Państwo Pakistan – które otrzymuje regularną pomoc od Stanów Zjednoczonych na pomoc uchodźcom afgańskim – tylko w 2022 r. otrzymało 60 mln dolarów [1] i kolejne 80,2 mln dolarów według raportów na rok 2023 [2] – obecnie przymusowo wysiedla 1,7 mln afgańskich uchodźców, z czego ponad 210 tysięcy deportowano w ciągu pierwszych dziesięciu dni listopada 2023 r. [3] Pakistańscy pracownicy burzą gliniane domy uchodźców; afgańskie dzieci, kobiety i studenci madras są łapani przez policję podczas nocnych nalotów i zapędzani do obozów koncentracyjnych w celu deportacji; pakistańscy urzędnicy i lokalni bandyci konfiskują niewielki majątek, jaki ci uchodźcy zgromadzili w ciągu ostatnich kilku dekad.
Jest to tragedia ludzka o kolosalnych rozmiarach, jakiej nie widziano od 1947 r., kiedy miliony ludzi zostało wysiedlonych i zabitych, gdy wydzielono Pakistan z Indii. Ale panuje globalne milczenie. A milczenie może być ideologiczne. 2 listopada dziennikarz Habib Khan zamieścił wideo przedstawiające pakistańskie buldożery zrównujące z ziemią domy afgańskich uchodźców wraz z tweetem: „Rząd pakistański niszczy domy uchodźców afgańskich. Tylko gdyby Pakistan był państwem żydowskim, wywołałoby to globalne oburzenie ze strony antyżydowskich muzułmanów i zachodnich liberałowie. To jednak nie pasuje do ich narracji, więc kogo obchodzi los milionów afgańskich uchodźców?” [4]
W Pakistanie wiatr wieje w kierunku, w którym gwiżdże szef armii, de facto król Pakistanu. Dziennikarze, politycy i duchowni islamscy podśpiewują do melodii podanej przez generała Asima Munira, tym bardziej, że jest on pierwszym dowódcą armii, który jest hafizem, czyli tym, który nauczył się Koranu na pamięć. [5] Nie mogąc powstrzymać bojówkarzy dżihadu z Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) przed przeprowadzaniem w Pakistanie ataków terrorystycznych ze swoich schronów w Afganistanie, szef armii państwa nuklearnego zdecydował się zamiast tego ukarać uchodźców, wyznaczając 31 października jako ostateczny termin opuszczenia Pakistanu.
Duchowni islamscy niemal codziennie organizują masowe protesty przeciwko Izraelowi w każdym mieście Pakistanu, ale milczą na temat wysiedleń Afgańczyków na ogromną skalę. Oburzenie może być religijne. Wiodący pakistański islamski uczony religijny Maulana Fazlur Rehman, emir Jamiat Ulema-e-Islam (JUI-F), odwiedza Turcję i Katar z zamiarem wylądowania w Gazie, natomiast emir pakistański Jamaat-e-Islami Sirajul Haq odwiedza Iran, Katar i Turcję, przy czym obaj przywódcy islamscy starają się opracować islamską strategię działania w obronie Hamasu.[6] „Muzułmańska Ummah pokładała nadzieje w [tureckim prezydencie Recepie] Tayyipie Erdoğanie. Powinien wystąpić naprzód i odegrać pewną rolę” – powiedział Sirajul Haq na spotkaniu z przywódcami organizacji islamskich w Stambule. [7]
Podczas tej podróży po krajach islamskich Maulana Fazlur Rehman zażądał, aby rządy pozwoliły „mudżahedinom udać się do Gazy” i prowadzić dżihad przeciwko Izraelowi. [8] W Pakistanie ci wpływowi duchowni islamscy i miliony ich zwolenników zachowali staranne milczenie w sprawie przymusowego wydalenia uchodźców afgańskich. 9 listopada Zahack Tanvir, indyjski dziennikarz muzułmański mieszkający w Arabii Saudyjskiej, zamieścił zdjęcie afgańskich dzieci wraz z tweetem: „Te piękne dzieci z Afganistanu stały się bezdomne po deportacji i zatrzymaniu przez władze pakistańskie 1,7 mln afgańskich uchodźców. Wyobraźcie sobie, że to zostało zrobione przez Żydów, chrześcijan, Hindusów, a nawet… kraje arabskie, reakcja byłaby zupełnie inna!” [9]
