Pakistan rozpoczyna interwencję militarną, by podporządkować Afganistan

Wprowadzenie

W latach 1980. Pakistan zdobył znaczne wpływy w Afganistanie, walcząc wraz z CIA i afgańskimi mudżahedinami przeciwko okupacji radzieckiej. W połowie lat 1990. wspierani przez Pakistan talibowie przejęli władzę w Kabulu, umacniając pakistańskie wpływy w tym kraju. Aby wzmocnić talibów w Kabulu, Pakistan – wraz z Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi – uznał reżim talibów.

Inwazja USA w następstwie 11 września usunęła talibów, a wraz z nimi pakistańskie wpływy w Afganistanie.

Dzisiaj, kiedy wojska USA przygotowują się do wycofania, Pakistan wyczuwa, że raz jeszcze ma historyczną okazję ponownego przejęcia kontroli nad Afganistanem. W tym celu prowadzi dwustronną kampanię – militarną i polityczno-dyplomatyczną – przekształcenia Afganistanu w kolonię pakistańską.

Pakistańscy przywódcy przybywają do Kabulu, 16 kwietnia 2011 (zdjęcie: Roznama Ummat, Pakistan, 17 kwietnia 2011)

Kampania wojskowa Pakistanu

Ataki pociskami rakietowymi

W czerwcu 2011 r. Pakistan rozpoczął serię ataków pociskami rakietowymi i artylerią na prowincje Kunar i Nangarhar we wschodnim Afganistanie, zabijając dziesiątki cywilów. Pośrodku tej pakistańskiej kampanii afgańskie ministerstwo spraw zagranicznych wyraziło niepokój, ostrzegając Pakistan, że „kontynuowanie takich wydarzeń może negatywnie wpłynąć na ducha poprawy zaufania i współpracy między Islamską Republiką Afganistanu a Islamską Republiką Pakistanu” ^[1] .

Afgańscy ustawodawcy ostro potępili pakistańskie ataki rakietowe, określając je jako „inwazję” i odzwierciedlenie „nieuczciwości” Pakistanu w bilateralnych rozmowach z rządem afgańskim, które miały wzmocnić afgański proces pokojowy ^[2] . Krytykując rząd Karzaja za milczenie w sprawie ataków, afgański ustawodawca Farhad Azimi powiedział: „Chcę zapytać przedstawicieli rządu dlaczego nazywają Pakistan przyjacielem, kiedy ten prowadzi ostrzał rakietowy Afganistanu?” ^[3]

Służba wywiadowcza Afganistanu, Narodowy Zarząd Bezpieczeństwa (NDS), oskarżył armię pakistańską o te ataki pociskami rakietowymi. Rzecznik NDS, Lotfullah Maszal, powiedział reporterom, że Pakistan od dawna działa w cichości na rzecz destabilizacji Afganistanu przez popieranie talibów w pakistańskim regionie plemiennym, „ale tym razem armia pakistańska posuwa dalej swoją interwencję, ciężko ostrzeliwując Afganistan w [biały] dzień” ^[4] . Afgański prezydent Hamid Karzai wspomniał o atakach po raz pierwszy dopiero 26 czerwca, ostro krytykując Pakistan za wystrzelenie 470 pocisków rakietowych na wschodnie prowincje Afganistanu ^[5] . 4 lipca 2011 r. rezolucja parlamentu afgańskiego, która wzywała Radę Bezpieczeństwa ONZ-u i Organizację Konferencji Islamskiej (OIC) do wywierania nacisku dyplomatycznego na Pakistan, określiła pakistańskie ataki na prowincje Kunar, Nangarhar, Chost i Paktia jako „akty inwazji” przez Pakistan [6] .

Odpowiadając na te oskarżenia armia pakistańska zaprzeczyła, że celowała w Afganistan. Rzecznik armii, generał brygady Athar Abbas powiedział: „Pociski zostały wystrzelone w uciekających bojówkarzy i istnieje możliwość, że niektóre mogły przypadkiem przelecieć poza granicę” ^[7] .

Należy zauważyć, że czerwcowe ataki nie były pierwszym w tym roku użyciem siły przez Pakistan przeciwko Afganistanowi. Na początku lutego samoloty pakistańskie zbombardowały posterunki afgańskiej policji granicznej i domy cywilne w prowincjach Nangarhar i Chost. Według witryny internetowej taand.com, wybrany do ataków moment miał przekazać ostrzeżenie prezydentowi Karzaiowi przed wizytą w Indiach w tym miesiącu ^[8] .

Czerwcowym atakom pociskami rakietowymi armii pakistańskiej towarzyszyły rajdy pakistańskich talibów, których wspiera reżim pakistański. Zeznając przed parlamentem afgańskim 2 lipca 2011 r., minister obrony Abdul Rahim Wardak powiedział, że niedawno dwa helikoptery pakistańskie naruszyły przestrzeń powietrzną Afganistanu [9] . 5 lipca 2011 r. afgański dowódca policji granicznej Aminullah Amarkhel poinformował o setkach bojowników spośród pakistańskich talibów – których wspiera armia pakistańska – którzy przeszli granicę do afgańskiej prowincji Nuristan, gdzie zaatakowali posterunki policji i spalili domy [10] .

Sabotowanie wysiłków amerykańskiej i brytyjskiej armii i wywiadu

Pakistańskiej kampanii militarnej w celu kontrolowania Afganistanu towarzyszy wydalanie z Pakistanu przedstawicieli wojska i wywiadu USA i brytyjskiego. Według doniesienia w mediach pakistańskich z 21 kwietnia około 500 osobom personelu CIA powiedziano na początku tego roku, by opuściły Pakistan ^[11] . Pod koniec czerwca pakistański minister obrony Chaudhry Ahmed Mukhtar ujawnił, że Pakistan poprosił CIA o opuszczenie bazy lotniczej Szamsi w pakistańskiej prowincji Beludżystanu, skąd wysyła się samoloty bezzałogowe do monitorowania i atakowania schronień talibów w pakistańskim regionie plemiennym ^[12] . Ponadto kazano wyjechać 18 brytyjskim oficerom szkoleniowym ^[13] .

Kampania polityczno-dyplomatyczna

Pakistan nasilił także starania dyplomatyczne i polityczne, żeby wpłynąć na Afganistan i podważyć tam wpływy Zachodu.

Sabotowanie negocjacji USA-talibowie

W czerwcu 2011 r. Pakistan poinformował USA, że rozmowy pokojowe USA z talibami nie mogą się powieść bez udziału Pakistanu ^[14] . Dla wzmocnienia tego przesłania Pakistanu wspierani przez Pakistan talibowie przeprowadzali bombowe zamachy samobójcze w Kabulu, Kandaharze, Jalalabaddzie i innych miastach Afganistanu. Afgański rzecznik NDS, Lotfullah Mashal powiedział: „Niestety, sąsiednie kraje, a szczególnie armia pakistańska nadal interweniują na różne sposoby, od ataków samobójczych, bomb przydrożnych do ataków komandoskich na hotele, meczety i szpitale” ^[15] .

Pakistan przedstawia Karzaiowi pisemne żądania, nakierowane na podporządkowanie Afganistanu

16 kwietnia 2011 r. całe najwyższe przywództwo Pakistanu (poza prezydentem Asifem Zardarim) zjechało do Kabulu na dwustronne rozmowy z przywódcami afgańskimi ^[16] . Według informacji w mediach afgańskich pakistański premier Jousuf Raza Gilani przedstawił Karzaiowi zestaw pisemnych żądań: Afganistan musi zerwać stosunki z USA i nawiązać stosunki z Chinami; musi informować Pakistan o szkoleniu i liczbie afgańskich sił bezpieczeństwa; mianować pakistańskich przedstawicieli w afgańskich instytucjach rządowych; wyjaśnić sprawę udziału Pakistanu w afgańskich projektach kopalnictwa i rozwoju; dodatkowo przyszłe rządy afgańskie muszą stosować strategie pakistańskie i Pakistan musi być informowany o każdym porozumieniu między Afganistanem a jego zachodnimi sojusznikami, włącznie z USA i NATO ^[17] . Twierdzenie, że Pakistan zażądał włączenia przedstawicieli Pakistanu do instytucji rządu afgańskiego może wydawać się przesadzone. Nie byłoby to jednak posuniecie bezprecedensowe. W latach 1990., kiedy Afganistan był pod rządami talibów, obywatele pakistańscy istotnie byli zatrudniani przez rząd afgański.

