26 listopada 2019 r. nigeryjskie wiadomości poinformowały, że generał brygady Onyema Nwachukwu, rzecznik Kwatery Głównej Obrony Nigerii, powiedział 25 listopada, że po reportażu w egipskiej telewizji Ten.tv, nigeryjski rząd prowadzi dochodzenie w sprawie twierdzeń, że turecki rząd wysyła broń do działającej na terenie Nigerii organizacji terrorystycznej Boko Haram, która przysięgła wierność Państwu Islamskiemu (ISIS) w marcu 2015 r. Nwachukwu powiedział: „Nie można natychmiast potwierdzić prawdziwości twierdzeń w tym wideo. Jest to jednak poważna kwestia bezpieczeństwa narodowego i sądzę, że otrzymuje niezbędną uwagę na narodowym poziomie strategicznym”[1].
„Czy będą zabijać muzułmanów, czy też będą zabijać chrześcijan?”
Informacja w wiadomościach odnosiła się do nagrania zamieszczonego na YouTube w marcu 2014 r., podobno z rozmowy telefonicznej miedzy Mustafą Varankem, który jest obecnie ministrem przemysłu i technologii, a był wówczas doradcą ówczesnego premiera, a obecnie prezydenta, Recepa Tayyip Erdoğana, i Mehmetem Karakaşem, który od czerwca 2009 r. jest dyrektorem ds. przychodów i wydatków tureckich linii lotniczych. Jedne doniesienia mówią, że nagranie zostało po raz pierwszy zamieszczone przez użytkownika YouTube o nazwisku Başçalan, podczas gdy inne mówią, że zamieścił je użytkownik podpisujący się DLMKHACK Yapılanması.[2]
Nagranie zamieszczone w YouTUbe w marcu 2014 r. podobno przedstawia rozmowę telefoniczną między Mustafą Varankem, powyżej, a Mehmetem Karakaşem.
W nagraniu głos przypisywany Varankowi mówi o „panu Hakan”. Hakan Fidan jest od 2010 r. dyrektorem krajowej organizacji wywiadu Turcji, Milli İstihbarat Teşkilat (MİT),opuszczając stanowisko na około cztery tygodnie w lutym-marcu 2015 r., i powracając na nie potem. Nie jest jasne, o kim mówił Varank w tym nagraniu[3]. Głos przypisywany Karakaşowi powiedział: „Transportuję dziesiątki materiałów, idą od razu do Nigerii, dobrze? [Nie wiem:] Czy oni będą zabijali muzułmanów, czy też będą zabijali chrześcijan? Jesteśmy teraz w grzechu, żebyś wiedział”.
Poniżej podajemy tłumaczenie tego nagrania:
Mustafa Varank: Hallo?
Mehmet Karakaş: Mustafa salamu alaikum.
Mustafa Varank: Alaikum assalam bracie.
Mehmet Karakaş: Mustafa, przedstawiłem ci temat, pamiętasz? O tej kwestii transportu.
Mustafa Varank: Nie spotkałem się jeszcze z panem Hakanem, więc nie mogłem ci odpowiedzieć.
Mehmet Karakaş: Ale Mustafa, to jest bardzo pilne.
Mustafa Varank: Dobrze.
Mehmet Karakaş: Transportuję dziesiątki materiałów, idą od razu do Nigerii, dobrze? [Nie wiem:] Czy oni będą zabijali muzułmanów, czy też będą zabijali chrześcijan? Jesteśmy teraz w grzechu, żebyś wiedział.
Mustafa Varank: Dobrze. Odpowiem ci za dzień lub dwa.
Mehmet Karakaş: Niech nam dadzą numer kontaktowy, niech się konsultują, dobrze?
Mustafa Varank: Dobrze, dobrze.
Mehmet Karakaş: Dobrze, dziękuję.
Tureckie linie lotnicze potwierdzają i zaprzeczają transportowi broni do Nıgerii; poseł opozycji prosi o odpowiedzi; Erdoğan dystansuje się od Mustafa Varanka
Tureckie linie lotnicze zareagowały na to nagranie, które zostało opublikowane przed lokalnymi wyborami w Turcji 30 marca 2014 r., mówiąc, że choć linie lotnicze mają upoważnienie do transportowania broni, nie transportowały broni do Nigerii[4]. Jednak Ahmet Can Akbuğu, dyrektor tureckich linii lotniczych na międzynarodowym lotnisku w Nigerii, Mallam Aminu Kano, powiedział, że linie lotnicze transportowały broń dla nigeryjskiej marynarki w ramach właściwych praw międzynarodowych. Potwierdził to rzecznik nigeryjskiej marynarki, Kabiru Aliyu[5].
20 marca doniesiono, że Aykan Erdemir, ówczesny członek parlamentu reprezentujący miasto Bursa z ramienia CHP, powiedział: „Gdzie jest Turcja dzisiaj w sprawie przemocy w Nigerii w kategoriach zaopatrzenia w broń i finansowania? Czy Turcja jest teraz państwem, które przewozi nielegalnymi środkami szmuglowaną broń i amunicję do organizacji terrorystycznej Boko Haram lub podobnych zbrojnych grup w Nigerii?”[6] 26 marca poinformowano, że Varank, o którym mówiono, że „nigdy nie opuszcza boku Erdoğana”, nie został zaproszony na spotkanie z Erdoğanem[7].
