Wprowadzenie
Poniższy dokument, drugi w serii o otwartym rozłamie na najwyższym szczeblu Iranu między Najwyższym Przywódcą Alim Chameneim i prezydentem Mahmoudem Ahmadineżadem zajmuje się reakcją Chameneiego na doktrynalną zmianę, jaką najwyraźniej stara się zaprowadzić Ahmadineżad, skierowaną głównie na spowodowanie, by rola Chameneiego była niepotrzebna[1] . Reakcją Chameneiego było nakazanie swoim współpracownikom i wiernym, by go publicznie sławili i mówili o nim jako „imamie” – co jest tytułem o wyjątkowym prestiżu, stosowanym w szyizmie do 12 szyickich imamów, którzy rządzili po Proroku Mahomecie i o których wierzy się, że posiadali boskie przymioty i władze.
Istotnie w ostatnim roku, szczególnie od pojawienia się kryzysu między Chameneim a Ahmadineżadem, kręgi reżimowe zaczęły mówić o Chameneim jako o “imamie”. Tak tytułują go przyjazne Chameneiemu media oraz wideo przedstawiające go jak zapowiada pojawienie się Ukrytego Imama.
Warto zauważyć, że publiczność irańska mówi o założycielu Islamskiej Republiki Iranu, ajatollahu Ruhollahu Chomeinim jako “imamie”, implikując, że miał ten sam status co Ukryty Imam[2] .
Współpracownicy Chameneiego podkreślają obecnie, że jest on jedynym pośrednikiem między ludem a Ukrytym Imamem, najwyraźniej próbując odeprzeć twierdzenia Ahmadineżada, że ma on bezpośrednie powiązanie z Mahdim i dlatego rola Chameneiego jest zbędna. Należy podkreślić, że kampania reżimu nadania Chameneiemu tytułu „imama” jest odejściem od doktryny Chomeiniego „rządów prawoznawcy” (velayat-e faqih). Według tej doktryny aż do powrotu Mahdiego społeczeństwo islamskie jest rządzone przez Władcę Prawoznawcę (co jest niższą rangą niż „imam”). Inaczej niż Chamenei, Chomeini nie popierał żadnej sankcjonowanej przez reżim inicjatywy wyniesienia go do rangi „imama”.
W dodatku do kampanii krajowej współpracownicy Chameneiego próbują, szczególnie wobec kręgów muzułmańskich i arabskich, zbudować jego wizerunek jako przywódcy regionu, a nawet przywódcy świata islamskiego. Przykładem tego trendu są dwa przemówienia Chameneiego na dwóch niedawnych konferencjach w Teheranie: pierwsza 17-18 września, konferencja Islamskie Przebudzenie, i druga 2-3 października, konferencja poparcia Palestyńczyków[3] .
Współpracownicy Chameneiego: Jego władze są równe władzom Mahometa i 12 Imamów
Wysiłek wyniesienia Chameneiego do rangi imama rozpoczął się nawet przed obecnym kryzysem w przywództwie, najwyraźniej w reakcji na protesty w 2009 r. Już w styczniu 2010 r. ajatollah Taki Mesbah-e Jazdi, który do niedawna uważany był za duchowego mentora Ahmadineżada, powiedział członkom irańskiej Basidż, „Przywódca [Chamenei] jest powtórzeniem Imama [Chomeiniego]. Jest on przykładem i wizerunkiem osobowości [12] Imamów i nie może być porównywany z żadnym innym przywódcą na świecie…”[4]
W marcu 2011 r. w przemówieniu do libańskich uczonych religijnych, Mesbah-e Jazdi mówił o Chameneim „imam” i chwalił jego rzadkie przymioty: „Cnoty Imama Chameneiego są unikatowe i dlatego nie ma on w rzeczywistości żadnego odpowiednika”. Dodał: „Po [12 szyickich] Imamach i Imamie [Chomeinim] najbardziej umiłowany przez Boga jest Imam Ali Chamenei i towarzysz Ukrytego Imama [przywódca Hezbollahu]”[5] .
W meczecie w Kum w Dniu Rewolucji irańskiej, 11 lutego, w odpowiedzi na pytanie o używanie tytułu “imam” w odniesieniu do Chameneiego, Hossein Jalali, dyrektor biura ajatollaha Mesbah-e Jazdiego, powiedział: „Nie ma powodu, żeby tego nie robić. Wielu próbowało usunąć go [ze stanowiska] przywódcy Iranu, ale bez powodzenia”. Wskazał także na nadzwyczajny charakter Chameneiego wypowiedzią, którą przypisał rosyjskiemu premierowi, Władimirowi Putinowi: „Kiedy zobaczyłem [Chameneiego], zobaczyłem rodzaj mesjasza i jak długo Iran ma takiego przywódcę, Ameryka niczego nie może zrobić przeciwko niemu”[6] .
Po tym, jak rozłam między Ahmadineżadem i Chameneim stał się publiczny i po następujących po tym wyzwaniach Ahmadineżada i jego współpracowników (nazwanych przez kręgi Chameneiego „nurtem odszczepieńczym”) wobec Chameneiego i jego roli, ludzie lojalni wobec Chameneiego nasilili wysiłki wzmocnienia jego statusu jako przywódcy Iranu przez przypisywanie mu cech boskich i nazywanie go „imamem”. Na przykład stojący na czele Stowarzyszenia Seminariów Religijnych w Kum, ajatollah Mohammad Jazdi, podkreślił, że tylko przywódca prawoznawca pośredniczy między ludem a Ukrytym Imamem[7] . Ali Saeedi, przedstawiciel Chameneiego w Korpusie Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC), powiedział 5 czerwca 2011 r. w meczecie w Gorgan na północy kraju, że władza Chameneiego, którego nazwał “boskim przywódcą” jest taka sama jak Proroka Mahometa i 12 imamów szyickich[8] .
Powiedział: „Po [śmierci] Proroka [Mahometa] władza została dana nieomylnym imamom, a po nich Władcy Prawoznawcy. Dlatego władza Władcy Prawoznawcy jest identyczna to tej Proroka [Mahometa]. W czasie okultacji [Ukrytego Imama] dekret Władcy Prawoznawcy jest dekretem Ukrytego Imama, który jest jak dekret nieomylnych Imamów… Posłuszeństwo wobec Władcy Prawoznawcy, Imamów i Proroka [Mahometa] jest tą samą rzeczą i stanowi posłuszeństwo nakazom Boga. Nie ma żadnej różnicy między tymi trzema… Oddanie i posłuszeństwo Władcy Prawoznawcy naszych czasów i wszystkich czasów jest obowiązkiem każdego i wszędzie, a zasadniczym warunkiem boskich rządów jest istnienie boskiego władcy w społeczeństwie…
Dzisiaj ludzie w naszym kraju muszą zrozumieć, że jeśli porzucą “Alego naszych czasów” [tj. Chameneiego][9] , będą przedmiotem klątw Aszura [tj. klątw rzuconych na zabójców trzeciego Imama, Husajna]… Dzisiaj nasz naród jest trzeźwy… Rozpoznaje odstępstwo, przyjmuje troski przywódcy [Chameneiego] i słucha go bez zwłoki… Jeśli aspirujemy do ustalenia globalnych rządów Ukrytego Imama, musimy kontynuować tą samą drogą, ponieważ Władca Prawoznawca jest jedynym pośrednikiem między ludem a Ukrytym Imamem i ci, którzy mówią, że „mniejsze pojawienie się” jest rychłe [chodzi o twierdzenia zwolenników Ahmadineżada] mówią nonsensy”[10] .
W artykule redakcyjnym z 6 czerwca 2011 r. w tygodniku IRGC “Sobh-e Sadeq”, szef biura politycznego IRGC, Jadollah Dżavani, wezwał władze nadzorujące radio i telewizję, kaznodziei w meczetach i dziennikarzy do mówienia o Chameneim jako o „imamie”. Według Dżavaniego byłaby to właściwa rekompensata za “wielki błąd”, a mianowicie, że Chamenei nie otrzymał tego tytułu natychmiast po mianowaniu na Najwyższego Przywódcę Irańskiego w 1989 r. po śmierci Chomeiniego.
Dżavani wyjaśnił, że: “w społeczeństwie islamskim z religijnym reżimem islamskim, przywódca społeczeństwa jest nazywany imamem”. Powiedział, że na początku Rewolucji byli tacy, którzy sprzeciwiali się nazywaniu Chomeiniego „imamem” z powodu tego, że szyici uznają tylko 12 Imamów. Jednak, powiedział, te zastrzeżenia przegrały dzięki powszechnemu używaniu tego tytułu dla Chomeiniego w kazaniach i przemówieniach przedstawicieli władz oraz w mediach[11] .
Należy wspomnieć, że od 6 czerwca 2011 r. tygodnik IRGC „Sobh-e Sadeq” sporadycznie pisał o Chameneim jako o Imamie. Piątkowi kaznodzieje, jak również witryna internetowa globalnego stowarzyszenia Ahl Al-Beit (www.abna.ir ), także zaczęli mówić o nim w ten sposób.
Dalsze przykłady instytucjonalnych wysiłków podniesienia Chameneiego do statusu imama można znaleźć w wypowiedziach starszych przedstawicieli reżimu. Na przykład na początku grudnia gubernator generalny prowincji Buszehr, Mohammad Hossein Jahanbachsz, powiedział podczas konferencji z urzędnikami swojej prowincji: “Od teraz musimy nazywać Przywódcę „Imamem Chameneim”, żeby wrogowie Iranu pękli z rozczarowania”[12] . Na spotkaniu Basidż pod koniec października w Maszhadzie, Mohammad Rezai, przedstawiciel biura politycznego IRGC w prowincji Buszehr, także mówił o Chameneim „imam”[13] .
Podczas piątkowych modłów w Sziraz 9 grudnia 2011 r. prowadzący modlitwę Asadollah Imani – przedstawiciel Chameneiego w prowincji Fars – nazwał Chameneiego “imamem” i powiedział: „Jeśli chodzi o zarządzanie społeczne, władze Proroka Islamu [Mahometa] i Imama Alego są równe i nie ma żadnej różnicy między władzą Imama Alego a Imama Chomeiniego. Władza Imama Chameneiego jest także równa [władzy] Imama Chomeiniego”[14] .
Na ceremonii z okazji publikacji nowej książki Chameneiego 21 grudnia 2011 r. prowadzący modły w Teheranie, Kazem Sediki powiedział, że działania Imama Husajna można zobaczyć w istnieniu Imama [Chomeiniego] i Przywódcy [Chameneiego]. Obaj ci wielcy mężowie mają zapach i barwę Imama Husajna, i tak komunikują się z Bogiem”[15] .
Należy wspomnieć, że Hassan Nasrallah, sekretarz generalny Hezbollahu, przyjął praktykę nazywania Chameneiego „imamem”. Na konferencji Hezbollahu w Bejrucie 6-7 czerwca 2011 r. o „Innowacji i intelektualnym Ijtihad Imama Chameneiego” Nasrallah powiedział delegacji irańskiej, że Hezbollah jest na usługi Chameneiego i nazwał go “wielkim Imamem, który jest niezrównany w przywództwie i orzeczeniach religijnych”[16] . Tytuł ten jest także używany przez telewizję Hezbollahu Al-Manar TV[17] .
Warto wspomnieć, że witryna internetowa biura Chameneiego (farsi.khamenei.ir; www.leader.ir ) nie używa tego tytułu.
Wideo o “boskich przymiotach” Chameneiego
W zeszłym roku krążyły wideo po całym Iranie, przydające splendoru Chameneiemu i przypisujące mu boskie lub mesjańskie cechy. Na przykład, z okazji Dnia Rewolucji Iranu w lutym 2011 r. rozdawano CD zatytułowaną „Pojawienie się [Ukrytego Imama] jest bliskie”, w której twierdzono, że Chamenei jest w rzeczywistości Sejjedem Chorasanim, który według tradycji szyickiej będzie rządził wiernymi w okresie przed powrotem „Ukrytego Imama” [18] . To wideo wywołało burzę polityczną w Iranie z powodu swojej mesjańskiej treści, która jest sprzeczna z konserwatywną ortodoksją. Należy wspomnieć, że krąg Chameneiego przypisywał rozprowadzanie tego zwolennikom Ahmadineżada. Jednakże zaprzeczył temu współpracownik Ahmadineżada, Rahim Maszaei[19] .
