Wprowadzenie
Niedawne wybory w Egipcie do Zgromadzenia Ludowego, pierwsze wolne wybory przeprowadzone w tym kraju od rewolucji 25 stycznia 2011 r., dały wyraźne zwycięstwo islamistom – Bractwu Muzułmańskiemu (BM) i partiom salafickim – podczas gdy świeccy liberałowie i lewica oraz nowopowstałe partie młodzieży, kobiet i Koptów doznały miażdżącej porażki [1] .
Demokratyczny Sojusz dla Egiptu, pod przewodnictwem partii BM, Wolność i Sprawiedliwość, zdobył 235 z 498 miejsc w Zgromadzeniu Ludowym (47.2%); Sojusz Islamski, koalicja partii salafickich pod przewodnictwem partii Al-Nour zdobył 123 miejsca (24.7%); partia Al-Wafd zdobyła 38 miejsc (7.6%); koalicja Blok Egipski zdobyła 34 miejsca (6.8%); koalicja Rewolucja Trwa oraz partia Al-Wasat zdobyły 10 miejsc (2%) każda; i partie założone przez członków byłej Narodowej Partii Demokratycznej zdobyły łącznie około 5% miejsc [2] . Dwadzieścia jeden innych partii nie osiągnęło progu wyborczego.
W nowym Zgromadzeniu Ludowym zasiada 10 kobiet (2%), z których dwie zostały wyznaczone przez Najwyższą Radę Sił Zbrojnych (NRSZ) jako część ich prawa nominowania 10 członków Zgromadzenia (2%). Jeśli chodzi o kandydatów koptyjskich, sześciu zostało wybranych do Zgromadzenia Ludowego, a pozostałych pięciu zostało mianowanych przez NRSZ [3] .
Tabela wyników wyborów do „Rewolucyjnego Parlamentu” [4]
Należy zauważyć, że na prawomocności wyborów ciążą poważne podejrzenia z powodu oskarżeń o olbrzymie oszustwa wyborcze, dotyczące milionów głosów, które obecnie analizuje sąd egipski. Nie są to twierdzenia o sporadycznych przypadkach oszustwa w rozmaitych lokalach, chociaż skargi tego rodzaju również są rozpatrywane. Oskarżenia o olbrzymie oszustwo wniosło ośmiu kandydatów z różnych okręgów, którzy żądają anulowania wyborów na podstawie tego, że liczba oddanych głosów była wyższa niż liczba uprawnionych do głosowania, opublikowana przez Najwyższą Komisję Wyborczą Egiptu i przez Centralne Biuro Statystyczne. Według skarżących różnica ta wynosi od 2 do 12 milionów głosów. Oszustwo zostało dokonane, twierdzą oni, przez powtarzanie nazwisk tysięcy uprawnionych do głosowania w elektronicznej bazie danych, pozwalając w ten sposób, by ci sami ludzie głosowali w różnych lokalach wyborczych aż do 32 razy [5] . Sąd egipski jeszcze nie wydał orzeczenia w sprawie tych oskarżeń, które omówi osobny raport MEMRI.
Poniższy raport zbada przyczyny leżące u podstaw wyniku wyborów:
BM – Historia sukcesu
Miażdżące zwycięstwo partii BM, Wolność i Sprawiedliwość, nie było zaskoczeniem. BM jest weteranem ruchu społecznego, który latami dostarczał usług socjalnych ubogim oraz klasie średniej Egiptu. Z powodzeniem wypełniał luki w potrzebach publicznych, których nie potrafił wypełnić reżim Mubaraka, stopniowo przejmując funkcje społeczne państwa. Zaangażowanie BM w politykę zaczęło się nieoficjalnie już w latach 1970. i ma ono pełną kontrolę dużej liczby związków zawodowych w tym kraju.
Jako część kampanii przeciwko skrajnym elementom dżihadystycznym Mubarak od czasu do czasu pozwalał na działalność BM i szerzenie ich nieco bardziej umiarkowanej ideologii, mimo ich statusu ruchu nielegalnego. Równocześnie nie dopuszczał do powstania jakiejkolwiek prawdziwej opozycji w parlamencie, pozwalając tym samym BM na zostanie najlepiej zorganizowaną i najsilniejszą pozaparlamentarną siłą opozycyjną w kraju. Egipski publicysta, Abd Al-Munim Mounib pisał, że zanim Mubarak zrozumiał konsekwencje sytuacji, której powstanie umożliwił, „organizacyjna i polityczna siła BM oraz ich powstrzymywanie się od przemocy zabrały reżimowi możliwość użycia tej samej przemocy przeciwko [BM], jakiej używał przeciwko dżihadystom… Reżim Mubaraka zrozumiał, że nie jest już możliwe wymazanie BM z mapy politycznej Egiptu, chociaż od czasu do czasu wywierał nacisk na ruch aresztowaniami i procesami. W ten sposób BM kontynuowało rozwój swojej organizacji, daawa i możliwości politycznych, skrupulatnie unikając jakiegokolwiek rozstrzygającego konfliktu z reżimem…” [6]
Partia Wolność i Sprawiedliwość BM jest dzisiaj postrzegana pozytywnie przez wielu Egipcjan, jako reprezentująca nurt pokojowy, stosunkowo umiarkowany i centrystyczny w porównaniu do konserwatywnych salafitów [7] . Jego zdolność pokazania wizerunku łączącego autentyczność religijną z nowoczesnym postępem oraz używania źródeł islamskich do uzasadniania zachodnich norm, takich jak demokracja, prawa człowieka i prawa mniejszości, zdobyła szerokie poparcie. W epoce awersji do wszystkiego, co przypomina obalony reżim Mubaraka, BM jest postrzegana jako antyteza tego reżimu i jego bezkompromisowy przeciwnik. Daje mu to przewagę nad tradycyjnymi siłami opozycyjnymi, które mają długoletnią reputację bycia opozycją tylko z nazwy.
Sukces BM można przypisać szczególnie jego adaptacyjności, pragmatyzmowi i oportunizmowi w ciągu tych lat, a szczególnie od rewolucji ze stycznia 2011 r. Jego przesłania do społeczeństwa, które są skutecznie propagowane przez różne media i przez Internet, są chwytliwe i jednoczące, ale równocześnie niejasne, nie dające wyraźnej wskazówki, jak kraj będzie wyglądał pod rządami BM. Przesłania są również zmienne, różne w zależności od okoliczności i interesów. Na przykład, partia BM skreśliła ze swej platformy klauzule, które spotkały się z krytyką społeczną, kiedy zostały opublikowane po raz pierwszy w 2007 r., takie jak klauzula zakazująca kobietom i Koptom stanowiska prezydenta, klauzula o ustanowieniu organu duchownych, zajmująca się ustawodawstwem i klauzula obligująca turystów przestrzegania zwyczajów islamskich [8] .
Ponadto taktyka kierownictwa BM uspokajania społeczeństwa przed wyborami, np. przez deklarowanie, że ruch nie pragnie monopolizować rządu lub parlamentu ani wystawiać kandydata na prezydenta, ale raczej chce popierać rząd koalicyjny, reprezentujący wszystkie odłamy społeczeństwa, zdobyła partii Wolność i Sprawiedliwość dalszą wiarygodność. BM wzmocniła to wrażenie przez udział w wyborach jako część koalicji z innymi partiami z wszystkich krańców politycznego spektrum, włącznie z nurtami lewicowym i liberalnym [9] .
Silne mechanizmy organizacyjne i propagandowe BM w wiejskich okręgach i prowincjach pozwoliły jej na wystawienie kandydatów w większości okręgów wyborczych kraju. Dodatkowo, BM ma różnorodne źródła finansowania, włącznie z miesięczną składką członkowską i wysokimi darowiznami od biznesmenów i innych bogatych zwolenników. Niektórzy twierdzą, że ruch otrzymuje także fundusze od innych krajów arabskich, głównie z Kataru [10] , chociaż Katar i kierownictwo BM zaprzeczają temu.
Chociaż wybory zostały uznane za uczciwe w porównaniu do tych, przeprowadzanych w poprzednich latach, organizacje praw człowieka, które nadzorowały je, złożyły setki skarg do sądów egipskich w sprawie domniemanego posługiwania się przez BM propagandą i sloganami religijnymi, dostarczania wyborcom transportu, płacenia wyborcom łapówek i braku prawnego nadzoru nad niektórymi lokalami wyborczymi. Twierdzono także, że zakwefione kobiety mogły głosować bez wymogu identyfikowania się. BM odpowiedział przez wystosowanie podobnych oskarżeń wobec swoich rywali politycznych, szczególnie koalicji Blok Egipski i salafitów [11] .
Nie wolno pominąć intensywnej działalności religijnej BM jako czynnika jego popularności. W artykule opublikowanym na witrynie BM, zatytułowanym „Dlaczego islamiści odnieśli sukces, a liberałowie przegrali?”, autor, Tamer Bakr, cytował jednego ze zwolenników ruchu z Facebooka: „Siła BM leży w fakcie, że dąży on do celu, a tym celem jest zadowolenie Allaha i [osiągnięcie] raju. To dlatego widzicie, że inwestują i pracują tak dużo, jak mogą, dzień i noc… Myślę, że osiągnęli ten błyskotliwy sukces, ponieważ ten, którego celem jest [zadowolenie] Allaha, z pewnością otrzyma pomoc i sukces od Allaha]…” [12]
“Nowy wygląd” Egiptu [13]
Salafici – zwycięstwo czarnego konia
Zwycięstwo partii salafickich, które zdobyły ponad 20% miejsc w Zgromadzeniu Ludowym po uczestniczeniu w wyborach po raz pierwszy, stanowiło dla wielu zaskoczenie, włącznie z samymi salafitami. Jest tak szczególnie w świetle tego, że salafici nie brali udziału w masowych demonstracjach, które doprowadziły do usunięcia Mubaraka, ale byli za dalszym posłuszeństwem mu. Tajemnica ich sukcesu może polegać właśnie na fakcie, że są nowi w polityce egipskiej, co skłoniło wielu do dania im szansy jako nurtowi jeszcze nie splamionemu porażką lub korupcją. Jako część skomplikowanego systemu mechanizmów gwarantujących zachowanie równowagi politycznej Mubarak utrzymywał salafitów i dżihadystów jako przeciwwagę dla BM i ich rywali, przyznał salafitom swobodę działania w dziedzinach daawa i służb społecznych w małych miastach w wiejskich okręgach w zamian za ich posłuszeństwo – szczególnie, kiedy sądził, że BM zdobywa zbyt dużo siły.
Ruch salafitów zawsze skupiał większość swoich wysiłków na działalności w meczetach, stąd ich sukces w zwerbowaniu poparcia oddolnego, dzięki któremu byli w stanie szybko stać się rzeczywistą siłą polityczną po rewolucji. Ten sukces, podobnie jak sukces BM, jest w ostatecznym rachunku rezultatem związków salafitów z ulicą egipską i ich reakcji na potrzeby populacji egipskiej w dziedzinie religii, opieki społecznej, edukacji, opieki zdrowotnej i dostarczania usług biednym, starym i sierotom (ich działalność na tych polach zaczęła się w latach 1920. i nasiliła od 1970.). Po rewolucji partie salafickie miały dość rozsądku, by połączyć się w jedną koalicję, która umożliwiła im imponujące wkroczenie na arenę polityczną.
Niektórzy przypisują sukces BM i salafitów spadkowi prestiżu Al-Azhar z powodu długotrwałej zależności od reżimu egipskiego [14] . Chociaż Al-Azhar odgrywa ważną rolę od rewolucji, służąc jako wspólny grunt dla rywalizujących grup politycznych w kraju, ucierpiał niemniej z powodu konkurencji ze strony charyzmatycznych kaznodziei z nurtu salafickiego. Ci ostatni cieszą się powszechną popularnością, pojawiają w szeregu salafickich telewizyjnych kanałów satelitarnych, takich jak Al-Nas, Al-Rahma i Al-Hikma, którym licencji udzielił reżim Mubaraka w 2006 r. i które szeroko propagowały salaficką daawa. Rozumiejąc niebezpieczeństwo, jakie stanowiły te kanały, Mubarak zamknął je na krótko przed swoim upadkiem, ale po rewolucji szybko wróciły na antenę. Należy zanotować, że reżim Mubaraka nigdy nie pozwolił BM na prowadzenie kanału telewizyjnego [15] .
W każdym razie nie ulega wątpliwości, że sukces salafitów jest po części spowodowany prowadzoną przez nich propagandą religijną. Ich kaznodzieje twierdzili, że zwycięstwo salafitów jest przepowiedziane w Koranie i niektórzy oskarżali swoich przeciwników politycznych o apostazję [16] . Ogłoszono również szereg fatw, zobowiązujących wiernych do głosowania na partie salafickie i zakazujących im głosowania na kandydatów świeckich, liberalnych lub koptyjskich [17] , opierając to na obowiązku religijnym popierania założenia państwa religijnego i zaprowadzenia szariatu [18] . Jak wspomniano, organizacje praw człowieka, które nadzorowały wybory, złożyły setki skarg w sądach egipskich z powodu nielegalnego używania propagandy i sloganów religijnych w i przed lokalami wyborczymi, szczególnie przez członków partii BM i Al-Nour [19] .
Libańska karykatura pokazująca “parlament egipski” składający się wyłącznie z brodatych islamistów [20]
Skargi zostały także złożone na łapówki wyborcze w postaci pieniędzy, podarków, żywności i telefonów komórkowych, płaconych podobno, by zdobyć głosy dla partii Al-Nour. Inne skargi dotyczyły usuwania przez członków Al-Nour kart do głosowania ich przeciwników z kabin do głosowania [21] . Dodatkowo salafici, podobnie jak BM, zostali oskarżeni o przyjmowanie funduszy z obcych krajów, szczególnie z Zatoki – czemu zaprzeczają.
Porażka liberałów i lewicy
Salah Issa, redaktor tygodnika “ Al-Kahira”, wyjaśnił, że liberałowie mieli tylko niewielką szansę w wyborach parlamentarnych z powodu ich niemożności konkurowania z religijną i sekciarską propagandą ich islamistycznych rywali: “Głównym powodem porażki liberałów jest to, że te wybory nie są nawet polityczne, ale raczej religijne i sekciarskie. Partie liberalne, chociaż politycznie sprawne, nie są w stanie grać w tę sekciarską lub religijną grę. Ludzie oddawali głosy na Bractwo [Muzułmańskie] i salafitów w oparciu o swoją przynależność religijną i nie zwracali uwagi na istniejące bloki polityczne…” [22]
Ogólnie nurty liberałów, lewicy i Koptów cierpią z powodu negatywnego wizerunku w opinii publicznej. Postrzegani są oni jako trzymający się na dystans, elitarni i ulegający wpływom Zachodu, widywani częściej w telewizji niż wśród ludzi na ulicach. Ich wypowiedzi są w dużej mierze powyżej poziomu laików i nie mogą konkurować z magnetyzmem dyskursu religijnego. Dr Osama Ghazali Harb, założyciel liberalnej partii Front Demokratyczny – która nie osiągnęła progu wyborczego – wyjaśnił, że wysoki poziom biedy i ignorancji powoduje, iż niereligijnym hasłom trudno jest zakorzenić się w sercach wyborców [23]
Liberałowie kontra islamiści w Egipcie [24]
Ponadto od dawna istniejące partie w Egipcie, takie jak Al-Wafd i Tagammu, uważa się za splamione korupcją, która charakteryzowała reżim Mubaraka, i jako opozycję tylko z nazwy. Fakt, że na niektórych ich listach kandydatów znajdowali się byli członkowie reżimu Mubaraka, nie pomogły w zmianie tego poglądu. Ostatecznie partie te, które przeżywały także kłótnie wewnętrzne, nie potrafiły odnowić się w duchu rewolucji i pochwycić serc narodu egipskiego [25] .
Słabość lewicowych partii w Egipcie wydaje się odzwierciedlać globalny trend, który trwa od upadku Związku Radzieckiego. Upadek ideologii socjalistycznych i równoczesny wzrost neoliberalnego kapitalizmu zwiększyły polaryzację ekonomiczną i wzmocniły elementy religijne w społeczeństwie, które zajęły miejsce socjalistów jako ucieczka dla dużej części populacji z niskimi dochodami. Dr Muhammad Al-Said Dawir z lewicowej partii Tagammu wyjaśnił, że trwający zmierzch egipskiej lewicy spowodowany jest „załamaniem się światowego bloku socjalistycznego i wzrostem nacisków społeczno kulturowych sił politycznego islamu na świadomość ummah. Do tych nacisków dokłada się pragnienie otwartości ekonomicznej, która jest organiczna dla światowego imperializmu, i marna administracja wewnętrzna socjalistycznych i postępowych organizacji i partii w Egipcie. Wszystko to zaszkodziło lewicy w Egipcie i podważyło ją ideologicznie, organizacyjnie i w kategoriach popularności…”
Według Dawira inną przyczyną słabości lewicy jest to, że jedynie “reagowała na pomysły i plany przedstawiane przez panarabizm, którego siły polityczne kontrolowały pewne kraje arabskie… Egipska lewica nie zaproponowała ani nie propagowała rzeczywistego planu budowy [kraju]. Chociaż socjaliści byli gotowi poświęcić się i walczyć o swoje idee, brak im było niezbędnych zdolności… podjęcia działania publicznego lub oferowania usług opartych na socjalistycznym podejściu. Są oni kadrą zachowującą dystans, która patrzy na świat zza kartek książki i tworzy więzi osobiste głównie z członkami własnej szkoły. Stworzyliśmy sobie świat oderwany od [realnego] świata. Wielu z nas zadowoliło się mocą idei i programami ogólnymi. Odcięliśmy ręce, które powinny były być wyciągnięte do mas…” [26]
WahidAbd Al-Magid, publicysta gazety rządowej “Al-Ahram” i koordynator koalicji Demokratyczny Sojusz dla Egiptu, przewodzonej przez BM, twierdził, że głównym powodem upadku egipskiej lewicy była decyzja dołączenia do liberałów w debacie o tożsamości Egiptu i równoczesne zarzucenie swojego centralnego hasła promowania sprawiedliwości społecznej. Powiedział, że lewica zbłądziła wybierając walkę o tożsamość Egiptu pod hasłem zachowania państwa obywatelskiego, co większość Egipcjan zinterpretowała jako lojalność wobec reżimu Mubaraka [27] .
Innym czynnikiem, który spowodował porażkę nurtów świeckich, była ich niezdolność do stworzenia zjednoczonego frontu jako silnej i realnej alternatywy dla partii islamistycznych, nawet po wynikach pierwszej rundy wyborów, które pokazywały wyraźne zwycięstwo islamistów. Koalicja Blok Egipski odniosła pewien sukces jako organizacja parasolowa, jednocząca lewicową partię Tagammu, partię Egipskiej Socjaldemokracji i partię Wolnych Egipcjan, która jest głównie identyfikowana w koptyjską mniejszością w kraju. Jednak ta koalicja ucierpiała, kiedy oderwała się od niej jedna grupa i stworzyła koalicję Rewolucja Trwa, a także dlatego, że nie dołączyły do niej inne partie nie-islamistyczne. W dodatku powiązanie Bloku z koptyjską mniejszością ułatwiło przedstawianie go przez islamistycznych przeciwników jako nakierowanego na chrześcijaństwo.
Porażka młodzieży rewolucyjnej
Największym rozczarowaniem pierwszych wyborów po rewolucji było to, że partie młodzieży nie zdołały wykorzystać impetu protestu, by stać się wpływową siłą polityczną. Wynikało to z ich braku doświadczenia politycznego w odróżnieniu od dobrze naoliwionej machiny organizacyjnej BM, a szczególnie z przyczyn technicznych obejmujących: niewystarczającą ilość czasu na zorganizowanie się i zdobycie popularności na ulicy egipskiej; niemożność sfinansowania skutecznej kampanii politycznej; i wielości okręgów wyborczych w Egipcie, co utrudniło propagandzie młodzieży dotarcie do wszystkich zakątków kraju. Wydaje się, że partie młodzieżowe zmarnowały wiele energii i zasobów na wysiłki opóźnienia wyborów na okres po spisaniu nowej konstytucji zamiast skupić się na przygotowaniu do wyborów.
Z blogu Młodzieży 25 Stycznia [28]
Co więcej, młodzież rewolucyjna nie zgromadziła się wokół zjednoczonego, charyzmatycznego przywództwa, ani nie udało im się zlać w jedno ciało przedstawicielskie. Wielość grup politycznych, twierdzących, że reprezentują głos Placu Al-Tahrir, doprowadziła do rozproszenia i podziału sił i spowodowała powstanie fikcyjnych grup, które ostatecznie podminowały grupy z rzeczywistym potencjałem. Na ogół większe partie Egiptu nie popierały młodzieżowego ruchu protestacyjnego, a kiedy robiły to, kandydaci młodzieżowi byli umieszczani na końcu list. Same partie młodzieżowe za swoją porażkę obwiniały mentalność wyborców egipskich, którzy – jak mówili – głosują zgodnie z więzami rodzinnymi i wąskimi interesami, oraz oficjalne media, które prowadziły propagandę przeciwko protestującym, przedstawiając ich jako przyczynę kryzysu ekonomicznego w kraju.
Pod względem ideologicznym kampanie partii młodzieżowych czerpały głównie ze sloganów rewolucyjnych, nie przedstawiając właściwego programu rozwoju i postępu ani w polityce wewnętrznej, ani zagranicznej [29] . Przez cały czas trwania wyborów młodzież protestowała na placu Al-Tahrir przeciwko NRSZ, ale nie potrafiła zmusić jej do przekazania rządu w ręce cywilne, ani do dokonania znaczących zmian zgodnie ze swymi żądaniami.
Ali Al-Sajjed, publicysta gazety egipskiej “Al-Masri Al-Yawm”, napisał: ” Rewolucja zdarzyła się, ale rewolucjoniści przegrali. Wygrały nurty i grupy, dla których rewolucja była niemożliwym i zakazanym pojęciem. Młodzież przegrała, ponieważ media obciążyły ich ciężarem, którego nie mogli unieść i ustawiła ich w sytuacji dla nich niewłaściwej. ‘Duzi chłopcy’ zostawili ich [żeby protestowali] na placu, by sami mieli wolne ręce do zagrabienia politycznych łupów. [Młodzież] przegrała, ponieważ starszyzna polityczna wyprowadziła ją na manowce…” [30]
Umowa między wojskiem a islamistani przychodzi kosztem młodzieży rewolucyjnej [31]
Rozczarowujące wyniki kobiet kandydatek
Według danych opublikowanych przez Egipskie Centrum Praw Kobiet 984 kobiety kandydowały w wyborach, największa liczba w historii Egiptu. Jednak kobiety zdobyły tylko 10 miejsc w Zgromadzeniu Ludowym (2%). Taki był wynik mimo głównej roli odgrywanej przez kobiety w demonstracjach, które doprowadziły do usunięcia Mubaraka i mimo wysokiej frekwencji wyborczej wśród kobiet. Wyjaśniając przyczyny tego rozczarowującego wyniku Egipskie Centrum Praw Kobiet powiedziało, że wiele kobiet wycofało swoją kandydaturę w ostatnim momencie, jako protest przeciwko przejęciu list partyjnych przez byłych członków NDP, a także ze strachu przed islamistami oraz dlatego, że niektóre partie żądały zapłaty za włączenie ich na swoje listy [32] .
Należy zanotować, że w czasach prezydenta Anwara Sadata 30 miejsc w parlamencie było zarezerwowanych dla kobiet. Poprawka konstytucyjna uchwalona w 2009 r. za czasów Mubarak podniosła tę liczbę do 64, ale ta klauzula nie obowiązywała podczas obecnych wyborów z powodu zawieszenia konstytucji. Podczas tych wyborów prawo wymagało tylko, by każda partia miała jedną kobietę na liście i te kandydatki otrzymywały na ogół ostatnie miejsce.
Lista członków partii Al-Nour Party (kandydatka, w dolnym rzędzie z lewej, jest przedstawiona tylko jako pusta ramka) [33]
Publicysta Said Abu Szaban napisał w gazecie “Al-Ahram”: „[Wyniki] są ciosem dla kobiet egipskich, porażką w walce, którą rozpoczęły niemal dziewięćdziesiąt lat temu, w 1925 r. … Partie i inne siły polityczne nadal umieszczają kobiety za kulisami… Ta sytuacja nie wynika ze wzrostu nurtów konserwatywnych, ale z charakteru społeczeństwa [egipskiego] i z konserwatywnej postawy, która przeważa we wszystkich sektorach i regionach, nadal kontrolowanych przez struktury plemienne i rodzinne, które są zasadniczo patriarchalne…” [34]
Aneks: Większe partie wybrane do Zgromadzenia Ludowego
Poniżej podajemy listę głównych partii, które zdobyły miejsca w Zgromadzeniu Ludowym w ostatnich wyborach:
1. Demokratyczny Sojusz dla Egiptu
Demokratyczny Sojusz dla Egiptu jest koalicją partii, z których główną jest partia Wolność i Sprawiedliwość, skrzydło polityczne BM. Koalicja rozpoczęła się od ponad 30 partii pod przewodnictwem BM i partii-weterana Al-Wafd, w próbie stworzenia szerokiego frontu nurtów politycznych. W miesiącach po rewolucji dołączyły do niej partie salafickie, ale oderwały się od koalicji, jak również oderwała się partia Al-Wafd, w reakcji na uprzywilejowane traktowanie BM. Poza partią Wolność i Sprawiedliwość w koalicji pozostało 10 partii, większość z nich nowa. Najlepiej znaną z nich jest partia Ghad Al-Thawra, pod przewodnictwem Ajmana Noura; nasserowska partia Al-Karama, pod przewodnictwem byłego członka Zgromadzenia Ludowego Hamdina Subahiego; i partia Al-Amal Al-Masri, dawna partia socjalistyczna o orientacji islamistycznej pod przewodnictwem Magdiego Ahmada Husseina.
2. Sojusz Islamski
Sojusz Islamski jest koalicją, która wystawiła niemal 700 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego, starając się o około 90% wszystkich miejsc. Wchodzą do niej następujące partie salafickie:
a. Dominującą partią w koalicji jest Al-Nour, pod przewodnictwem Imada Abd Al-Ghaffoura. Została założona przez Salaficką Daawa (Al-Daawa Al-Salafijja), jeden z popularnych ruchów salafickich w dzisiejszym Egipcie, który powstał w Aleksandrii w latach 1970. pod wpływem salafickich kręgów saudyjskich i który ścierał się z reżimem Mubaraka.
Al-Nour uważa drugą klauzulę konstytucji egipskiej, która określa islam jako religię państwową i zasady islamskiego szariatu jako główne źródło ustawodawstwa, za najwyższe źródło władzy i nadrzędną strukturę obejmującą wszystkie dziedziny – polityczną, ustawodawczą, społeczną i ekonomiczną. Równocześnie obiecuje Koptom wolność wyznania i wolność bycia sądzonym zgodnie z ich wiarą w sprawach statusu personalnego.
Program partii wzywa do reform w edukacji i usunięcia z programów szkolnych wszystkiego, co jest sprzeczne z islamem. Wzywa także do uwolnienia Al-Azhar od zależności od reżimu i zamienienia go w główny trzon w kształtowaniu świadomości społecznej ummah. Planuje ożywienie gospodarki egipskiej przez zamianę ekonomii opartej na odsetkach na islamski system kolektywnego uczestnictwa w zyskach i produkcji oraz przez ustanowienie unii ekonomicznej wśród krajów arabskich i islamskich [35] .
b. Partia Al-Asala została założona przez dra Adla Abd Al-Maqsouda Afifiego, który uprzednio założył partię Salafi Al-Fadila, i dołączyła się do niego partia Al-Nahda, założona przez Mamdouha Ismaila. Al-Asala określa się jako partia polityczna z islamskim źródłem autorytetu, która dąży do sprawiedliwości i równości zgodnie z zasadami islamskiego szariatu. Chce promować wartości, tradycje i zwyczaje szariatu, ale odrzuca rządy teokratyczne w sensie duchownych rządzących z nadania boskiego. Jej zdaniem druga klauzula konstytucji egipskiej powinna mówić o nakazach szariatu jako głównym źródle ustawodawstwa, zamiast o zasadach. Partia popiera prawo nie-muzułmanów do bycia sądzonych według własnej wiary w sprawach statusu personalnego
Al-Asala uważa, że pierwszym krokiem jest zreformowanie serc i umysłów ludzi, po czym ma nastąpić reforma w dziedzinie nauki i edukacji. Dopiero wtedy będzie pora na reformy polityczne prowadzące do wolności od tyranii, wprowadzenia zasady szura (konsultacje) i pokojowego przekazania władzy. Program partii zobowiązuje się do promowania wolności opinii i respektowania praw człowieka, oraz popiera rządy parlamentarne z wyborami na premiera i prezydenta, jak też z ograniczeniami władzy prezydenta. Popiera także prawo ludzi do formułowania praw poprzez wybrany parlament i do zmiany praw i konstytucji, jeśli to konieczne, jak długo nie ma naruszenia szariatu.
Jeśli chodzi o politykę zagraniczną, Al-Asala popiera pokojowe stosunki z innymi krajami na bazie wzajemnego szacunku, zamiast na bazie nierównych stosunków między stronami silniejszą i słabszą, i sprzeciwia się podpisywaniu międzynarodowych porozumień, wpływających na bezpieczeństwo i zasoby finansowe Egiptu bez zgody ludu – w sensie zaaprobowania przez parlament. Żąda także ponownej oceny wielu porozumień międzynarodowych ekonomicznych i politycznych, które dyskryminują lud egipski. (Ten zwrot jest powszechnie używany w odniesieniu do traktatu pokojowego z Izraelem.) Program wyraża poparcie dla prawa Palestyńczyków do wolnego kraju z Jerozolimą jako jego stolicą i wzywa do zniesienia prawa weta dla supermocarstw w ONZ-cie [36] .
c. Partia Al-Binaa Wal-Tanmijja, polityczne skrzydło Al-Gamaa Al-Islamijja, została założona przez Tareqa Al-Zumara, który został zwolniony z więzienia pod koniec epoki Mubaraka, po odsiedzeniu długiego wyroku za udział w zabójstwie Anwara Sadata. Partia ta została początkowo zakazana przez Komisję Partyjną na podstawie tego, że jej program oparty jest na podstawach religijnych, co jest nielegalne w Egipcie. Najwyższy sąd administracyjny zaakceptował odwołanie się Al-Zumary i zaaprobował założenie tej partii po tym, jak dział zajmujący się kodyfikacją kar szariatu został skreślony z jej programu [37] .
3. Partia Al-Wafd
Od dawna istniejąca partia Al-Wafd podkreśla w swoim programie, że popiera żądania rewolucji, takie jak zniesienie stanu wyjątkowego. Popiera demokrację opartą na pluralizmie partii i ideologii; respekt dla praw człowieka i ogólnych wolności; i przekazywanie władzy w wyniku wolnych i uczciwych wyborów pod pełnym nadzorem prawnym. Opowiada się za demokracją opartą na rządach prawa i niezależnym systemie sądowniczym oraz wolnej prasie i mediach. Ponadto Al-Wafd wierzy w sprawiedliwość społeczną opartą na uczciwej dystrybucji dochodów i na minimalizowaniu różnic społecznych, gwarantując minimalną płacę każdemu obywatelowi.
W swoim programie określa islam jako religię państwową i zasady islamskiego szariatu jako główne źródło ustawodawstwa, popierając równocześnie prawa członków innych wiar monoteistycznych do bycia sądzonymi zgodnie z własną wiarą w sprawach statusu personalnego i wewnętrznych sprawach religijnych. Al-Wafd sprzeciwia się sekularyzmowi w sensie oddzielenia religii i państwa, oraz teokracji w sensie rządów duchownych.
Al-Wafd pragnie przywrócić wiodąca rolę Egiptu w kręgach arabskich, islamskich i afrykańskich, i oprzeć stosunki regionalne i międzynarodowe na przyjaźni, współpracy i wzajemności, bez szkodzenia priorytetom Egiptu i jego przynależności do świata arabskiego. Uważa problem palestyński za jeden z głównych filarów egipskiej polityki zagranicznej i opowiada się z odbudowaniem stosunków z Rosją i Chinami, ponownie oceniając stosunki z USA, żeby oddalić Egipt od zależności od obcej hegemonii [38] .
4. Koalicja Blok Egipski
Ta koalicja wystawiła 412 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego, została założona przez lewicową partię Tagammu, po wycofaniu się z kierowanego przez BM Demokratycznego Sojuszu dla Egiptu, kiedy to do tej koalicji przyjęto partie salafickie. Opowiada się za obroną obywatelskiego, niereligijnego państwa w Egipcie i jest utożsamiana z Koptami. (W istocie, krążyły pogłoski, że Kościół wezwał chrześcijan do głosowania na tę partię.)
W koalicji są trzy partie:
a. Partia Egipskich Socjaldemokratów – nowa partia liberalna o skłonnościach socjalistycznych, która popiera pełne przyjęcie demokracji w polityce, ekonomii i społeczeństwie oraz redystrybucję bogactwa na rzecz robotników, jako część gospodarki rynkowej.
a. Lewicowa partia Tagammu, założona w 1976 r. Partia popiera obronę obywateli przez państwo przed wyzyskiem ekonomicznym; solidarność między Arabami; niezależność od zachodniego imperializmu; i demokrację jako gwaranta stabilności i pokojowego przekazywania władzy. Ma około 22 tysiące członków i na jej czele stoi Rifat Said.
b. Partia wolnych Egipcjan – nowa partia założona przez koptyjskiego milionera Naguiba Sawirisa, który stoi obecnie przed sądem w Egipcie za szkodzenie islamowi, po umieszczeniu w Internecie obrazów uznanych za szkodzące muzułmanom [39] i wezwaniu do anulowania drugiej klauzuli konstytucji. Partia Sawirisa określa się jako partia obywatelska, która propaguje oddzielenie religii od państwa, ale nie od życia obywateli. Partia uważa religię za część tożsamości Egiptu i popiera respektowanie praktyk religijnych i egipskich tradycji i wartości, zachowując równocześnie rządy prawa, wolność wyznania i pełną równość między obywatelami, niezależnie od religii, płci, zamożności, pochodzenia, przynależności etnicznej lub kulturowej [40] .
5. Partia Al-Wasat
Al-Wasat została założona na początku roku 1996, ale nie dostała oficjalnego zatwierdzenia przez Komisję Partyjną. W 1998 r. jej założyciele założyli partię Al-Wasat Al-Masri z innym programem, która określała się jako partia obywatelska z islamskim źródłem autorytetu, niezależna od Bractwa Muzułmańskiego; Komisja jednak ponownie odmówiła partii aprobaty, a także odmówiła dwóm kolejnym prośbom, w 2004 i 2009 r. Według najnowszego programu z 2009 r. Al-Wasat uważa wasatijja (środkową drogę) za narodowy światopogląd, zgodnie z którym odrodzenie Egiptu zostanie osiągnięte poprzez sprawiedliwość, wolność i budowanie narodu oraz pewności siebie, czerpiąc równocześnie z przepełnionych duchem egipskim wartości kultury arabskiej i islamskiej, której cechy zostaną zakotwiczone w konstytucji.
Według Al-Wasat, reforma polityczna i konstytucjonalna jest jedną z metod odrodzenia i warunkiem koniecznym zaspokojenia interesu publicznego i zapobieżenia obcej interwencji. Popiera obronę godności, praw i wolności obywatela, włącznie z wolnością prasy, opinii i informacji, oraz widzi w ludzie źródło władzy. Popiera rozdział i równoważenie władz oraz prawo obywatela do tworzenia praw zgodnych z jego interesami. Opowiada się za pełną równością płci w zatrudnieniu w sektorze publicznym i w prawie; wolnością zakładania partii politycznych, związków i organizacji obywatelskich; prawem do pokojowych protestów i strajków. Według Al-Wasat obywatelstwo jest wspólną więzią wszystkich Egipcjan i partia ta odrzuca dyskryminację w oparciu o religię, kolor, pochodzenie lub bogactwo, włącznie z prawem kandydowania na stanowisko prezydenta. Al-Wasat opowiada się za respektowaniem praw człowieka zgodnie z nakazami religii monoteistycznych oraz traktatów międzynarodowych; za wolnością wyznania i pełną wolnością praktykowania religii.
Al-Wasat popiera żądania rewolucji zniesienia stanu wyjątkowego, zaprzestania aresztów politycznych i przyznania wolności działania związkom zawodowym i studenckim. Opowiada się także za niezależnym systemem sprawiedliwości, zredukowaniem władzy prezydenta zgodnie z konstytucja i ograniczeniem czasu jego urzędowania do dwóch czteroletnich kadencji. Poszukuje odrodzenia gospodarczego przez inwestowanie w kapitał ludzki Egiptu, popierając wolność gospodarcza, ale nie ekonomię rynkową. Al-Wasat podkreśla także znaczenie reformy edukacji.
Al-Wasat uważa problem palestyński za centralną kwestię dla egipskiego bezpieczeństwa narodowego i popiera prawo ludu palestyńskiego do samostanowienia, prawo uchodźców do powrotu i prawo opierania się okupacji wszelkimi legalnymi sposobami, włącznie z siłą zbrojną. Rozwój Synaju uważa za drugą kwestię centralną dla bezpieczeństwa narodowego [41] .
6. Koalicja Rewolucja Trwa
Koalicja Rewolucja Trwa oderwała się od koalicji Blok Egipski i znajduje się bardziej na lewo w obozie liberalnym. Opowiada się za chronieniem zdobyczy rewolucji i wypełnieniem jej celów – bezpieczeństwa, wolności i sprawiedliwości społecznej. Składa się z koalicji Młodzieży Rewolucyjnej i pięciu partii: Nurtu Egipskiego, islamskiej partii młodzieżowej, która oderwała się od BM; partii Centrum, Równość i Rozwój; partii Wolny Egipt; koalicji Ludowo-Socjalistycznej; i Socjalistycznej Partii Egiptu. Koalicja ta dąży do ustanowienia demokratycznego państwa opartego na równych prawach i zakazującego dyskryminacji, oraz na respektowaniu obywatelskich i politycznych praw i wolności, szczególnie wolności wypowiedzi, zgromadzeń i protestu. Koalicja wzywa do promowania darmowej edukacji i opieki zdrowotnej oraz preferencji w budżecie dla zwalczania biedy, podkreślając arabską tożsamość Egiptu i przywracając mu wiodąca rolę w regionie [42] .
7. Partie stworzone przez byłych członków NDP
Mniej więcej 10 partii założono na ruinach NDP, partii rządzącej w czasach Mubaraka, która została rozwiązana podczas rewolucji. Ponadto kilku byłych członków NDP kandydowało jako niezależni. Te partie i osoby nie utworzyły koalicji, ale kandydowali osobno; niektórzy wręcz szerzyli czarne listy, wzywające do unikania głosowania na ich politycznych rywali z NDP. Razem zdobyli poniżej 20 delegatów do Zgromadzenia Ludowego. Wśród tych partii są:
a. Partia Reformy i Rozwoju
Założona przez Anwara Ismata Sadata w 2009 r. nie została zaaprobowana przez Komisję Partyjną przed obaleniem Mubaraka. Wystawiła ponad 200 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego. Popiera państwo obywatelskie; uczestnictwo obywateli w życiu politycznym; zwalczanie korupcji przez reformy ustawodawcze; przekazywanie władzy w uczciwych wyborach; określenie standardów narodowej odpowiedzialności; zapewnienie życia w honorze dla wszystkich poprzez reformy ekonomiczne; i zachęcanie do ekonomii wolnego rynku i inicjatyw drobnej przedsiębiorczości. Partia ta popiera kontynuację stosunków z Izraelem i USA na bazie równości [43]
b. Narodowa Partia Egiptu
Założona wkrótce po rewolucji przez byłego członka NDP Talata Sadata, który przez krótki czas był przewodniczacym parlamentu zanim ten został rozwiązany przez NRSZ. Sadat zmarł przed wyborami. [44]
c. Partia Wolności
Założona w lipcu 2011 r. i kierowana przez braci Mamdouha i Muataza Hassanów, których ojciec był kiedyś przewodniczącym komisji w Zgromadzeniu Ludowym. Partia ma około 15 tysięcy członków, szczególnie z Egiptu Górnego – Kena i Luksor – i wystawiła 500 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego.
d. Egipska Partia Obywatelska
Założona w lipcu 2011 r. i kierowana przez przedsiębiorcę Alego Hasballaha, ta partia ma około 15 tysięcy członków, w tym kilku byłych członków NDP i ministrów. Wystawiła ponad 450 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego [45] .
e. Partia Jedności
Założona po rewolucji przez Houssama Badrawiego, który był sekretarzem generalnym NDP w jej ostatnich dniach i zrezygnował na dzień przed Mubarakiem. Partia popiera walkę z korupcją i bezrobociem i dąży do demokracji, sprawiedliwości, równości, dobrobytu i odrodzenia narodowego, jak również rozwoju Synaju i projektów młodzieżowych. Partia wystawiła około 500 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego [46] .
f. Partia Konserwatywna
Założona przez Akmala Kortama, szefa Sahara Petroleum Services Company (SAPESCO), który kandydował do parlamentu w 2010 r. z ramienia NDP NDP. [47]
8. Partia Al-Adl
Obywatelska partia liberalna, która wystawiła 167 kandydatów do Zgromadzenia Ludowego, definiuje się jako centrystyczna alternatywa wobec BM i jako przedstawicielka wszystkich grup w społeczeństwie. Popiera ustanowienie nowoczesnego, obywatelskiego i wolnego państwa. Została założona przez Mustafę Al-Naggara, członka Koalicji Młodzieży Rewolucji, który był kiedyś członkiem Fundacji dla Zmiany, założonej przez Mohammada ElBaradeia, oraz byłego członka BM. Al-Adl startowała niezależnie w wyborach, po oderwaniu się od Demokratycznego Sojuszu dla Egiptu, któremu przewodzi BM.
Al-Adl popiera dotrzymanie przez Egipt traktatów międzynarodowych, ale odrzuca normalizację stosunków z Izraelem, aż do czasu, kiedy terytoria palestyńskie zostaną zwrócone i ustaną działania wojenne przeciwko nim. Popiera także prawo Palestyńczyków do założenia niepodległego państwa z Jerozolimą jako stolicą. Członkiem tej partii jest komentator polityczny Amr Al-Shubaki.
9. Demokratyczna Partia Pokoju
10. Ta partia, która jest związkiem kilku grup, została założona w 2005 r. i na jej czele stoi Ahmad Al-Fadali. Opowiada się za skreśleniem z umowy pokojowej z Izraelem tych klauzul, które dotyczą suwerenności Egiptu i utrzymywania pokoju na Synaju; za wzmocnieniem więzi Egiptu z Libanem i Syrią i za wznowieniem egipskiego program nuklearnego dla celów pokojowych. Partia wystawiła 27 list do Zgromadzenia Ludowego [48] .
11. Arabska Egipska Partia Jedności
Założona w kwietniu 2011 r. pod przewodnictwem Amra Al-Muchtara Samidy, partia ta określa się jako obywatelska partia demokratyczna, która opowiada się za odrodzeniem arabskiego charakteru Egiptu oraz za przywróceniem krajowi wiodącej roli w świecie arabskim przez ustanowienie ekonomicznego bloku arabskiego i rozwój Ligi Arabskiej [49] .
*L. Lavi jest współpracownikiem naukowym w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] On the makeup of the People’s Assembly following the last elections under the Mubarak regime, held in 2010, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.653, „Results of Elections to Egyptian People’s Assembly – Ruling Party: 420 Seats, Muslim Brotherhood: 0,” December 28, 2010, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/4875.htm .
[2] See appendix for details on the main parties that won seats in the Assembly.
[3] Al-Tahrir (Egypt), January 24, 2012.
[4] Al-Ahram (Egypt), January 22, 2012.
[5] Al-Tahrir (Egypt), January 10, 2012; Al-Badil (Egypt), January 10, 2012; http://www.alkahera-alyoum.net, January 8, 2012.
[6] Al-Yawm Al-Sabi’(Egypt), January 8, 2012.
[7] For example, in the debate between the liberal streams, which favor the establishment of a civil state in Egypt and oppose implementation of shari’a law, and the Salafi streams, which stand for the opposite, the MB put forward an alternative formula for „a civil state with Islamic sources of authority” – a more moderate interpretation of shari’a implementation than that advocated by the Salafis.
[8] See MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.409, „Public Debate on the Political Platform of the Planned Muslim Brotherhood Party in Egypt,” December 11, 2007, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/125/2632.htm#_edn1; Inquiry & Analysis Series Report No.753, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed by Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part II: Muslim Brotherhood Prepares for Parliamentary, Presidential Elections,” October 25, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5745.htm .
[9] On the MB’s preparations for the lead-up to the elections, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.753, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed by Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part II: Muslim Brotherhood Prepares for Parliamentary, Presidential Elections,” October 25, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5745.htm .
[10] Roz Al-Yousef (Egypt), December 17, 2011.
[11] Roz Al-Yousef (Egypt), December 17, 2011.
[12] Ikhwanonline.com, December 17, 2011.
[13] Roz Al-Yousef (Egypt), December 4, 2011.
[14] Al-Hayat (London), January 12, 2012.
[15] See MEMRI Special Dispatch No. 3412, „Reactions to Closure of Satellite TV Channels,” December 1, 2010, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/4802.htm .
[16] Elaph.com, December 10, 2011.
[17] Al-Shurouq (Egypt), December 22, 2011.
[18] Al-Gumhouriyya (Egypt), June 24, 2011.
[19] Roz Al-Yousef (Egypt), December 17, 2011.
[20] Al-Mustaqbal (Lebanon), January 24, 2012.
[21] Roz Al-Yousef (Egypt), December 17, 2011.
[22] Roz Al-Yousef (Egypt), December 3, 2011.
[23] Al-Ahram (Egypt), December 27, 2011.
[24] www.watanomaymen.maktoobblog.com .
[25] Al-Dustour (Egypt), December 24, 2011.
[26] Al-Ahali (Egypt), December 21, 2011.
[27] Al-Ahram (Egypt), December 26, 2011.
[28] http://25janaer.blogspot.com .
[29] Al-Ahram (Egypt), December 25, 2011.
[30] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), January 8, 2012.
[31] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), December 29, 2011.
[32] Al-Ahram (Egypt), January 18, 2012.
[34] Al-Ahram (Egypt), January 18, 2012.
[35] www.alnourparty.org . On the Al-Nour party, its entry into politics, and its ideology regarding democracy and women’s and Copts’ rights, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.767, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed By Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part IV: For First Time in Egypt, Salafis Running in Elections,” December 2, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/63/0/5879.htm .
[36] http://alasalah.org/pages/home.html .
[37] http://ar-ar.facebook.com/pages/%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D9%85%D9%8A%D8%A9/241671439178143?sk=info .
[39] On this incident, see MEMRI-TV Clip No. 3050, „Egyptian Cleric Safwat Higazi Lambastes Coptic Communications Tycoon Naguib Sawiris for Posting Image of Bearded Mickey Mouse and Hijab-Clad Minnie Mouse on Twitter,” July 4, 2011, http://www.memritv.org/clip/en/3050.htm .
[40] http://www.elkotlaelmasreya.com .
[41] http://www.alwasatparty.com/dpages.aspx?id=7 .
[42] http://thawramostamera.com .
[44] http://ar-ar.facebook.com/masr.elkaomy?sk=wall .
[45] http://www.jadaliyya.com .
[46] http://ar-ar.facebook.com/ittihadparty?sk=info .
[47] http://mohafizen.forumegypt.net .
