Wstęp
7 października 2009 r. armia pakistańska uczyniła nadzwyczajny krok, publicznie wyrażając swoje “poważne zaniepokojenie” zgodą cywilnego rządu na Ustawę Kerry-Lugar, o amerykańskim programie pomocowym zaaprobowanym przez Kongres. Armia obawia się, że jeśli ustawa wejdzie w życie, jej rola zostanie ograniczona. Debata, która wyłoniła się w następstwie niepokoju armii, odzwierciedla złożoną naturę pakistańskiego interesu narodowego.
Ogólnie mówiąc interwencja armii w sprawy polityki rządowej ujawniła obawy dotyczące: a) niemal całkowitej kontroli władzy przez armię pakistańską; b) naprężenia związków armia-rząd oraz przyszłości demokracji w Pakistanie; c) poglądu partii opozycyjnych na „strategiczne zaprzedanie się” USA; d) domniemanej roli, lub jej braku, pakistańskiego wysłannika do USA Husaina Haqqani’ego, w formułowaniu Ustawy Kerry-Lugar; e) stosunków Pakistan-USA i roli Pakistanu w pokonaniu dżihadystów w regionie przygranicznym afgańsko-pakistańskim; f) natury pakistańskiego interesu narodowego.
1.Kontrola władzy przez armię pakistańską
Między lipcem 2008 r. a październikiem 2009 r. armia pakistańska dwukrotnie działała w sposób podkopujący autorytet demokratycznie wybranego rządu, na którego czele stoją prezydent Asif Zardari i premier Yousuf Raza Gilani.
Pierwszy raz w lipcu 2008 r., kiedy rząd Gilani’ego wydał powiadomienie o umieszczeniu Inter-Service Intelligence (ISI) i Intelligence Bureau (IB) pod kontrolą ministra spraw wewnętrznych. Próba poddania wojskowych agencji szpiegowskich kontroli cywilnego rządu została odrzucona w ciągu sześciu godzin, choć pakistański premier był wtedy z wizytą w Waszyngtonie. Według pakistańskiej gazety z 28 lipca 2009 r. „przywództwo wojskowe sprzeciwiło się i udało mu się uchylić decyzję rządu wkrótce po jej ogłoszeniu” [1] .
Drugi raz, 7 października 2009 r., kiedy raz jeszcze potwierdził się od dawna panujący w Pakistanie pogląd, że armia sprawuje niemal absolutną kontrolę na instytucjami cywilnymi. Dowództwo wojskowe w niezwykłym posunięciu wydało oświadczenie prasowe wyrażające „poważny niepokój” wobec klauzuli dotyczącej bezpieczeństwa narodowego Pakistanu w Ustawie Kerry-Lugar [2] .
Ustawa Kerry-Lugar, Nr S. 1707 – Ustawa z 2009 r. „Wzmocnione partnerstwo z Pakistanem” dąży do potrojenia amerykańskiej pomocy dla Pakistanu do wysokości 1,5 miliarda dolarów rocznie przez następne pięć lat. W ustępie 201 (4) ustawy wyrażony jest także zamiar ograniczenia roli armii pakistańskiej w polityce przez działanie na rzecz „kontroli instytucji wojskowych przez demokratycznie wybrany rząd cywilny” [3] . W oczach krytyków postanowienia dotyczące armii pakistańskiej i agencji wywiadowczych są kontrowersyjne, włącznie z odniesieniami do popieranych przez armię organizacji militarno-terrorystycznych, takich jak Laszkar-e-Toiba i Dżaisz-e-Muhammad. Ustawę uważa się także za preludium do rozszerzenia pakistańskich operacji militarnych poza tereny plemienne prowincji Beludżystanu i Pendżabu. Zgodnie z różnymi paragrafami ustępu 203 Ustawy pomoc dla Pakistanu jest warunkowa i zależy od zaświadczenia amerykańskiego sekretarza stanu, że:
a) Pakistan podejmuje kroki, żeby “zlikwidować sieć dostawczą związaną z nabywaniem materiałów związanych z bronią jądrową”;
b) Pakistan “wykazuje trwajłe zobowiązanie i czyni znaczne wysiłki w celu zwalczania grup terrorystycznych”;
c) rozmiary wysiłków Pakistanu do ”zaprzestania wsparcia, w tym wsparcia przez jakiekolwiek element w pakistańskiej armii lub agencjach wywiadowczych, grup ekstremistycznych i terrorystycznych, szczególnie wszystkich grup, które prowadziły ataki na Stany Zjednoczone lub siły koalicyjne w Afganistanie lub przeciwko terytorium lub ludziom sąsiadujących krajów”;
d) Postępy Pakistanu w „niedopuszczaniu Al-Kaidy, talibów i stowarzyszonych z nimi grup terrorystycznych takich jak Laszkar-e-Toiba i Dżaisz-e-Mohammed do działania z terytorium Pakistanu, włączając w to prowadzenie ataków przez granicę na sąsiadujące kraje, zamknięcie obozów terrorystów w FATA [Federalnie Administrowane Obszary Plemienne wzdłuż granicy afgańskiej], zlikwidowaniu baz działania terrorystów w innych częściach kraju, włącznie z Quetta [stolica Beludżystanu] i Murdike [niedaleko od Lahore w Pendżabie]” [4] .