Redaktorzy, politycy i uczeni religijni przedstawiają Afgańczyków jako nielegalnych imigrantów i gości. Wkrótce po upływie terminu wyznaczonego na 31 października pakistański minister spraw wewnętrznych Sarfraz Bugti oświadczył, że „Pakistan jest największym krajem na świecie, który gościł gości-imigrantów przez tak długi okres. Imigranci afgańscy nie są obecnie częścią naszego planu A” i uchodźcy afgańscy będą przetrzymywani w „ośrodkach internowania”, a następnie deportowani „z woli państwa” – gdzie „państwo” odnosi się do szefa armii, który decyduje o wszystkim, w tym o losach gospodarki Pakistanu, stosunkach zagranicznych, narodzinach nowych polityków, przeprojektowaniu partii politycznych, a ostatnio mianowaniu tymczasowego premiera Anwarula Haqa Kakara. [10]
Uchodźcy afgańscy nie byli gośćmi ani nielegalnymi obcokrajowcami, jak chcieliby wierzyć pakistańscy opiniotwórcy, ale trybikami w „Planie A”, mającym na celu przekształcenie Afganistanu w pakistańską kolonię. Służba pakistańskiego wojskowego wywiadu (ISI), która podlega szefowi armii, jest absolutnym arbitrem w polityce wewnętrznej i stosunkach zagranicznych, zwłaszcza w kwestii Afganistanu i Indii. Po przejęciu władzy w Kabulu przez Islamski Emirat Afganistanu (talibską organizację dżihadystów) w połowie sierpnia 2021 r. pakistańscy redaktorzy i analitycy z radością patrzyli na Afganistan jako kolonię, która została obecnie przywrócona pod kontrolę Pakistanu.
We wrześniu 2021 r. ówczesny szef ISI, gen. broni Faiz Hameed złożył nawet triumfalną wizytę w Kabulu, ponieważ to ISI finansowało, zapewniało schronienie, szkoliło i kierowało dżihadem talibów w Afganistanie – najpierw przeciwko Sowietom w latach 80. z pomocą amerykańskiej broni i saudyjskich pieniędzy, a później przeciwko wojskom amerykańskim podczas dziesięciolecia po 11 września, ponownie z amerykańską pomocą wojskową, która została przeznaczona na szkolenie talibskich dżihadystów. Podczas tych dwóch okresów dżihadu pakistańskie „przywództwo wojskowe zdestabilizowało Afganistan” i rozpętało „szaleństwo religijne”, zauważa znany historyk profesor Ishtiaq Ahmed, wysiedlając około czterech milionów Afgańczyków z ich domów w Afganistanie, aby służyć interesom Pakistanu i zmuszając ich do osiedlenia się w Pakistan. [11]
Pakistańskie buldożery zrównają z ziemią gliniane domy afgańskich uchodźców (Zdjęcie: WION)
Teraz, gdy szef armii zdecydował, że może powstrzymać bojówkarzy dżihadu z TTP przed atakami na Pakistan, jeśli miliony afgańskich uchodźców zostaną wysiedlone, pakistańskie buldożery burzą domy tych uchodźców, które w rzeczywistości są zbudowane z gliny. Na Twitterze dziennikarze pakistańscy są zachwyceni, podczas gdy afgańscy komentatorzy piszą o bólu uchodźców. Szczęście może być stronnicze.
Podczas gdy świat milczy, afgańska kobieta zamieściła zdjęcie starszego mężczyzny wraz z tweetem, w którym opisuje ból i trudną sytuację wysiedlonych Afgańczyków: „Ten człowiek spędził 45 lat w Pakistanie, oddał Pakistanowi swoje życie [a teraz] musiał sprzedać swój dom i przedsiębiorstwo za grosze. Teraz jedzie do Kandaharu, gdzie nie ma nic. Będzie musiał zacząć życie od nowa. Życzę Pakistańczykom takich samych cierpień!” [12] Na Twitterze napisała dalej: „Bez jedzenia, wody i schronienia. To ‘uchodźcy afgańscy’ w trzecim pokoleniu… a ich ojcowie po raz pierwszy widzą Afganistan, a wszystko dlatego, że żyjemy w świecie, w którym dokumentacja jest warta więcej niż nasze człowieczeństwo.” [13]
Liberalna pakistańska gazeta „Dawn” opublikowała rzadki reportaż zatytułowany „Afgańscy uchodźcy wyjeżdżają, a Pakistańczycy cieszą się z łupów, które uchodźcy po sobie zostawiają”. [14] W reportażu zacytowano Alamzeba, afgańskiego uchodźcę, który mieszkał w Kwecie przez 30 lat, który powiedział: „Nigdy nikogo nie skrzywdziliśmy i ciężko pracowaliśmy, by zarobić na życie. Jednak ciągła presja ze strony policji zmusiła nas do opuszczenia naszego domu… Początkowo domagali się łapówek w wysokości od 8 000 do 10 000 rupii, ale teraz nawet to nie wystarczy”.[15] Alamzeb był zmuszony sprzedać swoją firmę obuwniczą o wartości 1,5 miliona rupii za połowę ceny rynkowej, gdy zbliżał się ostateczny termin wyjazdu.