Nigeryjska służba celna przechwytywała transporty militarnego wyposażenia, włącznie z karabinami i ciężarówkami z Turcji do Nigerii przez cały rok 2017
24 maja 2017, poinformowano, że rzecznik Nigeryjskiej Służby Celnej, Joseph Atta, powiedział: „W oparciu o informacje otrzymane od wywiadu, funkcjonariusze dokonali inspekcji statku w Lagos i w wyniku znaleziono 440 powtarzalnych karabinów”. Atta powiedział, że statek wypłynął z Turcji, że jedna osoba została zaaresztowana i że rozpoczęto dochodzenie[8]
Kontroler Hameed Ali prowadzi inspekcję broni i amunicji importowanych z Turcji i przechwyconych w Tincan Island Port, Lagos, Nigeria (źródło: Portnews.com.ng).
Po spotkaniu z ambasadorem Turcji w Nigerii, Hakanem Çakılem, poinformowano 23 września 2017 r., że kontroler generalny ceł w Nigerii, pułkownik w stanie spoczynku Ibrahim Hameed Ali, powiedział, że w ciągu ostatnich ośmiu miesięcy nigeryjskie służby celne przechwyciły 2671 sztuk broni nielegalnie importowanej do Nigerii z Turcji. Powiedział: „Po wzroście liczb przechwytywania broni w ostatnim czasie, okręgowy kontroler celny z Tin-Can Port, Yusuf Bashir, nakazał szczegółowe profilowanie całego importu, szczególnie pochodzącego z Turcji. Służby celne postanowiły dokonywać profilowanego podejścia przy 100 procentach sprawdzeń kontenerów pochodzących z Turcji”[9]. Na spotkaniu ambasador Çakıl podobno obiecał: „Turcja nie będzie popierać żadnych niebezpiecznych przesyłek do Nigerii”[10].
Komunikat prasowy opublikowany na oficjalnej witrynie internetowej Służby Celnej Nigerii w dniu 13 października 2017 r. brzmi: „W środę, 10 października 2017 r. w oparciu o wiarygodne dane wywiadu, funkcjonariusze Zespołu NCS podeszli do dwóch otwartych stoisk samochodów przy drodze ekspresowej Kubwa w Federalnym Terytorium Stołecznym i zabrały 27 półciężarówek Toyota Hilux z podejrzeniem, że mają zostać przeszmuglowane do kraju… Robimy postępy w śledztwie dotyczącym nielegalnego importu broni. Dokonano kolejnych aresztowań i CGC będzie wśród osób towarzyszących panu prezydentowi Turcji w celu zakulisowego dwustronnego spotkania z turecką służbą celną. Ma to na celu trwałą umowę i położenie kresu takiemu śmiercionośnemu importowi przychodzącemu z Turcji”[11]. Zarówno nigeryjska armia, jak organizacje terrorystyczne takie jak Boko Haram regularnie używają Toyota HiLux.
Toyota HiLux używana przez Boko Haram, odzyskana przez nigeryjską armię po bitwie(źródło: Doynews.com).[12]
[1] Thisdaylive.com/index.php/2019/11/26/fg-investigating-alleged-turkish-support-for-boko-haram-says-dhq, November 26, 2019; Gadopress.com/federal-government-investigating-turkey-over-boko-haram-arms-supply, November 26, 2019; Thewillnigeria.com/news/were-investigating-alleged-turkish-support-for-boko-haram-dhq, November 26, 2019; Youtube.com/watch?v=ipzM5IBojDQ, October 1, 2019.
[2] T24.com.tr/haber/thyde-tasinan-malzeme-nijeryada-kimi-oldurecek-hiristiyanlari-mi,253786, March 19, 2014; Sozcu.com.tr/2014/gundem/mustafa-varank-cizik-yedi-476394, March 26, 2014; Tr.linkedin.com/in/mehmet-karakas-37390915, accessed December 18, 2019.
[3] Youtube.com/watch?v=1nT4-IwEKts, March 18, 2014.
[4] Sozcu.com.tr/2014/gundem/hristiyanlari-mi-oldurecek-muslumanlari-mi-472502, March 18, 2014.
[5] Herald.ng/legally-shipped-arms-nigeria-turkish-airlines-admits-wrongdoing, accessed December 18, 2019.
[6] Sozcu.com.tr/2014/dunya/times-nijeryaya-giden-silahlar-basbakani-yakacak-473325, March 20, 2014.
[7] Sozcu.com.tr/2014/gundem/mustafa-varank-cizik-yedi-476394, March 26, 2014.
[8] Tr.sputniknews.com/afrika/201705241028594607-nijerya-turkiye-gelen-silah-yuklu-gemiye-el-koydu, May 24, 2017.
[9] Thisdaylive.com/index.php/2017/09/23/ncs-unveils-importer-vessel-involved-in-rifles-import-as-cgc-meets-turkish-ambassador, September 23, 2017.
[10] Portnews.com.ng/arms-seizures-turkey-wont-support-any-dangerous-shipment-to-nigeria-ambassador, September 26, 2017.
[11] Customs.gov.ng/?paged=2&error=3, October 13, 2017.
[12] Doynews.com/tags/nigerian-army, accessed December 18, 2019.