Niedawno klip Youtube krążył w Iranie, w którym piątkowy kaznodzieja z Kum, Hujjat Al-Islam Mohammad Saeedi twierdził, że kiedy rodził się Chamenei, położna zaczęła krzyczeć, ponieważ według niej nowonarodzony Chamenei zakrzyknął „O Ali” – co jest powszechnym zawołaniem wśród szyitów, odnoszącym się do pierwszego Imama szyickiego, Alego bin Abi Taleba[20] . Kaznodzieja przypisał to twierdzenie współpracownikom samego Chameneiego.
*A. Savyon jest dyrektorem Iranian Media Project; Y. Mansharof jest dyrektorem naukowym w MEMRI.
[1] Ahmadinejad’s circles have claimed that he has a direct connection with the Hidden Imam (or the Mahdi), which renders superfluous the role of the Supreme Leader as mediator between the people and the Mahdi. For more on this, see MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 773, „Iranian Supreme Leader Khamenei and the Iranian Regime vs. President Ahmadinejad – Part I: Messianic Group Threatens the Regime,” December 14, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5913.htm .
[2] Ayatollah Khomeini silently approved of the title „imam” granted him by the Iranian public. However, in the early 1980s, he outlawed the messianic Hojjatieh Society, which claimed to have ties with the Mahdi.
[3] The website Digarban assessed that, at these conferences, Khamenei had launched his campaign to become a leader of the Islamic world. http://www.digarban.com/node/2530 .
[4] Parto-ye Sokhan(Iran), January 6, 2010.
[5] Mesbahyazdi.org, March 14, 2011.
[6] Ayande News (Iran), February 11, 2011.
[7] www.rasanews.ir, July 10, 2011.
[8] IRNA (Iran), June 5, 2011.
[9] Here Saeedi is comparing Khamenei to the first of the twelve Shi’ite Imams, Ali Ibn Abi Talib.
[10] IRNA (Iran), June 5, 2011. Several days earlier, Saeedi said in a similar vein: „The authorities of the Jurisprudent Ruler are identical to those of the Shi’ite Imams, and therefore obedience to him is equally obligatory.” According to him, violating the orders of the Jurisprudent Ruler is tantamount to violating the orders of God and the Hidden Imam. He stressed that obedience to Khamenei is a duty for everyone without exception, regardless of status, and mentioned that Ayatollah Montazeri was rejected by Khamenei as his heir after he disobeyed him. Fars (Iran), April 27, 2011.
[11] Sobh-e Sadeq(Iran), June 6, 2011.
[12] Fars (Iran), December 3, 2011.
[13] IRNA (Iran), October 30, 2011.
[14] IRNA (Iran), December 11, 2011.
[15] Fars (Iran), December 21, 2011.
[16] Fars (Iran), June 8, 2011. Prominent Shi’ite-Iraqi official 'Omar Hakim – who appears to be an Iranian agent in Iraq– referred to Khamenei as „imam” in a message he sent to the Hizbullah conference in Beirut. Kayhan (Iran), June 9, 2011.
[17] http://www.memritv.org/clip/en/3161.htm
[18] The clip is posted on Youtube in eight parts. Link to part 1: http://www.youtube.com/watch?v=bm9b6yra1bk&feature=related
[19] On April 14, 2011, Kasem Ravanbakhsh was quoted as saying that Ayatollah Mohammad Taqi Mesbah-e Yazdi said: „I believe in Khamenei more than I believe in Seyyed Khorasani,” and that there is no need to turn to various traditions in search of approval for Khamenei. www.bibaknews.com/fa/pages/?cid=16479
[20] http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=dkgLgD3dZIs
