i indyjskie niepokoje o międzynarodowe rozprzestrzenianie technologii broni nuklearnej przez Pakistan, podpisał on umowę z Chinami na budowę dwóch reaktorów nuklearnych w Pakistanie [15] .
10 lutego media poinformowały, że Pakistan buduje także czwarty obiekt nuklearny w Chuszab w prowincji Pendżabu do produkcji plutonu [16] . Tego samego dnia Pakistan wystrzelił próbnie Hatf-VII, pocisk samosterujący dalekiego zasięgu, zdolny do przenoszenia głowic nuklearnych [17] .
W grudniu zeszłego roku spotkanie Narodowego Dowództwa pod przewodnictwem premiera Pakistanu Jousufa Razy Gilaniego, zaznaczyło prawa Pakistanu „jako państwa z bronią nuklearną” [18] .
Rosja – sojusznik USA w starciu supermocarstw
5 lutego pierwszy wicepremier Siergei Iwanow powiedział na międzynarodowej konferencji w sprawie bezpieczeństwa w Monachium, że Rosja nie chce, by siły międzynarodowe wyszły z Afganistanu [19] .
W wojnie między Pakistanem i Chinami z jednej strony, a Zachodem z drugiej, Rosja będzie po stronie Zachodu [20] . W rzeczywistości, z „błogosławieństwem USA”, Rosja już pomaga międzynarodowym siłom w Afganistanie, o czym świadczy co następuje [21] .
i) Rosja wspiera policję afgańską
Rosja zaczęła wzmacniać afgańskie siły policyjne przez dostarczanie im broni i amunicji [22] .
ii) Rosja pomaga NATO w Afganistanie
W zeszłym roku rosyjski zespół wojskowy oficerów zajmujących się walką z narkotykami zaczął pomagać wojskom NATO w przeprowadzaniu wspólnych operacji przeciwko handlowi narkotykami we wschodnim Afganistanie wzdłuż granicy z Pakistanem [23] .
Pakistan uważa Rosję za kolejnego wroga w Afganistanie
W zeszłym roku Pakistan odrzucił, po raz drugi w ciągu pięciu lat, rosyjską prośbę o dostęp do Achlaka Ahmeda Achlasa, rosyjskiego terrorysty Al-Kaidy, uwięzionego w Pakistanie [24] . W listopadzie Rosja odwołała zaplanowaną wizytę delegacji rosyjskiej w Islamabadzie [25] .
Gazeta pakistańska w języku urdu “Roznama Nawa-i-Waqt” ostrzegła, że “kolejny wróg Pakistanu” – tj. Rosja – został dodany do listy krajów mających wpływ na Afganistan, a obecność wojsk rosyjskich w Afganistanie wzmocni siły antypakistańskie w Afganistanie [26] .
Wniosek
Stosunki między USA a Chinami są kruche z powodu “wyścigu zbrojeń wojen gwiezdnych”, rozpoczętego przez armię chińską w 2007 r. [27] Pakistan wprowadza w te napięte stosunki USA-Chiny składnik militarny, wywołując starcie supermocarstw.
* Tufail Ahmad jest dyrektorem MEMRI South Asia Studies Project (www.memri.org/sasp); Y. Carmon jest prezydentem MEMRI.
Przypisy:
[1] Według relacji wychodzącej w Lahore gazety “Daily Times” z dnia 13 stycznia 2011 r. podczas spotkania w Islamabadzie pakistański premier Jousuf Raza Gilani ostrzgł wiceprezydenta USA Joego Bidena o „nowej wielkiej grze” w regionie.
[2] www.taand.com (Afganistan), 4 lutego 2011.
[3] Według relacji gazety “The Express Tribune” z 8 lutego 2011 r. niezidentyfikowany pakistański “funkcjonariusz bezpieczeństwa” – prawdopodobnie z ISI – ostrzegł, że nowe pokolenie zamachowców samobójców talibów jest gotowe do walki przeciwko wojskom USA i NATO.