Oświadczenie armii o proponowanej ustawie USA uznano za ostrą krytykę rządu cywilnego prezydenta Zardari’ego i premiera Gilanio’ego, obu z Pakistańskiej Partii Ludowej (PPP). Oświadczenie, wydane przez wojskowy wydział Public Relations podaje, że szef sztabu armii (COAS) generał Ashfaq Kayani wyraził niepokój w przemowie skierowane do konferencji dowódców korpusów. Ponadto dodaje: „COAS w uwagach wstępnych rozwinął różne kwestie związane z bezpieczeństwem narodowym i nieuchronnie zbliżającymi się wyzwaniami wobec kraju. COAS powtórzył, że Pakistan jest suwerennym krajem i ma wszelkie prawa analizowania i reagowania na zagrożenia zgodnie z własnymi interesami narodowymi. Podczas konferencji dyskutowano także Ustawę Kerry-Lugar. Uczestnicy konferencji wyrazili poważny niepokój odnośnie klauzul mających wpływ na bezpieczeństwo narodowe. Formalny sygnał został przekazany rządowi” [5] .
2. Przyszłość demokratycznego rządu
Obecny Rząd premiera Giliani’ego doszedł do władzy po zwycięstwie Pakistańskiej Partii Ludowej w wyborach w lutym 2008 r. Uważano, że te wybory postawiły Pakistan na długiej, niepewnej drodze ku demokracji po ośmiu latach rządów wojskowych. Jednak niesłychana krytyka Ustawy Kerry-Luger przez armię pakistańską wzbudziła obecnie pytania o utrzymanie się wybranych przywódców przy władzy. Posunięcie armii przekazania „formalnego sygnału” rządowi uważane jest przez społeczeństwo jako pozakonstytucyjny krok, prowadzący potencjalnie do zamachu stanu.
W tym oświadczeniu wojsko dodało: “parlament reprezentuje wolę narodu pakistańskiego, który rozważy tę kwestię, umożliwiając rządowi sformułowanie narodowej reakcji” [6] . Mimo pocieszających słów armii o władzy parlamentu wyłania się ponownie niepokój, że zwiększa się przepaść między armią pakistańską a rządem cywilnym. W artykule wstępnym w gazecie w języku urdu „Roznama Jasarat” znajduje się prorocza obserwacja: „Chociaż najwyżsi przywódcy wojskowi powiedzieli, że parlament jest pod tym względem nadrzędny, jest kwestią długiej debaty, kto jest nadrzędny. Ten rodzaj reakcji, jaki nadszedł ze strony wojska powoduje jednak niepokój, że wielka niezgoda [konflikt] może rozwinąć się między rządem a armią” [7] .
Niepokój dotyczy tego, że państwo pakistańskie może się rozpaść, jeśli rząd i wojsko nie potrafią się porozumieć. W artykule wstępnym liberalna gazeta „Dawn” pisze, że debata o Ustawie Kerry-Luger zamienia się w dyskusję „demokracja kontra bezpieczeństwo narodowe”, i zauważa także, że „splatanie ich powoduje ryzyko podkopania demokratyzacji” [8] . Gazeta krytykuje cywilny rząd, że nie przeprowadził konsultacji z wszystkimi stronami zainteresowanymi ustawą amerykańską, ale dodaje: „Fakt, że […wojsko] wybrało publiczny sprzeciw zamiast posłużyć się poufnymi kanałami rządowymi, jest godny ubolewania” [9] .
Artykuł ten wyrażając “poparcie dla demokratycznie wybranego rządu przeciwko poza-konstytucyjnej interwencji” pisze dalej: “Słuszna czy niesłuszna, mądra czy niemądra, ta ustawa nie może stać się podstawą nowych rozłamów między armią i opozycją polityczną z jednej strony, a rządem z drugiej. Debata ‘bezpieczeństwo narodowe-demokracja’ nie jest kwestią albo-albo – bezpieczeństwo narodowe może i musi być chronione poprzez proces demokratyczny” [10] .Ważny jest tutaj także fakt, że wojsko i główna partia opozycyjna kraju, Pakistańska Liga Muzułmańska (PML-N), partia centroprawicowa, są po tej samej stronie.
Innym powodem niepokoju w Pakistanie jest moment interwencji wojska w sprawie Ustawy Kerry-Lugar, której tekst był od dawna dostępny w Internecie dla każdego, oraz informacje mediów o niedawnym tajnym spotkaniu generała Kayani z Shahbazem Sharifem, gubernatorem Pendżabu i przywódcą PML-N, głównej siły opozycyjnej na poziomie federalnym.
Nawaz Sharif, najwyższy przywódca opozycji i przewodniczący partii PML-N nie skomentował ustawy Kerry-Luger. Jednak informacje o spotkaniu jego brata Shahbaza Sharifa z generałem Kayani wywołały spekulacje o możliwej poza-konstytucyjnej interwencji. 6 października 2009 r. Shahbaz Sharif odpowiadając na pytania dziennikarzy o jego tajne spotkanie z szefem armii i o możliwość przewrotu wojskowego w Pakistanie stwierdził: „Nie możemy usprawiedliwiać dyktatury, ale nikomu nie pozwolimy na grę godnością i reputacją Pakistanu” [11] . Słowo „godność” jest w tym kontekście rozumiane jako wojsko. Shahbaz Sharif dodał: „Nie potwierdzam ani nie zaprzeczam doniesieniom prasowym o moim spotkaniu z szefem armii” [12] .
Znamienne, że podczas nocnego spotkania z generałem Kayani Shahbaz Sharifowi towarzyszył Chaudhry Nisar Ahmad, przywódca opozycji w Zgromadzeniu Narodowym, niższej izbie pakistańskiego parlamentu [13] . Chaudhary Nisar Ahmad reprezentuje punkt widzenia opozycji w parlamencie pakistańskim.
3. Krytyka opozycji: strategiczna zdrada pakistańskiej suwerenności
Reakcja opozycji religijnej i partii politycznych na proponowane ustawodawstwo amerykańskie była podobna do reakcji wojska. Zaostrzając krytykę opozycji po spotkaniu z szefem armii Chaudhary Nisar Ahmad powiedział Zgromadzeniu Narodowemu: “Zgodnie z Ustawą Kerry-Lugar dowództwo armii pakistańskiej zamiast pozostawać w rękach prezydenta i premiera przejdzie w ręce amerykańskiego dowódcy Połączonych Komitetów Szefów Sztabów” [14] .
Syed Munawwar Hasan, emir Dżamaat-e-Islami Pakistan, oznajmił, że jego partia przeprowadzi narodowe referendum, prosząc ludzi, by głosowali przeciwko przyjęciu Ustawy Kerry-Lugar przez Pakistan [15] . Ten przywódca religijny opisał proponowaną przez USA ustawę jako obrazę Pakistanu i dodał: „USA zaczęły zaciskać pętlę wokół Pakistanu. Wolność, suwerenność i godność narodową przehandlowuje się za pomoc. Warunki w Ustawie Kerry-Lugar są obraźliwe” [16] .
Mushtaq Ahmad Khan, zastępca emira Dżamaat-e-Islami w Północnozachodniej Prowincji Przygranicznej (NWFP) ostrzegł: “Ustawa Kerry-Lugar jest spiskiem na rzecz Saqoot-e-Pakistan (Upadek Pakistanu)” [17] . Określenie Saqoot-e-Pakistan przypomina popularne wyrażenie Saqoot-e-Dhaka, które doprowadziło do secesji w 1971 r. Pakistanu Wschodniego, obecnie Bangladeszu. Inny przywódca religijny Maulana Fazlur Rahman, którego partia Dżamiat Ulema-e-Islam (F) dzieli władzę w federalnej koalicji rządowej, ostrzegł, że „każda pomoc, która otwiera drogę obcej interwencji [w Pakistanie] nie może zostać zaakceptowana. Parlament powinien bronić zastrzeżeń armii wobec Ustawy Kerry-Lugar” [18] .
Chaudhary Shujaat Hussain, przywódca Pakistańskiej Ligi Muzułmańskiej (PML-Q), grupy, która odłamała się od PML-N i popierała trwające osiem lat rządy generała Perveza Muszarrafa, także skrytykował propozycję ustawy amerykańskiej, opisując ją jako „zwycięstwo dla Indii” [19] . To oświadczenie pojawiło się na tle faktu, że w ustawie Kerry-Lugar jest wzmianka o anty-indyjskich organizacjach dżihadystów Laszkar-e-Toiba i Dżaisz-e-Muhammad.
Według doniesienia w wiodącej gazecie “The News” partie opozycyjne uważają ustawę amerykańską za „strategiczną wyprzedaż suwerenności Pakistanu” [20] . Faisal Saleh Hayat, parlamentarny przywódca PML-Q, nakłaniał parlament do odrzucenia Ustawy Kerry-Luger “żeby wysłać USA silne przesłanie” i dodał, że nie będzie akceptacji na “wyprzedaż instytucji narodowych” ani na “obrazę sił zbrojnych” [21] .
Aftab Ahmed Khan Sherpao, przywódca Pakistańskiej Partii Ludowej (Sherpao), także nakłaniał parlament do nieakceptacji amerykańskiej ustawy o pomocy. Dodał: „Nie byłoby to także korzystne dla USA, ponieważ roznieciłoby nienawiść do Waszyngtonu. Parlament powinien wysłać mocne przesłanie do USA, a rząd powinien zdystansować się od tej ustawy; powinniśmy iść za opinią publiczną”
O dziwo, proponowana ustawa amerykańska została poddana debacie w komisji dotyczącej zagranicznego prawodawstwa, tj. miejscu w parlamencie pakistańskim,na którym nie może być pokonana, ponieważ rządząca Pakistańska Partia Ludowa ma tam poparcie większości.
4. Pakistański wysłannik do USA i jego książka
Wpływowy ambasador Pakistanu w Stanach Zjednoczonych Husain Haqqani i jego niedawna książka Pakistan between Mosque and Military (Pakistan między meczetem a wojskiem),także znalazł się w ogniu zjadliwej krytyki w Pakistanie za swoją rolę, lub jej brak, przy pisaniu projektu Ustawy Kerry-Lugar.
Lider opozycji Chaudhry Nisar Ahmad zauważył, że to nie USA, ale “nasi ludzie” zapewnili włączenie warunków do Ustawy Kerry-Lugar dotyczących ograniczenia ingerencji armii pakistańskiej w sprawy cywilne z konsekwencjami dla narodowej polityki kraju [22] .
Faisal Saleh Hayat z partii PML-Q nawiązał do fragmentów z książki Haqqani’ego z 2006 r., oskarżając ambasadora o doradzanie USA, by użyli pomocy jako broni przeciwko Pakistanowi, mówiąc: „Kiedy więc ambasador kraju sugeruje takie rzeczy, czego możemy oczekiwać od innych?” [23] Aftab Ahmed Khan Sherpao, były federalny minister spraw wewnętrznych także kwestionował rolę pakistańskiego wysłannika, zastanawiając się “co robili ambasador pakistański i grupy nacisku, kiedy ustawę przedstawiono w amerykańskim Kongresie?” [24]
Gazeta “The News” opublikowała raport obwiniający Hasaina Haqqani’ego i jego książkę za warunki w Ustawie Kerry-Lugar dotyczące wymogu ograniczenia roli armii pakistańskiej w sprawach cywilnych. Cytowała Haqqani’ego, który pisał, że „Stany Zjednoczone muszą użyć pomocy jako środku nacisku, by wpłynąć na pakistańską politykę wewnętrzną (…) Waszyngton nie powinien dłużej godzić się na poparcie udzielane przez wojsko pakistańskie islamskim bojownikom, na używanie aparatu wywiadowczego do kontrolowania polityki wewnętrznej i odmowę armii scedowania władzy na rzecz konstytucyjnego, demokratycznego rządu” [25] .
Raport cytuje książkę: „Ponieważ Waszyngton nie dodawał wielu warunków do amerykańskiej pomocy, wzorzec wydatków rządu pakistańskiego nie zmienił się znacząco. Wydatki wojskowe kraju nadal rosną (…) Inaczej niż rządy innych krajów muzułmańskich, jak Egipt i Turcja, rząd Pakistanu – szczególnie zaś armia – zachęcały polityczny i radykalny islam, który ma stosunkowo wąską bazę poparcia” [26] .
Według „The News” książka stwierdza: „Stany Zjednoczone mogą pomóc powstrzymać wpływ islamistów, żądając reform tych aspektów rządzenia Pakistanem, które angażują służby wojskowe i służby bezpieczeństwa (…) Waszyngton nie powinien dłużej zgadzać się na wojskowe poparcie islamskich bojowników, używanie aparatów wywiadowczych do kontrolowania polityki wewnętrznej i odmowy scedowania władzy na rzecz konstytucyjnego, demokratycznego rządu” [27] .
Cywilny rząd znajduje się pod naciskiem, by zmienił pakistańskiego ambasadora w Waszyngtonie. Według doniesienia w gazecie „The Nation” prezydent Zardari broni ambasadora Haqqani’ego, ale sondowano Maleehę Lodhi’ego, który był ambasadorem w Londynie i w Waszyngtonie, czy byłby „gotowy zastąpić Haqqani’ego” [28] .
5. Stosunki Pakistan-USA
6 października 2009 r. tj. dzień przed Konferencją Dowódców Korpusów, generał Ashfaq Kayani spotkał się z amerykańskim generałem Stanleyem McChrystalem, dowódcą ISAF w Afganistanie w Kwaterze Głównej w Rawalpindi, mieście bliźniaczym Islamabadu.
Generał Kayani powiedział amerykańskiemu generałowi: “Podobnie jak Pakistańczycy, wojsko i służby wywiadowcze są wściekli na uwagi o służbach bezpieczeństwa w Pakistanie poczynione w Ustawie Kerry-Lugar. (…) Generał McChrystal wrócił z Kwatery Głównej z jednoznacznym przesłaniem, że warunki nałożone w Ustawie Kerry-Lugar na interesy bezpieczeństwa narodowego Pakistanu są obraźliwe i nie dające się zaakceptować w ich obecnym sformułowaniu” [29]
W artykule redakcyjnym pod tytułem „Tylko dla 1,5 miliarda” mieszcząca się w Karaczi gazeta w języku urdu “Roznama Ummat” ostrzega, że prawdziwym celem USA są zasoby jądrowe Pakistanu, zauważając, że celem proponowanej ustawy „jest oplątanie Pakistanu łańcuchami takich warunków, które mogą otworzyć drogę do interwencji w sferach wojskowej, prawnej i innych sferach rządowych. Prawdziwym celem ostatecznego uderzenia USA są jego zasoby atomowe” [30] .
Szkicując narodowe interesy Pakistanu gazeta dodaje: “Siły zbrojne Pakistanu nie wyrażałyby żadnego poglądu odnośnie Ustawy Kerry-Lugar, gdyby nie było żadnych obaw o jej wpływ na instytucje wojskowe i zasoby atomowe. W zakres ich obowiązków wchodzi obrona narodu przed zagrożeniem wewnętrznym i zewnętrznym jako dodatek do zabezpieczenia ideologicznych i geograficznych granic kraju” [31] .
Publiczna krytyka w Pakistanie Ustawy Kerry-Lugar jest częścią serii narastających diatryb przeciwko USA. W ciągu ostatnich kilku miesięcy narastała publiczna niechęć do USA w związku z szeregiem kwestii. Maulana Fazlur Rahman, którego partia Dżamiat Ulema-e-Islam jest częścią federalnej koalicji rządzącej, krytykował ekspansję ambasady USA w Islamabadzie, oskarżając USA o tworzenie „mini Pentagonu” w stolicy Pakistanu [32] .
Policja zrobiła nalot na biura prywatnej firmy ochroniarskiej Inter-Risk, zakontraktowanej podobno przez ambasadę USA. Firma ta, kierowana przez emerytowanego kapitana komandosów Syeda Ali Jaffara Zaidi, została rozwiązana przez pakistańskie ministerstwo spraw wewnętrznych [33] . Parlament pakistański powołał komitet, żeby zbadać obecność i rolę Blackwater, prywatnej amerykańskiej firmy ochroniarskiej także identyfikowanej z inną nazwą – XE Worldwide – w Pakistanie [34] . Ciało ustawodawcze Północnozachodniej Prowincji Przygranicznej (NWFP) omawiał rolę Blackwater w tej prowincji [35] . DynCorp International dostał rozkaz zaprzestania działalności po tym, jak armia pakistańska i Służba Wywiadowcza (ISI) wyraziły “zastrzeżenia, że działalność amerykańskiej firmy ochroniarskiej jest źródłem niepokoju dla sieci odpowiedzialnej za bezpieczeństwo kraju” [36] .
Dr Abdul Qadeer Khan, ojciec pakistańskiej islamskiej bomby atomowej, oskarżył USA o przyglądanie się bombie: „Rzeczywistym celem sił anty-pakistańskich, włącznie z USA, jest pozbawienie go broni jądrowej. Nie chcą, by kraj muzułmański miał arsenał jądrowy, ponieważ jest to bezpośrednie zagrożenie przewagi Izraela na Bliskim Wschodzie” [37] . Generał broni (emerytowany) Hamid Gul, były szef ISI, powiedział, że USA stara się, by nowy dowódca armii pakistańskiej został wyznaczony „według ich uznania” [38] . Szef Dżaamaat-e-Islami, Syed Munawwar Hasan opisał pomoc USA jako “szubienicę dla Pakistanu” i “zagrożenie dla bezpieczeństwa” kraju [39] .
Odrzucając niepokój, że elementy armii pakistańskiej i kierowanej przez armię Służby Wywiadowczej (ISI) są zaangażowane w popieranie talibów i Al-Kaidy, Ahmad Shuja Pasza, dyrektor naczelny ISI zapewniał 1 października 2009 r.: „ISI jest profesjonalną agencją i nie ma związków z żadnymi zbrojnymi grupami bojowników, włącznie z talibami” [40] . Oświadczenie Paszy poprzedziły doniesienia mediów, które cytowały byłego funkcjonariusza wywiadu Khalida Khajawa, mówiącego, że ISI zorganizowała kilka spotkań między przywódcą Al-Kaidy Osamą bin Ladenem a centrowo prawicowym politykiem pakistańskim Nawazem Sharifem [41] .
Odrzucając doniesienia mediów, że ISI chroni Shurę talibów (rada wykonawcza pod kierownictwem Mullah Omara) w regionie Quetta, stolicy Beludżystanu, minister spraw zagranicznych Shah Mehmood Qureshi powiedział: „Przywództwo amerykańskie powinno otwarcie zdecydować, czy uważa ISI za przyjaciela, czy wroga” [42] .
6. Pakistański interes narodowy
Istnieją dwa odłamy opinii pakistańskiej w sprawie Ustawy Kerry-Luger: pierwsza, partie religijne, przywódcy partii opozycyjnych i wojsko, którzy uważają proponowaną ustawę amerykańską za zaprzedanie się, które będzie miało negatywny wpływ na interesy narodowe Pakistanu; i druga, rządząca Pakistańska Partia Ludowa i niewielka elita liberalna, które sądzą, że Ustawa Kerry-Luger pomoże Pakistanowi na drodze ekonomicznego i edukacyjnego rozwoju, wzmacniając równocześnie zdolność cywilnego rządu do sprawowania kontroli nad armią. Druga grupa wskazuje na Ustęp 201 (4) Ustawy Kerry-Luger, która stara się „wzmocnić instytucje demokratycznych rządów i promować kontrolę instytucji wojskowych przez demokratycznie wybrany, cywilny rząd” [43] .
Pisząc w „Dawn” pakistański dziennikarz telewizyjny Gul Bukhari zauważa: „opartą na faktach naturę pakistańskich wykroczeń w przeszłości, na podstawie której ustawa nakłada restrykcje na kraj” i kpi z krytyków Ustawy Kerry-Lugar, mówiąc: „Nikt nie zaprzecza roli Pakistanu w rozprzestrzenianiu broni jądrowej; nikt nie zaprzecza niewłaściwemu wykorzystaniu amerykańskiej pomocy do wspierania i konsolidowania agentów Al-Kaidy i talibów; nikt nie zaprzecza teraz udziału Pakistańczyków w ataku w Mumbaju; i nikt nie zaprzecza obecności talibów w południowym Pendżabie. Ponadto nikt nie zaprzecza, że dzisiaj Pakistan jest na krawędzi przepaści i patrzy w pustkę z tych właśnie przyczyn” [44] .
W artykule gazety o masowej cyrkulacji w języku urdu „Roznama Jang” publicysta Agha Masood Husain wskazał, że trzy warunki w ustawie są „dokładnie zgodne z narodowym interesem Pakistanu”; dostosowanie się Pakistanu do zapobiegania rozprzestrzeniania się broni jądrowej; zapobieganie używaniu terytorium Pakistanu do ataków terrorystycznych na jakikolwiek kraj; i armia nie biorąca udziału w zakończeniu demokratycznych rządów w Pakistanie [45] .
Sardar Assef Ahmad Ali, przewodniczący Pakistańskiej Komisji Planowania, dodał, że obawy USA, nakreślone w Ustawie Kerry-Lugar, nie są nieuzasadnione w obliczu roli dra Abdula Qadeera Khana, ojca pierwszej islamskiej bomby atomowej, w rozprzestrzenianiu broni jądrowej. Ali dodał: „Obawy USA [o pakistańskie rozprzestrzenianie broni jądrowej] są dobrze uzasadnione. Nie należy zapominać, co zrobił uważany za bohatera narodowego dr A. Q. Khan, eksportując materiał jądrowy do innych krajów wyładowanymi po brzegi samolotami” [46] . Farahnaz Ispahani, główny doradca prezydenta Zardari’ego uparcie twierdzi, że standardy przedstawione w ustawie są rozsądne i że język został w rzeczywistości złagodzony podczas pisania różnych wersji [47] . Także premier Yousuf Raza Gilani określił proponowaną ustawę amerykańską jako “zwycięstwo dla demokracji” w Pakistanie [48] .
Po tym, jak wojsko wyraziło “poważny niepokój” z powodu proponowanej przez USA ustawy pomocowej dla Pakistanu, rzecznik prezydenta Zardari’ego Farhatullah Babar poprosił amię, żeby nie ingerowała w przedmiot należący do prerogatyw rządu i trzymała się swoich kompetencji [49] . „Armia powinna wyrażać swoje zastrzeżenia właściwymi kanałami” powiedział rzecznik prezydencki i powiedział: „Najwyższym dowódcą wszystkich trzech sił zbrojnych jest głowa państwa, Asif Zardari. Istnieją fora, na których takie kwestie mogą być podnoszone [przez armię]” [50] . W artykule wstępnym gazeta w języku urdu „Roznama Jasarat” wyraziła niepokój, że jeśli Ustawa Kerry-Lugar zostanie zaaprobowana przez parlament pakistański, w którym rząd ma niezbędną większość, rozpocznie się nowy spór o kontrolę władzy między wojskiem i cywilną władzą wykonawczą [51] .
Wśród narastającej konfrontacji między cywilną władzą wykonawczą a establishmentem wojskowym prezydent Zardari, premier Gilani i dowódca naczelny armii generał Kayani odbyli nadzwyczajne spotkanie pojednawcze w Islamabadzie 10 października 2009 r. W połowie spotkania dołączyli minister spraw zagranicznych Shah Mehmood Qureshi i generał broni Ahmad Shuja Pasha, szef ISI. Według doniesienia w „The News” zdecydowano o poproszenie kanałami dyplomatycznymi administrację Obamy o zareagowanie na niepokoje Pakistańczyków „szczególnie te, odnoszące się do kontrowersyjnych klauzul dotyczących bezpieczeństwa narodowego” [52] . Raport, zatytułowany „Prezydent mruga” zauważa dalej: „Zdecydowano także o ‘próbie przekonania’ większości parlamentarzystów do powstrzymania się od natychmiastowego odrzucenia ustawy i zamiast tego przyjęcia rezolucji, która proponowałaby jej akceptację pod warunkiem, że kontrowersyjne klauzule zostaną przeformułowane [przez USA] w zadowalający sposób” [53] .
Jednak dwa dni po tym spotkaniu pakistańska gazeta w języku urdu o wysokim nakładzie “Roznama Jang” opublikowała artykuł stwierdzający, że “[Establishment] wojskowy, nie troszcząc się o gniew pałacu prezydenckiego, będzie bronił [narodowych] interesów]” [54] .
Farman Nawaz, publicysta gazety z Peszawaru “The Frontier Post”, poczynił następujące obserwacje o znaczeniu ustawy dla Pakistanu: „Niektóre klauzule Ustawy Kerry-Luger są wymaganiami zreformowania naszego systemu, na przykład wolne sądownictwo, żadnej interwencji armii w politykę i monitorowanie funduszy zagranicznych. W istocie są to wady naszego systemu i politycy wiele wycierpieli z powodu tych problemów” [55] . Dodał on: „Potężne siły napuszczają jednego przeciwko drugiemu, żeby próbować zmienić klauzule dotyczące zapobiegania wtrącaniu się [wojskowego] establishmentu do polityki (…) W pewien sposób jest to pierwsze naruszenie Ustawy Kerry-Luger” [56] .
*Tufail Ahmad jest dyrektorem MEMRI’s Urdu-Pashtu Media Project.
[1] “Daily Times”, Pakistan, 28 lipca 2008.
[2] www.dawn.com, Pakistan, 7 października 2009.
[3] The Library of Congress http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/C?c111:./temp/~c111cAWqO0, United States, z dnia 11 października 2009.
[4] The Library of Congress http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/C?c111:./temp/~c111cAWqO0, United States, z dnia 11 października 2009.
[5] www.ispr.gov.pk, No. 396/2009-ISPR, Pakistan, 7 października 2009.
[6] www.ispr.gov.pk, No. 396/2009-ISPR, Pakistan, 7 października 2009.
[7] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[8] “Dawn”, Pakistan, 8 października 2009.
[9] “Dawn”, Pakistan, 8 października 2009.
[10] “Dawn”, Pakistan, 8 października 2009.
[11] “The News”, Pakistan, 7 października 2009.
[12] “The News”, Pakistan, 7 października 2009.
[13] “The Frontier Post”, Pakistan, 8 października 2009.
[14] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[15] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[16] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[17] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 9 października 2009.
[18] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[19] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[20] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[21] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[22] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[23] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[24] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[25] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[26] “The News”, Pakistan, 9 października 2009.
[27] “The News”, Pakistan, 7 października 2009.
[28] “The Nation”, Pakistan, 11 października 2009.
[29] ”Roznama Jang”, Pakistan, 7 października 2009.
[30] ”Roznama Ummat”, Pakistan, 10 października 2009.
[31] ”Roznama Ummat”, Pakistan, 10 października 2009.
[32] ”Roznama Jasarat”, Pakistan, 6 września 2009.
[33] “The News”, Pakistan, 27 września 2009.
[34] “Daily Times”, Pakistan, 30 września 2009.
[35] “Roznama Mashriq”, Pakistan, 6 października 2009.
[36] “Roznama Islam”, Pakistan, 7 października 2009.
[37] “Haftroza Al-Qalam”, Pakistan, t. 5, numer 9, 2-8 października 2009.
[38] “Roznama Nawa-i-Waqt”, Pakistan, 1 października 2009.
[39] “Roznama Islam”, Pakistan, 28 września 2009.
[40] “Daily Times”, Pakistan, 2 października 2009.
[41] “Roznama Ausaf”, Pakistan, 9 września 2009.
[42] www.dawn.com, Pakistan, 4 października 2009.
[43] The Library of Congress http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/C?c111:./temp/~c111cAWqO0, United States, z dnia 11 października 2009.
[44] “Dawn”, Pakistan, 10 października 2009.
[45] “Roznama Jang”, Pakistan, 9 października 2009.
[46] “Daily Times”, Pakistan, 9 października 2009.
[47] “The Frontier Post”, Pakistan, 8 października 2009.
[48] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[49] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 9 października 2009.
[50] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 9 października 2009.
[51] “Roznama Jasarat”, Pakistan, 8 października 2009.
[52] “The News”, Pakistan, 11 października 2009.
[53] “The News”, Pakistan, 11 października 2009.
[54] “Roznama Jang”, Pakistan, 12 października 2009.
[55] “The Frontier Post”, Pakistan, 8 października 2009.
[56] “The Frontier Post”, Pakistan, 8 października 2009.