„Powinniśmy wstydzić się, że kiedy Indie zdecydowały się zawrócić Rohingjów [muzułmańskich uchodźców], było dużo hałasu tutaj [w Pakistanie o to], że Indie dyskryminują muzułmanów… Teraz nasi muzułmanie, którzy schronili się tutaj i to z powodu naszej polityki [tj. polityki zagranicznej, przez którą] załamała się gospodarka, cały system w Afganistanie, potem przyjechali tutaj, a teraz ich wydalamy. Nigdy nie mieliśmy moralnego stanowiska” – mówi profesor Ishtiaq Ahmed. [16] W programie na YouTubie historyk przypomniał pakistańskim opiniotwórcom: „Nasi przywódcy wojskowi najpierw traktowali ich jak atuty, mówili, że Afganistan jest nasz, że to strategiczna głębia. Teraz ich wypędzają”. [17]
Tymczasem pakistańska policja i siły bezpieczeństwa ścigają afgańskich uchodźców w różnych miastach, przetrzymują ich i nękają w obozach koncentracyjnych. „Pakistan nie tylko deportuje osoby nieposiadające legalnych dokumentów; jego celem są także osoby posiadające status prawny rezydentów. Ponadto władze pakistańskie, w tym policja i wojsko, źle traktują afgańskich uchodźców i wyłudzają pieniądze” – napisał Afgańczyk w mediach społecznościowych X, dawniej Twitter. [18]
Afgańczycy „pozostają w swoich społecznościach, unikają pracy i interesów ze względu na ciągłe nękanie policji. Wielu z nich to pracownicy najemni, którzy potrzebują pomocy żywnościowej” – napisał działacz na rzecz praw człowieka, który odwiedził społeczność afgańską w Karaczi. [19] W Lahore Afgańczyk powiedział, że policja aresztowała ich i wypuściła po przyjęciu łapówek w wysokości 1000–2000 rupii pakistańskich. [20] Afgańczyk, który mieszkał w Pakistanie od 1971 r. i posiadał wszystkie niezbędne dokumenty identyfikacyjne, powiedział dziennikarzowi na granicy w Torkham, że oni również uciekli, ponieważ policja nękała wszystkich, nie tylko tych bez dokumentów. [21]
5 listopada była afgańska parlamentarzystka zamieściła na Twitterze zdjęcie przedstawiające, jak źle pakistańscy żołnierze traktują afgańskich uchodźców: „Mały afgański chłopiec, pobity przez pakistańskiego oficera, z twarzą umazaną krwią za zjedzenie cukru, uosabia agonię pokrzywdzonego narodu. Kiedy pakistańska armia wypiera uchodźców, pamiętajcie: od rzeki Amu do rzeki Abaseen [w Pakistanie] te ziemie są prawnie afgańskie. Pokolenia wykorzenione, tożsamość kwestionowana, 2 miliony dusz deportowanych bez zastanowienia się, kto jest naprawdę Afgańczykiem. To nie jest polityka; to jest niesprawiedliwość historyczna.” [22]
Towary, dzieci i kobiety załadowane na ciężarówki jadące do Afganistanu (Zdjęcie: Money Control)
Pakistan jest znany z eksportowania dżihadu do Afganistanu i regionu Kaszmiru w Indiach. Teraz, po zainstalowaniu afgańskiej talibskiej organizacji dżihadystów, Emiratu Islamskiego, w siedzibie władzy w Kabulu, żądania Pakistanu mają z konieczności strategiczne znaczenie. Pakistan nie chce minerałów, warzyw i zbóż z Afganistanu. A ponieważ nowi władcy, talibowie, przedkładają własne interesy Afganistanu nad żądania Pakistanu, pakistańskie wojsko karze afgańskich uchodźców.
Abdul Haq Hammad, popierający afgańskich talibów analityk, stwierdził w programie telewizyjnym: „Ludzie pytają, czego Pakistan chce od Afganistanu? Pakistan ma żądania i wywiera presję. Jednak te żądania nie zostały spełnione. Wybrali więc inny sposób – wydalenie wszystkich uchodźców… Jednym z żądań Pakistanu wyrażonych podczas oficjalnych spotkań, którym się z wami podzielę… jest zatrzymanie Kanału Qosh Tepa. To tacy szorstcy i bezwstydni ludzie…” [23 ]
Kanał Qosh Tepa to kanał o długości 185 km, którego zadaniem jest odprowadzanie wody z Amu-darii (tj. rzeki Oxus). Oczekuje się, że przekształci 550 tysięcy hektarów pustyni w grunty rolne. Ponieważ dotyczy to głównie Uzbekistanu i Tadżykistanu, wzdłuż północnej granicy Afganistanu, nie powinno to obchodzić Pakistanu, który leży daleko na południu.[24] Abdul Haq Hammad wyjaśnił, że jedynym motywem Pakistanu jest utrzymywanie Afganistanu jako kraju słabego, niestabilnego i niezagospodarowanego, stwierdzając: „Otwarcie żądali, aby [przywódcy talibów] zatrzymali budowę kanału Qosh Tepa. Dlaczego mielibyśmy to zatrzymać? Mówią że to nam szkodzi. Jakiego rodzaju szkody? Kiedy staniemy się samowystarczalni, nie będziemy zależni od Pakistanu…” [25]
Poniżej znajduje się kilka zdjęć masowych wysiedleń Afgańczyków przez Pakistan:
Masowe wysiedlenie afgańskich uchodźców może trwać ponad rok (Zdjęcie: Firstpost)
Afgańscy uchodźcy z bagażem stłoczeni na ciężarówkach (Zdjęcie: Twitter.com/Atta_wesa)
Była afgańska posłanka do parlamentu, Mariam Solaimankhil, zamieściła wideo afgańskiego dziecka pobitego przez pakistańskich żołnierzy (Źródło: Twitter.com/Mariamistan)
Miliony uchodźców i Afgańczyków pozostają bez dachu nad głową (Zdjęcie: Insider News)
W ciągu pierwszych dziesięciu dni listopada deportowano 210 tysięcy Afgańczyków (Zdjęcie: Money Control)
Gliniane domy afgańskich uchodźców niszczone przez pakistańskie buldożery (Zdjęcie: Twitter)
Codziennie Pakistan zatrzymuje tysiące afgańskich uchodźców (Zdjęcie: Dawn)
Afgańscy uchodźcy musieli pozostawić wszystko w Pakistanie (Zdjęcie: On Demand News)
Afgańskie kobiety i dzieci wyrzucone z dnia na dzień (Zdjęcie: Twitter.com/Atta_wesa)
Afgańscy uchodźcy czekają przy granicy na deportację do Afganistanu (Zdjęcie: AF Journal)
* Tufail Ahmad jest starszym badaczem w MEMRI Islamism and Counter-Radicalization Initiative.
[1] Pk.usembassy.gov, January 5, 2023.
[2] Twitter.com/KhalidAmiri01, November 2, 2023.
[3] YouTube.com/watch?v=7R8JkL1Osh8, November 11, 2023.
[4] Twitter.com/HabibKhanT, November 2, 2023.
[5] MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 1708, The Religious Ideology Of Pakistan Army Chief General Asim Munir, Who Told Grand Jirga In Peshawar: 'Pakistan Army Is The Army Of Martyrs Whose Motto Is Faith, Piety, And Jihad In The Path Of Allah’ , August 11, 2023.
[6] MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 1725, Key Pakistani And Afghan Islamic Leaders Travel Across Islamabad, Kabul, Tehran, Doha, Ankara, And Cairo To Bolster Hamas Amid The Hamas-Israel War , November 9, 2023.
[7] Roznama Jang (Pakistan), November 10, 2023.
[8] Roznama Islam (Pakistan), November 9, 2023.
[9] Twitter.com/zahacktanvir, November 9, 2023.
[10] Roznama Dunya (Pakistan), November 1, 2023.
[11] YouTube.com/watch?v=C4vcNRf6NBs, accessed November 12, 2023.
[12] Twitter.com/HayideIs, November 10, 2023.
[13] Twitter.com/HayideIs, November 10, 2023.
[14] Dawn.com (Pakistan), November 10, 2023.
[15] Dawn.com (Pakistan), November 10, 2023.
[16] YouTube.com/watch?v=C4vcNRf6NBs, accessed November 12, 2023.
[17] YouTube.com/watch?v=C4vcNRf6NBs, accessed November 12, 2023.
[18] Twitter.com/HayideIs, November 2, 2023.
[19] Twitter.com/Moni_Kakar, November 9, 2023.
[20] YouTube.com/watch?v=3CX7o8eCHLA, November 8, 2023.
[21] YouTube.com/watch?v=KAHx8tyg93Q, November 5, 2023.
[22] Twitter.com/Mariamistan, November 5, 2023.
[23] Twitter.com/_peacekeeper2, November 10, 2023.
[24] Eurasianet.org, May 24, 2023.
[25] Twitter.com/_peacekeeper2, November 10, 2023.