[4] Analiza roli armii pakistańskiej w stworzeniu azylu dla bojówkarzy w Kurram Agency, patrz MEMRI Inquiry and Analysis No. 641, „Pakistani Army Allows Taliban to Move to New Sanctuary in Kurram Agency While Finally Agreeing To Carry Out Operation Against Militant Commanders in North Waziristan,” 25 października 2010, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/4700.htm .
[5] Według relacji z 23 stycznia 2011 r. w indyjskim magazynie “The Week” mułła Abdul Salam Zaeef, były ambasador talibów w Islamabadzie, zauważył, że Kuetta Szura (rada wykonawcza talibów z siedzibą w pakistańskim mieście Kuetta) “udziela instrukcji i porad” mulle Mohammadowi Omarowi, emirowi talibów i Al-Kaidy.
[6] Jest tak dlatego, że sąd w Nowym Jorku wydał wezwanie do stawienia się w sądzie szefa ISI, generała broni Szuja Pasza i Hafiza Muhammada Saeeda, Zakiura Rehmana Lakhviego, Nadeema Taja, Azama Cheema, Sajida Majida, majora Iqbal, majora Samira Alego – wielu z nich to oficerzy armii i bojówkarze. Prawne implikacje sprawy w sądzie w Nowym Jorku są poważne. Armia pakistańska obawia się, że może to prowadzić do ogłoszenia ISI za organizację terrorystyczną. Według relacji w „Daily Times” z 13 stycznia 2011 r. założyciel Laszkar-e-Taiba, Hafiz Muhammad Saeed, także jest zaniepokojony i wezwał Wysoki Sąd w Lahore, by nakazał rządowi pakistańskiemu jego obronę w sądzie w Nowym Jorku. Relacja z 30 grudnia 2010 r. na stronie internetowej gazety „Dawn” informuje, że Pakistan postanowił „ostro zakwestionować wytoczony proces przeciwko ISI, jego obecnemu i byłemu dyrektorowi generalnemu”.
[7] Według relacji w gazecie w języku urdu “Roznama Jang” z 2 grudnia 2010 r. Karim Khan, mieszkaniec Północnego Waziristanu, zgłosił na policję sprawę przeciwko Jonathanowi Banksowi, domagając się 500 milionów dolarów za zabicie niewinnych osób w atakach amerykańskich samolotów bezzałogowych. Sprawa została zgłoszona nie w Waziristanie Północnym, ale w Islamabadzie z prawnymi implikacjami dla Jonathana Banksa, którego siedzibą jest ambasada USA. Adwokat Karima Szahzad Akbar ostrzegł także, że Jonathan Banks może zostać wpisany na Listę Kontroli Wyjazdów, która zabrania wyjazdu z Pakistanu, a wiele takich spraw może zostać wniesionych przeciwko funkcjonariuszom CIA i sekretarzowi obrony Robertowi Gatesowi.
[8] Relacja w gazecie w języku urdu “Roznama Ummat” z 20 grudnia 2010 r. zauważa, że nie wyjechała ona z powodu gróźb talibów, ale z powodu faktu, że “pakistańskie instytucje [wywiadowcze] nasiliły naciski i rząd USA był zmuszony ją odwołać”.
[9] Relacja w gazecie “The Express Tribune” z 7 lutego 2011 r. cytuje niezidentyfikowanego funkcjonariusza pakistańskich służb bezpieczeństwa, który mówił, że “niechęć” rządu Pakistanu do uwolnienia Raymonda Davisa, który podobno ma immunitet dyplomatyczny. spowodowana jest tym, że ofiarami byli pakistańscy “agenci wywiadu”. Pakistański funkcjonariusz powiedział, że “ostra postawa rządu w tej kontrowersji jest także reakcją na próby pewnych elementów w Waszyngtonie wplątania najważniejszej agencji szpiegowskiej w kraju, ISI, w zamachy w Bombaju w listopadzie 2008 r.” Według tej relacji funkcjonariusz dodał, że ISI “jest bardzo rozgniewane decyzją sądu amerykańskiego, by wezwać najwyższych funkcjonariuszy ISI w związku z zamachami w Bombaju”.
[10] Według relacji na stronie internetowej gazety “Dawn” z 31 sierpnia 2010 r. Abdul Basit, rzecznik pakistańskiego ministerstwa spraw zagranicznych skrytykował dziennikarza Seliga S. Harrisona, który poinformował o obecności wojsk chińskich w Pakistanie: “Harrison ma anty-pakistańska mentalność i próbuje wypaczyć fakty”. Kilka dni później pakistańskie ministerstwo spraw zagranicznych „zmieniło” stanowisko, mówiąc: „Pakistan nie przekazał kontroli na obszarem Gilgit-Baltistan armii chińskiej. Armia chińska działa na obszarach dotkniętych powodzią” – jak poinformowała gazeta w języku urdu „Roznama Express” z e września 2010 r.
[11] “The News” (Pakistan), 29 października 2010. Relacja w gazecie “The News” z 29 października 2010 r. odzwierciedlała wagę wizyty chińskiej delegacji wojskowej: „Delegacja zatrzymała sie w Landikotal na kilka godzin przy ścisłych środkach bezpieczeństwa. Wszystkie drogi dojazdowe oraz Torkham Gate zostały zablokowane dla publiczności. Dostawy NATO do [pobliskiego] punktu kontrolnego Michini zostały zawieszone na czas wizyty delegacji”.
[12] “The News” (Pakistan), 29 kwietnia 2010.
[13] “The News” (Pakistan), 16 lipca 2010.
[14] www.nation.com (Pakistan), 18 listopada 2010.
[15] “The Post” (Pakistan), 24 czerwca 2010.
[16] www.tribune.com.pk (Pakistan), 10 lutego 2011.
[17] www.dawn.com (Pakistan), 10 lutego 2011.
[18] “The Express Tribune” (Pakistan), 15 grudnia 2010.
[19] www.itar-tass.com (Rosja), 5 lutego 2011.
[20] Według relacji w afgańskiej gazecie “Roznama Husht-e-Subh” z 14 listopada 2010 r., Andriej Awetsjan, rosyjski ambasador w Kabulu, wyraził w listopadzie 2010 r. niepokój o ekspansję talibów na północny Afganistan i o pogarszającą się sytuację bezpieczeństwa w tym regionie.
[21] Według relacji z 22 maja 2010 w londyńskiej gazecie “Al-Hayat”, Biały Dom zaprosił Rosję do odegrania konstruktywnej roli w Afganistanie.
[22] Według relacji z 12 listopada 2010 r. na rosyjskiej witrynie internetowej rian.ru, Rosja dostarczyła w sumie 20 tysięcy karabinów szturmowych kałasznikow i ponad 2,5 miliona jednostek amunicji do nich.
[23] www.tolonews.com (Afganistan), 31 października 2010.
[24] “The Express Tribune” (Pakistan), 29 listopada 2010. Achlak Ahmed Achlas jest terrorystą Al-Kaidy, uwięzionym w Pakistanie z powodu swojej roli w próbie zamachu z grudnia 2003 r. na pakistańskiego prezydenta generała Perveza Muszarrafa.
[25] 29 listopada 2010, relacja gazety “The Express Tribune” podała: “Rosja wysłała wyraźny choć umyślnie przytłumiony sygnał dyplomatyczny, że jest dotknięta odmową Pakistanu dostarczenia dostępu konsularnego do [Achlaka Ahmeda Achlasa].”
[26] „Roznama Nawa-i-Waqt” (Pakistan), 9 listopada 2010.
[27] Relacja z 2 lutego 2011 r. na stronie internetowej gazety “The Daily Telegraph” z Londynu, cytując dokumenty WikiLeaks, zauważyła, że USA “groziły podjęciem akcji wojskowej przeciwko Chinom” z powodu tajnego wyścigu zbrojeń “wojen gwiezdnych”, który zaczął się od pokazania przez Chiny swoich możliwości wojskowych zestrzelenia satelitów w przestrzeni kosmicznej.
