Mieszczący się w Trypolisie libijski Rząd Zgody Narodowej (GNA), któremu przewodzi Fajez Al-Sarradż, jest popierany przez ONZ oraz Turcję i Katar, i jest opisywany przez źródła saudyjskie i Zjednoczonych Emiratów Arabskich jako popierany przez islamistyczne kręgi w Libii, takie jak Bractwo Muzułmańskie. GNA podpisał niedawno memoranda o porozumieniu (MOU) z Turcją, dotyczące spraw morskich i bezpieczeństwa; zgodnie z tymi MOU Turcja i GNA roszczą sobie prawo do dużych części Morza Śródziemnego, ignorując prawa innych krajów Morza Śródziemnego, takich jak Egipt, Cypr, Grecja i Izrael. Ponadto, morskie MOU grożą potencjalnym projektom Eastern Mediterranean Gas Forum, obejmującym te cztery kraje i kilka innych. Jednym takim projektem jest położenie gazociągu od nich do Włoch.
Te MOU rozwścieczyły rywali Al-Sarradża w Libii, którym przewodzi generał Chalifa Haftar, kontrolujący wschodnią część kraju i oznajmiający o zdecydowanej kampanii wyzwolenia Trypolisu. Szef Sztabu Sił Morskich Haftara, generał dywizji Faradż Al-Mahdawi, powiedział greckiej Alpha TV, że zamierza zatopić każdy turecki statek zbliżający się do brzegów Libii[1].
Krytyce MOU dał także wyraz sąsiad Libii, Egipt, który popiera Chalifę Haftara, podobnie jak robią to Zjednoczone Emiraty Arabskie, sojusznik Egiptu w Zatoce. Egipt, który jest w zażartym konflikcie z Turcją o poparcie Turcji dla Bractwa Muzułmańskiego, uważa MOU za nielegalną turecką interwencję w regionie, mającą na celu zdestabilizowanie Egiptu i zaszkodzenie jego ekonomicznym interesom oraz niedopuszczenie do zrealizowania porozumienia o gazie ziemnym między Egiptem i jego śródziemnomorskimi sąsiadami, wśród nich Grecją, Cyprem i Izraelem.
Na spotkaniu w Kairze między egipskim ministrem spraw zagranicznych, Samehem Szukrim a jego greckim odpowiednikiem, Nikosem Dendiasem, oznajmili oni, że porozumienie Turcja-GNA jest bezprawne[2]. Również egipski przewodniczący parlamentu, Ali Abd Al-’Aal powiedział: „Egipt nie będzie stał z założonymi rękami wobec zagrożenia jego morskich interesów… Nie pozwolimy na żadne nierozsądne kroki podejmowane na egipskim terytorium lub w pobliże jego granic powietrznych, lądowych lub morskich”[3]. Egipski prezydent, Abdel Fattah El-Sisi odniósł się pośrednio do napięć wokół MOU między Turcja a GNA, przemawiając na Światowym Forum Młodzieży w Egipcie: „Libia jest związana z narodowym bezpieczeństwem Egiptu i byłoby właściwe dla Egiptu bezpośrednio interweniować w Libii, i Egipt jest w stanie to zrobić. Nie zrobił jednak tego kroku w celu zachowania braterskich stosunków z narodem libijskim, ponieważ oni nie zapomnieliby takiej bezpośredniej interwencji w ich bezpieczeństwo”[4].
Turecki prezydent Recep Tayyip Erdogan sam potwierdził obawy Egiptu i Grecji w wywiadzie dla państwowej TRT TV. Powiedział: „Południowy Cypr, Egipt, Grecja i Izrael nie będą w stanie założyć gazociągu w tym regionie bez zgody Turcji”. Także w tym wywiadzie ujawnił zdecydowanie Turcji na wsparcie sił GNA i wyjaśnił, że gdyby GNA poprosił Turcję o wysłanie żołnierzy do Libii, Turcja ma prawo to zrobić[5].
Gniew Egiptu wobec MOU między Turcją a GNA znalazł wyraz w artykułach w prasie egipskiej. Wielu publicystów atakowało je, nazywając je niebezpiecznym posunięciem tureckim, które mają na celu zdestabilizowanie Egiptu i wciągnięcie regionu w wojnę. Podobną krytykę wyrazili autorzy egipskich sojuszników, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, którzy powiedzieli, że MOU są sposobem realizowania wizji Erdogana odrodzenia tureckiej hegemonii w stylu osmańskim.
Poniżej podajemy przykłady artykułów w prasie egipskiej, saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich o MOU między Turcją a GNA:
[Ciąg dalszy tekstu nie jest spolszczony]
[1] Alarabiya.net, December 11, 2019.
[2] Gate.ahram.org.eg, December 12, 2019. Additionally, on December 11, 2019, Egypt’s foreign ministry held a policy consultation with Cyprus on natural gas cooperation in light of the developments in the region. Gate.ahram.org.eg, December 11, 2019.
[3] Elbalad.news, December 9, 2019.
[4] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), December 15, 2019.
[5] Al-Arabi Al-Jadeed (London), December 10, 2019.
[6] Al-’Azizi states that he already raised these questions in an article he published on February 20, 2018 in the Roz Al-Yusuf weekly, on the tension in the Mediterranean due to the struggles for control of the undersea gas fields.
[7] Gomhuriaonline.com, December 3, 2019.
[8] Al-Watan (Egypt), December 12, 2019.
[9] It should be noted that on December 13, 2019, EU leaders approved the proposed resolution to condemn the Turkey-GNA MOU and determined that the agreement violated the sovereignty of another country (i.e. Greece) and does not conform to maritime law. Al-Sharq Al-Awsat (London), December 14, 2019.
[10] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), December 10, 2019.
[11] Elaph.com, December 8, 2019.
[12] ’Okaz (Saudi Arabia), December 12, 2019.
[13] Al-Watan (Saudi Arabia), December 15, 2019.