Armia pakistańska stara się o formalny wpływ na przyszłość Afganistanu

Podczas rozmów postanowiono ustanowić dwupoziomową wspólną komisję afgańsko-pakistańską, składającą się z przedstawicieli armii i rządu, która ma obejmować dowódcę naczelnego armii pakistańskiej Kajaniego i dowódcę ISI, generała broni Szudżę Paszę. Jedynym celem stworzenia dwupoziomowej komisji było nadanie formalnej roli pakistańskiej armii i jej służbie wywiadowczej (ISI) w Afganistanie, ponieważ te dwa kraje miały już uprzednio wspólną, afgańsko-pakistańską komisję. Tak więc po raz pierwszy pakistańska armia została oficjalnie wstawiona do instytucji, która ukształtuje przyszłość Afganistanu. Przemawiając po rozmowach w Kabulu prezydent Karzai powiedział: „Pakistański premier, dowódca sztabu generalnego i dowódca agencji wywiadowczej będą teraz reprezentowali kraj w komisji pokojowej, z zadaniem znalezienia sposobu osiągnięcia umowy pokojowej z talibami „ ^[18] .

Karzai poinstruowany, by rozwijał stosunki z Chinami

Podczas rozmów 16 kwietnia w próbie osłabienia wpływów zachodnich w regionie premier Gilani poprosił także prezydenta Karzaia o rozwinięcie stosunków z Chinami. Według doniesienia w gazecie w języku pasztu, “Khedmatgar Wrazpanra”, Pakistańczycy poprosili przywódców afgańskich, żeby ustanowili strategiczne stosunki z Chinami zamiast z USA, mówiąc im, że USA zostały pokonane w Afganistanie i dlatego Chiny są lepszym sojusznikiem zarówno Pakistanu, jak Afganistanu. Gilani doradził także Afgańczykom, by nie pozwolili na długoterminową obecność sił USA w swoim kraju ^[19] .

Pakistański minister obrony potwierdza plany wciągnięcia pakistańskich talibów w porozumienie afgańskie

Pakistan i Afganistan przeprowadziły szereg rozmów dwustronnych w celu wynegocjowania pokoju z wspieranymi przez Pakistan talibami w Afganistanie ^[20] . Oczywiście każde porozumienie wymagałoby wzajemnych ustępstw z talibami afgańskimi. Wydaje się jednak, że Pakistan zamierza wciągnąć w negocjacje także pakistańskich talibów, wspieranych przez pakistańską armię i wywiad. Jest to ewidentne w oświadczeniu pakistańskiego ministra obrony Chaudhry’ego Ahmeda Mukhtara z 28 czerwca, kiedy powiedział, że zarówno afgańscy, jak pakistańscy talibowie będą zaangażowani w proces pokojowy: „Rząd [Pakistanu] wie, gdzie są talibowie (pakistańscy) i gdzie są bazy ich grup, więc skontaktowanie się z nimi nie jest problemem. Będziemy prowadzili rozmowy ze wszystkimi talibami”, powiedział Mukhtar ^[21] .

Afgański komentator polityczny: „Rząd pakistański uważa Afganistan za pakistańska kolonię”

Afgańczycy uznali żądania pakistańskie za przypadek bezczelnej ingerencji w sprawy wewnętrzne Afganistanu. Politolog Noor Ul-Haq Ulomi winił rząd Karzaia za akceptowanie hegemonii Pakistanu i współpracę z planem Pakistanu poprzez rozmowy bilateralne. W wywiadzie dla afgańskiego kanału telewizyjnego TOLO News, zauważył, że “bliska przyjaźń” między Karzaiem a przywództwem pakistańskim była wcześniej “ukryta” i dodał: “ Pakistan nigdy nie był wobec nas uczciwy” ^[22] . Inni komentatorzy polityczni oskarżyli rząd Pakistanu o naruszanie norm dyplomatycznych przez żądanie wielkich ustępstw od Afganistanu. Były polityk afgański, Sulaiman Lajak powiedział: „Rząd pakistański uważa Afganistan za kolonię pakistańską. Jeśli Pakistan rzeczywiście stawia te warunki rządowi Afgańskiemu, jest to nieposzanowanie niepodległości Afganistanu” ^[23] .

* Tufail Ahmad jest dyrektorem MEMRI South Asia Studies Project (www.memri.org/sasp ); Y. Carmon jest prezydentem MEMRI.