Kwestia tuneli Hamasu jest ostatnio znowu na czołówkach w następstwie zapadania się tuneli w Strefie Gazy, w których ginęli członkowie Hamasu; znalezienia przez Izrael tuneli wykopanych ze Strefy Gazy do Izraela w pobliżu Kerem Szalom; i doniesień o ucieczce do Izraela Samiego Al-’Atawneha, szefa sieci tuneli Brygad Izz Al Din Al-Kassam Hamasu, na wschód od Dżabalia.
Kopanie tuneli ofensywnych na granicy Izrael-Gaza zaczęło się wkrótce po zakończeniu konfliktu Izrael-Gaza latem 2014 r. jako część ponowienia przez Hamas przygotowań militarnych do kolejnego konfliktu z Izraelem. (Patrz MEMRI Specjalny Komunikat – Nr 5863 – 23 października 2014, Trwa budowa tuneli w Gazie przez Hamas ).
Doniesienia o tunelach publikowały media Hamasu i funkcjonariusze Hamasu wiele razy mówili o znaczeniu tuneli, szczególnie w świetle śmierci wielu aktywistów Hamasu przy zapadaniu się tuneli. Funkcjonariusze Hamasu ostrzegali wielokrotnie, że ruch nadal kopie tunele, także w czasie tahdija (spokoju), w przygotowaniu do następnego konfliktu z Izraelem i że tunel odkryty przez Izrael jest zaledwie „kroplą w morzu”. Zbudowano także etos poświęcenia i męczeństwa wokół tych, którzy zginęli w katastrofach tuneli, a którzy zostali nazwani „męczennikami przygotowań”.
Kiedy liderzy Hamasu wygłaszali te oświadczenia o przygotowaniach do następnej rundy konfliktu z Izraelem i o znaczeniu budowania tuneli w tym celu, rozumiejąc wichrzycielski potencjał takich deklaracji, oficjele ruchu wysyłają uspokajające przesłania, że nie zmierzają do eskalacji i że tunele są ściśle dla celów obronnych. Dzieje się to w sytuacji międzynarodowej krytyki trwającej budowy tuneli przez Hamas, włącznie z krytyką sekretarza generalnego ONZ, Ban Ki-moona, który wyraził zaniepokojenie zamiarami Hamasu „dalszego budowania tuneli i ostrzeliwania rakietami Izraela” i dodał, że „takie wypowiedzi i czyny” zagrażają odbudowie Gazy [1]. Wycofywanie się Hamasu ze swoich wypowiedzi może być także spowodowane niepokojem o możliwą eskalację konfliktu z Izraelem w niekorzystnym dla niego momencie.
Należy wspomnieć, że Hamas jeszcze nie odbudował Strefy Gazy po konflikcie z lata 2014 i że nie jest jasne, czy w pełni odbudował swoją infrastrukturę militarną. Ponadto, wydaje się, że ruch nie ma znaczącego wsparcia politycznego i finansowego, jakiego potrzebuje w konflikcie, a to z następujących powodów: po pierwsze, w Egipcie obalono reżim Bractwa Muzułmańskiego (BM) i obecne władze pod przywództwem Abd Al-Fattaha Al-Sisiego, są otwarcie wrogie wobec Hamasu poza różnymi porozumieniami w sprawie bezpieczeństwa. Po drugie, Hamas usunięto z pro irańskiej osi i irańskie finansowanie dla jego skrzydła militarnego zostało znacznie obcięte. Po trzecie, sponsorzy Hamasu, Katar i Turcja, zbliżyły się do Arabii Saudyjskiej, która uważa BM (uważane przez Hamas za ruch rodzicielski) za organizację terrorystyczną, jak niedawno powiedział saudyjski minister spraw zagranicznych, Adel Al-Dżubeir [2]. W rezultacie, Hamas zdystansował się od BM i powiedział, że nie przyjmuje od niego rozkazów i że związki między tymi dwoma ruchami są czysto ideologiczne, nie zaś polityczne [3].
Typy tuneli i ich cel
Hamas buduje trzy typy tuneli w Strefie Gazy:
1. Tunele do ataku, które zaczynają się w Gazie i dochodzą do granicy Izraela. Ich przeznaczeniem jest przypuszczanie ataków w Izraelu, w tym porwań, w osiedlach lub bazach wojskowych w pobliżu granicy.
2. Tunele szmuglerskie na granicy Gazy z Egiptem, często nazywane “deską ratunku Gazy”. Używane do transportu towarów i broni, są mniej używane od usunięcia reżimu Bractwa Muzułmańskiego w Egipcie, szczególnie dlatego, że obecne władze w Egipcie regularnie zatapiają je woda morską.
3. „Podziemie Gazy” – sieć tuneli pod miastem Gaza, używane do ukrywania członków Hamasu, składowania broni i wyposażenia, komunikacji między członkami Hamasu i bezpiecznego przemieszczania się w mieście. W niektórych znajdują się rakiety, a kilka służy także jako punkty obserwacyjne.
Autorzy i komentatorzy dyskutowali rolę militarną tuneli na stronach internetowych Hamasu. Publicysta Ijad Al-Kara, pisał na witrynie Hamasu, Filastin: „W Gazie istnieje jednostka tunelowa obok takich jednostek jak jednostka rakietowa i jednostka nurków. Istnieje także nowa jednostka założona niedawno, dla przetrzymywania przyszłych porwanych więźniów [izraelskich]. Obecnie ta jednostka przetrzymuje zaginionych Izraelczyków, którzy są w Gazie” [4].
Dr 'Adnan Abu 'Amer, komentator na stronach Hamasu, pisał o tunelach: “Wojownicy Hamasu w czarnych mundurach patrolują tunele z karabinami automatycznymi. Czują się w domu [głęboko] pod Strefa [Gazy], w sieci tuneli, które wykopali i zbudowali własnymi rękami. Żyją tam w spokoju i bezpieczeństwie, a niektóre tunele są nawet dość wysokie, by chodzić wyprostowanym… Tunele rozgałęziają się we wszystkich kierunkach” [5].
Funkcjonariusze Hamasu: Kontynuujemy kopanie tuneli i przygotowania do następnego konfliktu z Izraelem
Wkrótce po zakończeniu konfliktu w Gazie funkcjonariusze Hamasu oznajmiali wiele razy, że ruch kopie tunele w Strefie Gazy. We wrześniu 2014 r. funkcjonariusz Hamasu, Mahmoud Al-Zahhar, oglosił, że Hamas rozpoczął odbudowę i rozbudowę tuneli [6]. W miesiąc pózniej, w październiku, gazeta Hamasu, “Al Risalah” pisała o ponownym rozpoczęciu prac nad tunelami do ataków w Gazie, notując, że członkowie Brygad Izz Al-Din Al-Kassam kopią przez okrągłą dobę, dziesiątki metrów pod powierzchnią [7].
Photo of tunnel, Al-Risalah, Gaza, October 19, 2014.
W sierpniu 2015 r. wideo Brygad Al-Kassam, przetłumaczone i opublikowane przez MEMRI TV, pokazuje członków jednostki tunelowej Hamasu podczas szkolenia w tunelach do akcji przeciwko Izraelowi [8].
Pod koniec grudnia 2015 r. członek Palestyńskiej Rady Ustawodawczej (PLC) z ramienia Hamasu, Muszir Al-Masri, oświadczył, że “dziesiątki tysięcy wojowników Al-Kassam pracuje dniem i nocą na powierzchni i pod ziemią, przygotowując następną bitwę”. Dodał: “To jest [rodzaj] tahdiya Hamas rozumie – przygotowania z całej siły” [9].
Kilka tygodni później członkowie Hamasu znowu zaczęli często mówić o tunelach, szczególnie w następstwie kilkakrotnego zawalenia się tuneli, w których zginęło wielu członków Brygad Al-Kassam. Najpoważniejszy z tych wypadków, 27 stycznia 2016 r. zabił siedmiu członków Brygad Al-Kassam. Oficjele Hamasu wyjaśnili, że poświęcili oni życie przygotowując kolejny konflikt. Od tego czasu zawaliło się kilka innych tuneli i zginęli dalsi członkowie Hamasu [10].
Siedmiu członków Brygad Al-Kassam, zabitych w zawalonym tunelu w styczniu 2016 (Palinfo.com, 28 stycznia 2016)
Brygady Al-Kassam wręczają rodzinom butelki z piaskiem z tuneli, w których zabici zostali ich krewni (Twitter.com/PalinfoAr, 5 lutego 2016)
W kazaniu piątkowym 29 stycznia 2016 r. w meczecie w Gazie, Isma’il Hanija, zastępca dyrektora Biura Politycznego Hamasu, powiedział: „Gaza żegna męczenników przygotowań do każdego konfliktu z okupantem izraelskim, jaki może nadejść. Gaza zbudowała dwa razy więcej tuneli niż było w Wietnamie [11]. Brygady Al-Kassam kopią tunele w całej Gazie, żeby obronić ludność i wyzwolić Al-Aksę i miejsca święte”. Dodał: „Ta broń, broń tuneli, odegrała wybitną rolę w osiągnięciu naszego zwycięstwa. Z tych tuneli wyłonili się wojownicy, którzy przeprowadzili operację Nahal Oz [12]. Z tych tuneli wojownicy dżihadu schwytali [żołnierza izraelskiego] Orona Szaula. Z tych tuneli walczyli z żołnierzami [izraelskimi] w walce wręcz i wyłonili się za liniami wroga. Dzięki tym tunelom nasz rzecznik wojskowy mógł powiedzieć: ‘Wojownicy dżihady przeprowadzili swoją misję i powrócili do bazy cali i bezpieczni’… Na wschodzie Gazy są bohaterowie pod ziemią, kopiąc przez skały i budując tunele. Na zachodzie Gazy są bohaterowie, którzy codziennie testują rakiety – Wszystkie te [czynności] są przygotowaniami – pod ziemią w tunelach, w powietrzu przy pomocy pocisków, na morzu i wszędzie. Te nieustanne przygotowania są dla Palestyny, dla Jerozolimy, dla Al-Aksy i dla Intifady Al-Kuds” [13].
Wypowiedzi Haniji o tunelach skłoniły sekretarza generalnego ONZ Ban Ki-moona do wyrażenia zaalarmowania z powodu zamiarów Hamasu „dalszego budowania tuneli i strzelania rakietami na Izrael. Takie wypowiedzi i działania zagrażają rekonstrukcji, wysiłkom humanitarnym i rozwojowym społeczności międzynarodowej oraz władz palestyńskich i izraelskich” [14]. Hamas odrzucił jednak słowa Ban Ki-moona, oskarżając go o stronniczość na rzecz Izraela; 31 stycznia oznajmił: “Odrzucamy te wypowiedzi o tunelach oporu, które są obronne i mają na celu ochronę Strefy Gazy” [15]. Tego samego dnia rzecznik Brygad Al-Kassam, Abu 'Ubaida, powiedział: “Nie szukamy wojny, ale będziemy kontynuować przygotowania do konfliktu” [16].
Sprzeczne przesłania w sprawie tuneli widać było także w wypowiedziach wysokiego dygnitarza Hamasu, Mahmoud Al-Zahhar. 3 lutego Al-Zahhar przechwalał się, że tunele sięgnęły Izraela, ale w dwie godziny później wycofał się z tego, twierdząc, że jego wypowiedź została źle przekazana i podkreślił: “Tunele są obronne i mają na celu odparcie ataku izraelskiego” [17]. Kilka tygodni później, 24 lutego, Al-Zahhar powtórzył, że tunele są obronne, dodając, że dawniej w jednym punkcie sięgnęły Izraela (sugerując, że obecnie tego nie robią): “Ruch [Hamasu] nie szuka nowej wojny z Izraelem i sieć tuneli, jaką kopie, z których pewne kiedyś sięgały Izraela, jest obronna. Nie chcemy starcia z Izraelem, ale jeśli nas zaatakuje, będziemy zobowiązani bronić się…” [18]
15 kwietnia Hanija raz jeszcze wspomniał tunele w kazaniu piątkowym w przed biurem Czerwonego Krzyża w Gazie podczas wiecu Hamasu na cześć Dnia Więźniów Palestyńskich, który przypadał dwa dni później. Wyjaśnił, że ruch oporu nie spocznie, aż wszyscy więźniowie palestyńscy zostaną wypuszczeni z więzień izraelskich i dodał, że ta informacja od Hamasu do więźniów palestyńskich „przypieczętowana jest krwią, karabinami, tunelami i okopami” [19].
Ponadto w odpowiedzi na odkrycie przez Izrael tunelu w pobliżu granicy w kwietniu 2016 r., Brygady Al-Kassam wydały oficjalny komunikat: „Kampania przygotowywania i rozlokowywania trwa na wszystkich obszarach. To, co ogłosił wróg [tj. znalezienie tunelu] jest zaledwie kropla w morzu tego, co [ruch] oporu przygotował, by bronić swój lud i wyzwolić miejsca święte, ziemię i więźniów”.[20] .
Komunikat Brygad Al-Kassam (Alqassam.ps/arabic, 18 kwietnia 2016)
Kopiący tunele czczeni jako wojownicy dżihadu i męczennicy
Wokół zabitych w tunelach członków Al-Kassam rozwinął się etos odwagi, poświęcenia i męczeństwa. Budowa tuneli jest opisywana jako dżihad, prowadzony dumnie przez tych wojowników w celu osiągnięcia raju. Rodzice tych ludzi wyrażają dumę z nich i chwalą ich tęsknotę do męczeństwa, a zabitych pochowano jako bohaterów i ich pogrzeby ściągnęły duże tłumy. Uczestniczyli w nich też przywódcy Hamasu.
Szef biura politycznego Hamasu, Chaled Maszaal mówił o siedmiu wojownikach zabitych w tunelu w styczniu 2016 r.: „Przygotowania Hamasu do następnego konfliktu będą trwały. Śmierć tych bohaterów była częścią powszechnej walki i nieustannych przygotowań, by stawiać opór okupacji. [Są oni] duma ludu i narodu” [21]. Rzecznik Al-Kassam, Abu 'Ubaida powiedział: „Bohaterstwo [aktywistów] tuneli jest jak bohaterstwo tych, którzy przeprowadzają zamachy na Zachodnim Brzegu. Będziemy działać na rzecz uwolnienia więźniów i mamy środki, by zmusić Izrael do uwolnienia ich” [22].
Pogrzeb członków Brygad Al-Kassam zabitych w zawalonym tunelu pod koniec stycznia 2016 r. (Zdjecie: Palinfo.com, 30 stycznia 2016)
Ten etos heroizmu i męczeństwa był także widoczny w relacjach i artykułach opublikowanych przez gazetę Hamasu “Al-Risalah” 1 lutego 2016 r. Reporterka „Al-Risalah”, Maha Szahwan napisała o jednym z tych siedmiu: „[Ślubne] śpiewy nadal rozlegają się echem w domu męczennika, wojownika Brygad Al-Kassam, Dżafara Hamadaha. [Zaledwie] dwa miesiące temu poślubił swoją żonę, Duaę, ale czarnookie [dziewice raju] szybko porwały go, by został męczennikiem”.
Inny reporter “Al-Risalah”, Muhammad Al-’Arabid, napisał o innym z zabitych mężczyzn: “Męczennik Thabet Al-Rifi powiedział swojemu ojcu przy wielu okazjach: ‘Mam nadzieję oddać życia za Allaha’. Ojciec wyraził dumę ze śmierci syna: ‘Nauczymy nasze dzieci miłości do ojczyzny i oddawania życia dla Allaha. Nie oddamy ani ziarnka ziemi palestyńskiej”.
Redaktor naczelny “Al-Risalah”, Wisam 'Afifa napisał: „Powiemy przyszłym pokoleniom o tym zjawisku, unikatowym w historii palestyńskiego oporu. Wyjaśnimy im, że każdy centymetr ziemi Gazy jest święty, ponieważ nosi ślady [kopaczy] tuneli, którzy wysyłali modły i wymawiali imię Allaha głeboko w ziemi. Na końcu tunelu ich oczy dostrzegały promień światła słonecznego – znak, że ich misja dżihadu w Palestynie była przeprowadzona, z której wyłoni się męczennik” [23].
Publicystka “Al-Risalah”, Szajma Marzouk, napisała: „To jakbyś kopali tunel do nieba w celu wyjścia jako męczennicy”. Dziennikarz Ghasan Al-Szami był jeszcze bardziej wylewny: „Mężowie przygotowania i misji dżihadu, [wojownicy] palestyńskiego oporu, odźwierni wrót niewiele śpią w nocy, [bo] czeka ich trudna i wspaniała misja. Spędzają długie godziny [w tunelach], kopiąc niestrudzenie solidną skałę gołymi rekami i zębami, przez dni i miesiące. Znają słuszną drogę [z] trudnościami i kolcami – to jest droga dżihadu i męczeństwa”. [24]
Przypisy nie spolszczone):
[1] Un.org, January 30, 2016.
[2] ’Okaz (Saudi Arabia), April 11, 2016.
[3] See, for example, Mahmoud Al-Zahhar in Al-Sharq (Qatar), March 29, 2016; and Sami Abu Zuhri in Alarabiya.net, March 22, 2016.
[4] Felesteen.ps, January 28, 2016.
[5] Felesteen.ps, February 1, 2016.
[6] Al-Ayyam (Palestinian Authority), September 20, 2014.
[7] See MEMRI Special Dispatch No. 5863, Hamas’ Construction Of Gaza Tunnels Continues, October 23, 2015.
[8] See MEMRI TV Clip No. 5058, Video Clip Presents Footage of Hamas’s Tunnel Digging Unit, August 26, 2015; On tunnels dug by the Islamic Jihad group, see www.youtube.com/watch?v=EnBSWCugLog .
[9] Amad.ps, December 30, 2015.
[10] Thus, for example, on February 28, 2016, a tunnel collapsed injuring five members of the 'Izz Al-Din Al-Qassam brigades. See alquds.com, February 28, 2016. Another Al-Qassam member, 'Abd Al-Salam Al-Batniji was killed in tunnel operations on March14, 2016. See palinfo.com, March 16, 2016. A tunnel also collapsed on the Gaza-Egypt border on April 10, killing several people. See alhaya.ps, April 10, 2016.
[11] A reference to the tens of thousands of miles of Cu Chi Tunnels dug by the Viet Cong during the war.
[12] On July 28, 2015, several Al-Qassam gunmen used a tunnel to breach the Israeli border and infiltrate an army base near Kibbutz Nahal Oz, killing five soldiers.
[13] Palinfo.com, January 29, 2016. See MEMRI TV Clip No. 5293, Hamas PM Haniya in
Friday Sermon: We Are Digging Tunnels East of Gaza, January 29, 2016.
[14] Un.org, January 30, 2016.
[15] Aljazeera.net, January 31, 2016.
[16] Palinfo.com, January 31, 2016.
[17] Alquds.com, February 3, 2016.
[18] Al-Ayyam (PA), February 26, 2016.
[19] Youtube.com/watch?v=NH59A52bnyM, April 15, 2016.
[20] Alqassam.ps/arabic, April 18, 2016.
[21] Palinfo.com, January 30, 2016.
[22] Palinfo.com, January 31, 2016.
[23] Al-Risalah (Gaza), February 1, 2016.
[24] Al-Risalah (Gaza), February 1, 2016.
Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .
