Autorzy: A. Savyon i Y. Carmon*
Wprowadzenie
Atak 26 marca 2015 r. koalicji pod przewodem Saudyjczyków na bastion marionetki Iranu w Jemenie, Huti, spowodował wstrząs w Teheranie. Obudzenie się obozu Arabów sunnickich i stworzenie walczącej koalicji, jak również poparcie tego przez całą Ligę Arabską – wszystko w kilka krótkich tygodni – całkowicie zaskoczyło reżim irański.
W ostatnich latach, a szczególnie w ciągu ostatnich kilku miesięcy, Teheran nasilił swoje bezpośrednie zaangażowanie w kilku krajach arabskich dzięki milczeniu ze strony USA; świat arabski interpretował to milczenie jako poparcie Iranu w dążeniu do hegemonii militarnej i do zostania regionalnym supermocarstwem. Obóz Arabów sunnickich wydawał się być w stanie rozpadu i podziałów zarówno politycznie, jak militarnie po pięciu latach erozji wewnętrznej w następstwie Wiosny Arabskiej.
W tej sytuacji oficjalni przedstawiciele Iranu wzmogli groźby wobec Arabii Saudyjskiej i państw Zatoki [1], jak również wobec armii USA. Podpierali te groźby manewrami prowadzonymi przez siły morskie, lądowe i rakietowe oraz rozwojem nowoczesnej broni [2]. Kilku przedstawicieli Iranu mówiło o kontroli nad czterema stolicami na Bliskim Wschodzie i czterema morzami [3]. Wysoki doradca irańskiego prezydenta Hassana Rohaniego, Ali Jounesi, oznajmił nawet, że odżyło Imperium Perskie [4].
Niespodziewane posunięcie Arabów sunnickich zablokowało Iran w Jemenie i jest sygnałem ostrzegawczym o intencjach obozu sunnickiego pokazania Iranowi jego miejsca i uświadomienia mu, że nie jest żadnym imperium, jak powiedział Jounesi, ale zaledwie 10% świata islamskiego – którego olbrzymia większość jest sunnitami.
Kierownictwo polityczne i militarne Iranu – Najwyższy Przywódca Chamenei, dowódca IRGC Dżafari i dowódca Basidż Nakdi – od których wypływała większość gróźb, jeszcze nie zareagowali. Jednak minister spraw zagranicznych Dżawad Zafari, wyraził gotowość do współpracy i pomocy przy promowaniu wszechstronnego dialogu w Jemenie, kiedy jego sojusznicy Huti padali pod bombardowaniem koalicji sunnickiej.
Przyszły jednak grożące oświadczenia ze strony obozu pragmatycznego w Iranie, konkretnie od Haszemiego Rafsandżaniego, który wypełnił pustkę po brakującej reakcji Najwyższego Przywódcy Chameneiego [5]. Rafsandżani wyraził oburzenie na operację saudyjsko-arabską, ale jego groźby były niewyraźne, być może z powodu chęci uniknięcia zakłócenia odbywających się obecnie rozmów nuklearnych.
Znaczenie i implikacje
Dossier nuklearne Iranu
W świetle odrodzenia się obozu Arabów sunnickich i jego celu odparcia Iranu Teheranu nie stać – jeszcze mniej teraz niż kiedykolwiek – na rezygnację z odstraszenia przez swój potencjał nuklearny i globalne uznanie go jako państwa o potencjale nuklearnym.
Stosunki z USA i porozumienie nuklearne USA-Iran
Natychmiastowe i publiczne okazanie poparcia obozowi sunnickiemu przez USA jest ostrym ciosem zarówno dla ideologicznego obozu Chamaneiego, jak pragmatycznego obozu Rafsandżaniego i Rohaniego. Obóz ideologiczny wierzy, że udało mu się wmusić USA swoje stanowisko i Teheran wydaje się wpisywać w to stanowisko żądanie regionalnej hegemonii [6]. Jednak amerykański pokaz poparcia dla koalicji sunnickiej przetasował irańską talię kart i może umocnić przeświadczenie Irańczyków, że nigdy nie można ufać USA i że Teheran musi osiągnąć spełnienie wszystkich swoich żądań, takich jak całkowite zniesienie sankcji jako warunek podpisania porozumienia nuklearnego.
Dwa modele politycznego i militarnego zachowania Iranu
Dwa różne modele charakteryzują geopolityczne i militarne zachowania Teheranu wobec rywali w regionie i na arenie międzynarodowej:
1. Model „Zastraszającego zabijaki”- używany wobec USA. USA były wybaczające i pełne sympatii wobec żądań reżimu irańskiego i jego ekspansji w regionie w dodatku do widzenia w nim partnera w swoich strategicznych interesach, takich jak walka z ISIS – mimo międzynarodowej działalności terrorystycznej Iranu. USA okazały także gotowość przyznania Teheranowi ograniczonego statusu nuklearnego mimo jego pogwałceń rezolucji Rady Bezpieczeństwa i przepisów MAEA. Iran kontynuował militarną i polityczną ekspansję w regionie wraz z ciągłym wypowiadaniem gróźb, także przeciwko armii USA [7]. Stało się jasne, że przyjazna postawa USA ani nie zmiękczyła, ani nie pohamowała ofensywnej działalności Iranu w regionie, a tylko zachęcało go do wrogiej polityki.
2. Model „Papierowego tygrysa”- W obliczu wzmocnionego bloku militarnego i politycznego Arabów sunnickich, który jest silniejszy niż Iran, reżim irański może cofnąć się, ujawniając się jako papierowy tygrys. Ten model rozegrali dwukrotnie, kiedy Iran zawahał się we wprowadzeniu swoich gróźb w życie: pierwszy raz w 2003 r., kiedy USA oblegały Iran na południu (Irak) i na wschodzie (Afganistan), a potem w Bahrajnie w 2011 r., kiedy pro irański szyicki zamach stanu został udaremniony pokazem potęgi militarnej Saudyjczyków i państw Zatoki.
* A. Savyon jest dyrektorka MEMRI Iranian Media Project; Y. Carmon przewodniczącym i założycielem MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] See MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 1144, Tehran Threatens Saudi Arabia; Khamenei: Iran Will Answer Saudi Arabia 'A Blow With A Blow’, February 10, 2015; MEMRI Special Dispatch No. 5918, IRGC Weekly To Saudis: 'Iran Has Many Options For Harming Saudi Arabia… All [It] Needs To Do Is Use A Single One Of [Them] So That Nothing Remains Of The Entity Named The Aal-Saud Regime Or Of Saudi Arabia Itself’, December 31, 2014; MEMRI Special Dispatch No. 5877, Iranian Campaign Touts IRGC Qods Force Commander Qassem Soleimani As 'Savior Of Iraq’; Soleimani: Iran Has Thousands Of Organizations Like Hizbullah; I Pray To Die A Martyr, November 10, 2014; MEMRI Special Dispatch No. 5858, Associates Of Iranian Supreme Leader Khamenei: Saudi Arabia Is The Source Of Scheming Against The Islamic World; The Al-Saud Family Is Of Jewish Origin – And Its Turn To Fall Has Come, October 14, 2014; and MEMRI Special Dispatch No. 5848, Iranian Media Reports Deleted Following Publication (1): Senior IRGC Official Speaking On Iran’s Military Involvement In Syria Says Iran Has Established 'Second Hizbullah’ There, September 25, 2014.
[2] See MEMRI Special Dispatch No. 6004, Iran Escalates Naval Threats Against U.S. In Persian Gulf, March 24, 2015; MEMRI Special Dispatch No. 5996, Iranian Leader Khamenei: A Society Steeped In The Spirit Of Martyrdom Is Unstoppable; Khamenei’s Representative In IRGC Qods Force: We Shall Not Rest Until We Raise Flag Of Islam Over The White House, March 17, 2015; MEMRI Special Dispatch No. 5974, Revolution Day 2015 In Iran: A Regime-Organized Display Of Hatred For U.S., Obama, February 24, 2015; MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 1135, Iranian IRGC Missile Unit Commanders: We’ve Developed 2,000-km Range Missiles And Equipped Hizbullah With 300-km Range Missiles; Fars News Agency: Israel’s Illusions About Its Natural Gas Fields Will Be Buried In The Mediterranean, December 4, 2014; MEMRI Special Dispatch No. 5742, IRGC Naval Commander: Iran Can Destroy The U.S. Navy With Suicide Operations, Missiles, And Speedboats; 'When The Hoot Missile Hits The Americans, [They] Will See Which Units Fired It’, May 15, 2014; MEMRI Special Dispatch No. 5674, Iranian Military Receives New Ballistic Missiles, Official Threatens The U.S., March 11, 2014; and MEMRI Special Dispatch No. 5661, On Iranian Revolution Day 2014, Commander of IRGC Navy Says: The Americans Will Understand When Their Warships With Over 5,000 Crew Aboard Sink To The Depths Of The Sea And They Have To Search For Their Bodies, February 27, 2014.
[3] See MEMRI TV Clip #4530 – Iranian Analyst Mohammad Sadeq Al-Hosseini: Saudi Arabia Is on the Verge of Extinction; We Are the New Sultans of the Mediterranean, the Gulf, and the Red Sea, September 24, 2014. In a September 24, 2014 interview with Mayadeen TV, which is close to Hizbullah, Mohammad Sadeq Al-Hosseini said, „The Saudi ruler represents a tribe on the verge of extinction” and „a third world war has begun.” He added, „We in Tehran, Damascus, [Hizbullah’s] southern suburb of Beirut, Baghdad, and Sana’a will shape the map of the region.” See MEMRI Special Dispatch No. 5858, Associates Of Iranian Supreme Leader Khamenei: Saudi Arabia Is The Source Of Scheming Against The Islamic World; The Al-Saud Family Is Of Jewish Origin – And Its Turn To Fall Has Come, October 14, 2014.
[4] See MEMRI Special Dispatch No. 5991, Advisor To Iranian President Rohani: Iran Is An Empire, Iraq Is Our Capital; We Will Defend All The Peoples Of The Region; Iranian Islam Is Pure Islam – Devoid Of Arabism, Racism, Nationalism, March 9, 2015.
[5] See MEMRI Special Dispatch No. 6008, Immediate Iranian Reaction To Sunni Arab Military Campaign To Push Back Shi’ite Expansion: Calls For Houthis To Attack Saudi Oil Wells And Tankers, Operate In Saudi Territory And Straits Of Bab Al-Mandeb And Hormuz, March 26, 2015.
[6] See MEMRI Special Dispatch No. 5996, Iranian Leader Khamenei: A Society Steeped In The Spirit Of Martyrdom Is Unstoppable; Khamenei’s Representative In IRGC Qods Force: We Shall Not Rest Until We Raise Flag Of Islam Over The White House, March 17, 2015; and MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 1127, Iran’s Pragmatic Camp Calls For Exploiting Obama’s Weakness To Attain Comprehensive Nuclear Agreement On Tehran’s Terms, October 26, 2014.
[7] See MEMRI TV Clip #4838 – Iranian Leader Khamenei: Death to America; Obama Is Trying to Turn Our People against the Regime, March 21, 2015; MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 1132, Khamenei Camp In Indirect Response To Obama Letter, On Anniversary Of U.S. Embassy Takeover: 'America Is Still The Great Satan And The No. 1 Enemy’ Of Iran, November 16, 2014; and MEMRI Special Dispatch No. 5728, Tehran Friday Sermon: The Iranian President Should Punch Obama In The Mouth When He Talks Nonsense, May 2, 2014.
Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .
