Od dojścia do władzy partii AKP turecki premier Recep Tayyip Erdogan [wielokrotnie] pozywał do sądu różnych dziennikarzy, polityków, pisarzy i prywatnych obywateli, którzy krytykowali jego działania i politykę jego rządu. Prawnicy Erdogana argumentowali, że ci krytycy znieważali go przez użycie „szkalującego języka”, naruszali jego prawa i powodowali szkody psychiczne.
Tureccy karykaturzyści, którzy kpili z Erdogana, także dostali swoją porcję wezwań do sądu. 9 maja 2004 r. Musa Kart, karykaturzysta gazety “Cumhuriyet”, skrytykował stanowisko Erdogana w sprawie religijnych szkół zawodowych znanych jako szkoły Imama Hatipa. Po dojściu do władzy Erdogan, absolwent jednej z takich szkół, obiecał podnieść ich status akademicki. Jego rząd wypełnił tę obietnicę przez zrównanie ich z innymi liceami w liczeniu punktów na dostanie się na uniwersytet, ale tę decyzję odrzucił najwyższy sąd administracyjny Turcji. Kart zareagował na tę sprawę, rysując premiera jako kota zaplątanego w kłębek wełny, symbolizujący szkoły Imama Hatipa. W wyniku dostał pozew i został skazany za „publiczne upokorzenie” Erdogana na zapłacenie odszkodowania w wysokości 5 tysięcy lira za szkody psychiczne, chociaż wyrok ten został później obalony przez Sąd Najwyższy[1] .
Erdogan: „Nie twórz napięcia, obiecaliśmy, że rozwiążemy ten problem!”
“Cumhuriyet”, 9 maja 2004
Ośmiu karykaturzystów z politycznego tygodnika rysunkowego “Penguen” zaprotestowało przeciwko temu incydentowi, publikując na okładce karykaturę zatytułowaną “Królestwo Tayyipów”, na której premier pokazany jest jako rozmaite zwierzęta. Erdogan pozwał właściciela pisma, Erdila Yasaroglu do sądu za tę karykaturę, żądając odszkodowania 40 tysięcy lira za szkody psychiczne [2] .
“Penguen” (Turcja), 24 lutego 2005
“Penguen”kontynuował publikację karykatur krytycznych wobec rządu. Poniżej jest jeszcze kilka przykładów:
Tytuł: „11 ludzi ginie w zamachu terrorystycznym na posterunek policji w Hakkari [w południowowschodniej Turcji]”.
Erdogan: „Doktorze, jestem zdezorientowany. Czasami stwierdzam, że bronię Iranu… A czasami czuję się jak Arab”.
Lekarz, podnosząc mapę Turcji: “Ale co pan widzi na tym obrazie?”
Erdogan: „Och, całkiem o tym zapomniałem”.
“Penguen”(Turcja), 5 lipca 2010
Tytuł: „Erdogan zjechał media tureckie za twierdzenia, że Turcja zmienia oś swojej polityki zagranicznej i zbliża się do świata arabskiego”.
Lekarz: „Może pan odczuwać zmianę osi. Proszę powstrzymać się od poważnych przemówień i odpocząć…”
„Penguen”(Turcja), 24 czerwca 2010
Tytuł: „Dyskusja o 10 przykazaniach coraz gorętsza!
Szef [partii opozycyjnej] CHP, Kemal Kilicdaroglu, odpowiedział na stwierdzenie tureckiego premiera, który zwrócił się do Izraela, cytując szóste przykazanie ‘Nie bedziesz zabijał’. Kilicdaroglu powiedział Erdoganow: Ósme przykazanie brzmi ‘Nie będziesz kradł’ a dziewiąte przykazanie brzmi ‘Nie będziesz kłamał’”
Kilicdaroglu: „Recep Bej, dziesiąte przykazanie brzmi 'Nie będziesz kłamał'”.
Erdogan: „I ty masz mnie uczyć Biblii?”
Mojżesz (pośrodku): „Nie liczcie na mnie, że przerwę walkę…”
“Penguen”(Turcja), 22 czerwca 2010
Karykatura poniżej krytykuje niedawne poprawki konstytucyjne przedstawione przez partie rządzącą.
Erdogan do Einstein: „Twoja praca jest łatwiejsza niż moja. Myślę, że rozbicie konstytucji jest trudniejsze niż rozbicie atomu…”
„Penguen”(Turcja), 30 kwietnia 2010
Tytuł: Bezrobocie wśród młodzieży wynosi 24,4%; jeden na czterech jest bez pracy.
Erdogan: „Hej, coś wzrasta [w tym kraju]?!” „Źle odczytałem wykres?…”
“Penguen”(Turcja), 1 marca 2010
Tytuł: „Pakistański premier Gilani powiedział: 'Chcielibyśmy dowiedzieć się o waszych szkołach religijnych Imam Hatip. Możemy naprawić błędy naszej edukacji religijnej, używając ich jako modelu’ Premier Erdogan odpowiedział: ‘Sam ukończyłem jedną z takich szkół’”
Erdogan: „Dałem przykład…”
Gilani: „Tak, tak… Jaki jest następny temat?”
“Penguen”(Turcja), 5 listopada 2009
Poniższa karykatura odnosi się do stanowiska Erdogana wobec zamieszek w Sinkiangu. W lipcu 2009 r. dziesiątki muzułmańskich Ujgurów zostało zabitych w mieście Urumki, stolicy chińskiej prowincji Sinkiand, w gwałtownych starciach z chińską policją i miejscowymi Chińczykami Han. Erdogan nazwał zabicie Ujgurów, których wielu w Turcji uważa za Turków-muzułmanów, „ludobójstwem”.
Tytuł: „Premier Erdogan, który nazwał masakrę ujgurskich Turków ‘ludobójstwem’, rozdawał zabawki wyprodukowane w Chinach dzieciom w Anatolii”.
Zabawka: „To jest ludobójstwo!…”
Mężczyzna: „Produkujemy je tanio w Chinach…”
“Penguen”(Turcja), 25 lipca 2009
Podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos 29 stycznia 2009 r. Erdogan poprosił moderatora o “jedną minutę”, żeby dokończyć odpowiedź na przemówienie izraelskiego premiera Szimona Peresa. Odmowa moderatora spowodowała, że Erdogan wymaszerował w proteście z konferencji. Po tym incydencie „jedna minuta” Erdogana stała się kluczowym zwrotem w Turcji, występując w demonstracjach i przemówieniach, jak również w dowcipach, karykaturach i nawet w reklamach.
Tytuł: „Student, który zdobył pierwsze miejsce na egzaminach wstępnych na uniwersytet, powiedział, że pisał swoje notatki na ścianie”.
Erdogan: „Na co się gapisz? Studiuję angielski!…”
“Penguen”(Turcja), 22 lipca 2009
Krytyka uległości rzadu wobec USA
Tytuł: „Premier Erdogan, który po przyjęciu przez Kongres USA projektu ustawy o ludobójstwie Ormian powiedział: ‘Nie pojadę do USA’, nie mógł czekać i pojechał do USA na szczyt w sprawie bezpieczeństwa nuklearnego”.
Erdogan: „Nie, więcej nie przyjadę…”
Na ulotce: „Bezpieczeństwo nuklearne”
“Penguen”(Turcja), 21 kwietnia 2010
Tytuł: „Minister spraw zagranicznych Ahmet Davutoglu miał długą rozmowę z Sekretarzem Stanu USA Hilary Clinton o sprawach regionu”.
Davutoglu: „Aha, tak, okay… aha… Rozumiem… co?… Okay… tak… aha… tak, okay…”
“Penguen”(Turcja), 9 września 2009
Krytyka prezydenta Abdullaha Gula
7 czerwca 2010, turecki prezydent Abdullah Gul i azerbejdżański prezydent Ilham Alijew podpisali porozumienie o dostawie gazu z Azerbejdżanu do Turcji. Na karykaturze poniżej Gul i Alijew spiskują, żeby ustalić problem cen gazu przez oszukanie społeczeństwa.
Tytuł: „Po spotkaniu turecki prezydent Abdullah Gul i przywódca Azerów Alijew osiągnęli porozumienie w sprawie cen gazu naturalnego”.
Gul: „Nasza taktyka pozostaje taka sama: obniżamy cenę w lecie i podnosimy w zimie… będzie wspaniale…”
“Penguen”(Turcja), 18 czerwca 2010
Krytyka tureckich mediów i cenzury wewnętrznej
Tytuł: „Minister transportu Binali Yildirim zareagował ostro na krytykę cenzury internetowej, mówiąc: “Czy ten kraj będzie rządzony przez Google?”
Yildirim: „Maszyny nie będa nami dłużej rzadziły. Hasta la vista, Google…”
“Penguen”(Turcja), 15 czerwca 2010
Największa turecka firma medialna, Dogan Media Group, jest celem częstych ataków Erdogana za krytykę rządów partii AKP. W lutym 2009 r. na firmę nałożono grzywnę w wysokości niemal 500 milionów dolarów za rzekome zbyt późne wpłacenie podatków, które to posunięcie wielu uważało za próbę zamknięcia jej ust. W następstwie tego wydarzenia założyciel i dyrektor zarządu firmy, Aydin Dogan, zrezygnował ze stanowiska i zastąpiła go jego córka, Arzuhan Yalcindag. Również ona znana jest z krytycznego stosunku do rządu Erdogana. W 2008 r. powiedziała przemawiając przed George Marshall Foundation w USA, że Turcja zamieniła się w „republikę strachu” i że nie ma tam żadnej wolności słowa [3]
Tytuł: „Córka Aydina Dogana, Arzuhan Yalcindag, zastępuje ojca po jego rezygnacji jako dyrektor zarządu Dogan Group.”
Arzuhan Yalcindag do Erdogan: „Nie uderzy pan kobiety, prawda?…”
“Penguen” (Turcja), 16 stycznia 2010
Tytuł: „[Turcja], kraj, w ktorym premier mówi społeczeństwu, żeby nie kupowało pewnych gazet, obchodzi ‘101 lat wolnej prasy’”.
Erdogan: „No dalej, kup, kup… Nie patrzę, dzisiaj możesz wybrać, co chcesz. Ale nie przesadź…”
[1] “Radikal” (Turcja), 18 listopada 2006.
[2] “Hurriyet” (Turcja), 18 maja 2005.
[3] “Habervakim” (Turcja), 8 października 2009.
