Wprowadzenie
Dodatkowa runda rozmów nuklearnych między Iranem a P5+1 prowadzona 26-27 lutego 2013 r. w Almaty w Kazachstanie zakończyła się decyzją o kolejnych rozmowach między stronami w marcu i w kwietniu[1] . Irański dyplomata zaznajomiony z rozmowami w Almaty powiedział, że propozycja P5+1 dla Iranu obejmowała następujące: nie będzie dłużej żądania, by Teheran zamknął podziemną instalację wzbogacania uranu w Fordo; Iran otrzyma pozwolenie na wzbogacanie uranu do 20% wyłącznie dla reaktora w Teheranie; Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) będzie weryfikowała, że wzbogacony uran zostaje zamieniony na pręty paliwowe i że reszta wzbogaconego uranu zostanie przetransportowana do trzeciego kraju na sześć miesięcy; i że budowanie centryfug i innych części produkcyjnych będzie obywało się pod nadzorem ściślejszym niż uzgodniony w Traktacie o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej (NPT). Jeśli Iran spełni te żądania w ciągu następnych sześciu miesięcy, podjęte zostaną kroki w celu zniesienia sankcji[2] .
W reakcjach na rozmowy w Kazachstanie widoczne są dwa trendy. Pierwszym były wyrazy radości rzeczników reżimu oraz mediów, którzy twierdzili, że Zachód ustąpił i uznał teraz nuklearne prawa Iranu, wycofując się i zbliżając do twardego stanowiska Iranu w tych rozmowach. Niektórzy widzieli to jako pozytywny punkt zwrotny.
3 marca 2013 r. irański minister spraw zagranicznych Ali Akbar Salehi powiedział, że „poczynając od dzisiaj będziemy świadkami stopniowego znoszenia sankcji”[3] i dodał dwa dni później, że rozmowy między Iranem a P5+1 „posuwają się we właściwym kierunku”[4] . Również kilku posłów do Majlisu powiedziało, że w rozmowach zatriumfowała strategia oporu irańskiego Najwyższego Przywódcy Alego Chameneiego i że P5+1 uznali jego domniemaną fatwę zakazującą rozwoju broni nuklearnej[5] .
Drugi trend składa się z ostrzeżeń przed pozwoleniem na oszukanie się przez Zachód i żądań dodatkowych korzyści. Mniej więcej w tydzień po rozmowach Chamenei powiedział, że osiągnięcia Iranu w tych rozmowach były tylko częściowe i że kraj musi niezłomnie kontynuować tą drogą. Inni mówcy wyrazili całkowity brak zaufania do supermocarstw mimo uprzednich doniesień w Iranie o postępach czynionych w negocjacjach.
Równocześnie media irańskie podkreślały żądanie Teheranu odwzajemnionych posunięć P5+1budujących zaufanie, które będą miały równą wagę. Na konferencji prasowej po rozmowach w Almaty przewodniczący irańskiego zespołu negocjacyjnego Saeed Jalili, który kieruje także irańskim dossier nuklearnym, powiedział: „P5+1 zaproponowali, by w ciągu następnych sześciu miesięcy przeprowadzono konkretne, budujące zaufanie, odwzajemnione kroki i propozycja ta została przedstawiona. Iran podkreślił, że te kroki muszą mieć równą wagę i muszą być przeprowadzane równocześnie”[6] .
Ten optymistyczny pogląd reżimu na rozmowy był krytykowany przez Irangreenvoice.com, który jest identyfikowany z Ruchem Zielonych; ta witryna twierdziła, że żaden przełom nie jest bliski.
Należy zauważyć stanowisko Iranu, że rozmowy nuklearne są bezkompromisowe i że Iran żąda uznania za członka klubu nuklearnego przez akceptację jego prawa do wzbogacania uranu z zasady. Jako część tego stanowiska Iran twierdzi, że nie ma miejsca na trwanie sankcji przeciwko niemu i żąda ich natychmiastowego zniesienia. Jak wyjaśnił ambasador irański przy ONZ, Mohammad Khazaee, w rozmowach w Almaty Zachód istotnie postąpił mały krok w kierunku stanowiska Iranu – ale jeśli prawa Iranu według NPT nie zmaterializują się i jeśli nie zostanie usunięty nacisk na niego, negocjacje nie przyniosą owoców[7] . Także w kwestii nadzoru Iran stanowczo odrzuca pełen nadzór nad instalacjami, w których prowadzona jest działalność nuklearna, jak tego żądają IAEA i Rada Bezpieczeństwa ONZ, i czyni kooperację z IAEA uwarunkowaną gotowością tej agencji do zaakceptowania z góry agendy Iranu[8] .
Niniejszy artykuł przedstawia wiodące trendy w reakcjach na rozmowy w Almaty.
[Resztę artykułu po angielsku można przeczytać tutaj: ]
*Y. Mansharof jest pracownikiem badawczym w MEMRI; A. Savyon jest dyrektorką Iranian Media Project.
[1] The sides agreed to a round of talks at the level of experts on March 18, 2013 in Istanbul, and to an additional meeting between Iran and the P5+1 in Kazakhstan April 5-6, 2013.
[2] ISNA (Iran), March 10, 2013.
[3] As a result of Salehi’s statements, the exchange rate fell to 3,160 rials to the U.S. dollar. However, later on, Michael Mann, spokesman for EU Policy Chief Catherine Ashton, rejected Salehi’s claims. Press TV (Iran) March 3, 3013; Ebtekar, Entekhab (Iran), March 5, 2013.
[4] Press TV (Iran), March 5, 2013.
[5] For more on Iran’s attempt to deceive the West with the nonexistent fatwa, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 825, Renewed Iran-West Nuclear Talks – Part II: Tehran Attempts to Deceive U.S. President Obama, Sec’y of State Clinton With Nonexistent Anti-Nuclear Weapons Fatwa By Supreme Leader Khamenei, April 19, 2012.
[6] Quds Online (Iran), February 27, 2013.
[7] Yjc.ir, March 20, 2013.
[8] Iranian representative to the IAEA Ali Asghar Soltanieh said that Tehran would agree on a new modality with the IAEA if the latter observed Iran’s national security and submitted solid documents on alleged studies. Press TV, September 10, 2012.
