Wobec nowej wszechstronnej strategii przeciwko irańskiemu reżimowi trzyma się on kurczowo JCPOA i Europy jako parasola ochronnego przeciwko USA

Wprowadzenie

Wycofanie się USA z JCPOA jest tylko jednym z elementów nowej, wszechstronnej strategii przeciwko Rewolucji Islamskiej Iranu z wszystkimi jej elementami – politycznym, militarnym, ekonomicznym i regionalnym. Przywrócenie przez USA sankcji ekonomicznych na Iran po tym wycofaniu się stanowi ekonomiczny element w walce z reżimem Rewolucji Islamskiej w Iranie. Przychodzi to razem z innymi elementami tej nowej amerykańskiej strategii przeciwko Iranowi – politycznym, militarnym i regionalnym. Iran stoi obecnie przed szerokim frontem, w którym USA przewodzą politycznej i ekonomicznej walce przeciwko reżimowi irańskiemu, a Izrael z poparciem USA przewodzi militarnej walce przeciwko regionalnej ekspansji Iranu w Syrii.

Dyskurs w politycznych i akademickich kręgach Zachodu, który skupiał się wyłącznie na kwestii JCPOA i jego przyszłości, odzwierciedla fundamentalne niezrozumienie nowego rozwoju sytuacji w stosunkach między USA a Iranem. Kwestią nie jest już dłużej tylko porozumienie nuklearne; chodzi o wszechstronne stosunki z rewolucyjnym Iranem i o wspólne wysiłki USA i ich sojuszników w regionie i o każdego międzynarodowego gracza, którego można zwerbować, przeciwko rewolucyjnej reżimowi irańskiemu.

Istotnie, USA twierdzą także, że nie starają się o zmianę reżimu w Iranie, ale tylko o zmianę zachowania Iranu. Twierdzą także, że są gotowe  na nowe porozumienie z irańskim reżimem – jednak wszyscy rozumieją, że nie ma możliwości ani zmiany irańskiego zachowania, ani nowego porozumienia z islamskim reżimem Iranu. Dlatego istnieje potrzeba nowej, wszechstronnej strategii do radzenia sobie z tym reżimem, jak to wyłożył sekretarz stanu USA, Mike Pompeo, w wypowiedzi z 21 maja 2018 r. Centralna zasadą tej nowej amerykańskiej strategii jest delegitymizacja zachowania Iranu.

Zwrot w polityce USA wobec Iranu

Ten aspekt polityki USA wobec Iranu był całkowicie wymazany przez administrację Obamy, która przyznała irańskiemu reżimowi ideologiczną i polityczną legitymację. Prezydent Obama przekształcił irański reżim ze zbójeckiego reżimu wykluczonego ze społeczności międzynarodowej w 1979 r. w prawomocny reżim, w równego partnera i godnego zaufania negocjatora, akceptowanego przez społeczność międzynarodową, którego słowa były wiarygodne i z którym można było zawierać porozumienia. Pod naciskiem prezydenta Obamy kraje europejski przyjęły tę postawę wobec Iranu, wymazując jego historię jako państwa terroru i łamania praw człowieka i jako zagrożenie dla otaczających go krajów.

W nowej strategii przedstawionej przez sekretarza stanu Pompeo USA powracają do stanowiska moralnego w swojej polityce bliskowschodniej i dążą do wciągnięcia w to krajów europejskich – na tym etapie jednak te ostatnie odmawiają podążenia tą samą drogą. Należy podkreślić, że ta europejska odmowa nie dotyczy anulowania samego JCPOA, ale jest odmową traktowania Iranu tak, jak traktują go USA – to jest, jako państwa terroru, które łamie prawa człowieka, dokonuje ekspansji przemocą w regionie, grozi swoim sąsiadom pociskami balistycznymi i inną bronią, i dąży do zdobycia broni nuklearnej mimo JCPOA. Europa stoi teraz po stronie irańskiego reżimu i islamskiej rewolucji wraz z innymi totalitarnymi państwami – Rosją i Chinami – przeciwko USA i ich sojusznikom w regionie.  Ta europejska polityka ma historyczne paralele w ubiegłym wieku.

Irańskie kierownictwo ze swej strony trzyma się JCPOA, ponieważ służy mu strategicznie[1] i trzyma się Europy, której odpowiedzią na tym etapie jest obrona Iranu i przeciwstawianie się USA. Irańskie kierownictwo ma nadzieję, że trzymanie się Europy kupi mu ochronę przed strategią USA wszechstronnej konfrontacji w Iranem.

Istotnie, Europa oświadczyła, że sprzeciwia się rozwojowi programu pocisków balistycznych przez Iran, jak również regionalnej ekspansji, ale te wypowiedzi są bezzębne, ponieważ Europa nie jest skłonna do wywierania nacisków na Iran, by to powstrzymać. Wręcz przeciwnie – próbuje nawet naszkicować plan pomocowy dla Iranu przeciwko amerykańskim sankcjom. Robi to mimo faktu, że Iran publicznie oświadczył, że w jego obecnych negocjacjach z Europą po wypowiedzi sekretarza stanu Pompeo w żadnym razie nie będzie dyskutował sprawy swoich pocisków ani swojej regionalnej ekspansji, o której otwarcie mówi, że potrzebna mu jest dla strategicznej głębi.

Reakcje irańskiego reżimu na wycofanie się USA w JCPOA: negocjacje z Europą jako parasol ochronny dla Iranu

Wypowiedzi irańskiego najwyższego przywódcy, Alego Chameneiego z 23 maja 2018 r. i wypowiedzi innych najwyższych dygnitarzy reżimu wyrażają bezradność Iranu wobec nowej strategii amerykańskiej. Stawiając serię dziwacznych warunków Europie – których Europa w żaden sposób nie może spełnić – Chamenei pozwolił irańskiemu prezydentowi, Hassanowi Rohaniemu i irańskiemu ministrowi spraw zagranicznych Dżavadowi Zarifowi na otwarcie negocjacji z Europą na tych warunkach, bez wyraźnego powiedzenia o wycofaniu się z JCPOA i bez ustalenia ostatecznej daty negocjacji.

Ponadto, również w sprawie ponowienia wzbogacania uranu, Chamenei powstrzymał się przed wydaniem jakichś konkretnych wskazówek do zrobienia tego. Pozostawił sprawy wiszące w powietrzu, mówiąc równocześnie o wzbogacaniu uranu jako o „prawie Iranu”.

Co więcej, w rzeczywistości, w tych dniach wściekłości na USA z powodu ich nowej polityki irańskiej, reżim irański był zmuszony, wbrew swojej woli, zaakceptować rekomendację FATF w sprawie regulacyjnych ustaw do walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu – co zaszkodzi Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC). Zaaprobował to Najwyższy przywódca Chamenei oraz Madżlis[2].

* A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Media Project; Yigal Carmon jest prezesem MEMRI.

[1] See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1306, Iran Will Not Cancel The JCPOA – Because It Grants Iran Nuclear State Status And Is A Western Guarantee For The Regime’s Survival, April 6, 2017.

[2] See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1269, Khamenei Glorifies IRGC But Does Not Rule Out Adopting Financial Action Task Force (FATF) Standards, Which Harms IRGC, Regarded In The West As A Terror Organization, September 26, 2016.