Saudyjskie ministerstwo edukacji ogłosiło niedawno, że poczynając od następnego roku szkolnego będzie stopniowo wprowadzać nowe programy szkolne w szkołach podstawowych i średnich dla chłopców i dziewcząt. Według doniesień te nowe programy będą zawierały nowoczesne poglądy i podniosą poziom edukacji, dając uczniom niezbędne teoretyczne i społeczne umiejętności i zachęcając do myślenia i kreatywności.
W reakcji na informacje o wprowadzeniu nowych programów publicyści saudyjscy twierdzili, że chociaż proponowane programy są krokiem we właściwym kierunku, potrzebna jest bardziej wszechstronna reforma systemu edukacyjnego. Jeden z publicystów skorzystał z okazji, żeby skrytykować dyskryminację kobiet, która nadal przenika podręczniki szkolne w kraju.
Poniżej podajemy fragmenty raportu o nowych programach oraz niektórych reakcji w prasie:.
Saudyjskie ministerstwo edukacji: nowe program spełnią wymagania współczesnych czasów
Saudyjska gazeta “Al-Watan” poinformowała, że poczynając od września wprowadzone zostaną nowe programy szkolne i że mają one być bardziej zgodne z potrzebami uczniów i z wymaganiami nowoczesnego rynku pracy. Na tym wstępnym etapie nowy program zostanie wprowadzony w klasach od pierwszej do czwartej w szkołach podstawowych w kraju oraz w klasie siódmej szkoły średniej.
Według “Al-Watan” projekt nowego programu zauważa, że istniejące programy, sformułowane lata temu, nie pasują do warunków społeczeństwa saudyjskiego i ducha czasów współczesnych. Dlatego, w świetle rozwoju ekonomicznego, społecznego, technologicznego i kulturalnego Arabii Saudyjskiej i świata oraz w świetle ogólnego otwarcia, które charakteryzuje nasz świat dzisiejszy, saudyjski system edukacyjny musi zostać na nowo oceniony i rozwinięty, choć w sposób, który respektuje wyjątkowy charakter islamu, jego korzeni i wartości. Projekt stwierdza następnie, że nowe programy szkolne będą wpajać umiejętności niezbędne do uczenia się, jak również wartości dobrego obywatelstwa i produkcyjności. Zajmą się kwestiami praw człowieka, będą rozwijać umiejętności myślenia, rozwiązywania problemów i znajdowania informacji przez uczniów i obejmować zarówno nauczanie indywidualne, jak i grupowe.
Ayed Al-Qarni, dyrektor programów i projektów edukacyjnych w saudyjskim Ministerstwie Edukacji oraz kierownik administracji edukacji w Jeddzie powiedział „Al-Watan”, że nowe programy mają na celu podniesienie poziomu edukacji w szkołach podstawowych i średnich oraz spełnienie poznawczych, psychologicznych i fizycznych potrzeb uczniów. Wyjaśnił, że nowe programy oparte są o nowoczesne prądy, badania i eksperymenty edukacyjne i że starsi nauczyciele i wychowawcy będą szkoleni do realizacji tych nowych programów, które zostaną wprowadzone do wszystkich szkół w ciągu dwóch lat [1] . 21 kwietnia saudyjska gazeta „Al-Medina” poinformowała, że nowe programy osiągnęły znaczny sukces w pilotażowym projekcie w czterech szkołach, zachęcając w ten sposób saudyjskie ministerstwo edukacji do kontynuowania ich realizacji [2] .
Wysoki duchowny saudyjski: Tak dla reform programów, nie dla społecznego rozłamu i nacisków z zagranicy
Dr Salman Al-Odeh, wysoki duchowny saudyjski i dyrektor witryny internetowej Islamtoday.net, także wypowiedział się pozytywnie o reformie programów szkolnych, ale podkreślił, że ta reforma powinna być reakcją na wewnętrzne potrzeby, nie zaś dyktowana z zagranicy. Mówiąc w programie MBC powiedział, że Saudyjczycy muszą iść za globalnymi zmianami, które wymagają zrozumienia współczesnych czasów i wezwał do ulepszenia i rozwoju nauczania matematyki, nauk przyrodniczych i języków i do powstrzymania się od nauczania rzeczy, które są „oderwane od rzeczywistości”. O badaniach religijnych powiedział, że powinny one być nauczane w atmosferze dialogu i z naciskiem na wartości moralne. Powiedział także, że programy szkolne powinny być zorientowane na wartości tolerancji, współistnienia, dobrych manier, szacunku dla życia ludzkiego i powinny odrzucać przemoc, zabijanie i takfir (oskarżenia o herezję).
Ostrzegł równocześnie przeciwko pozwoleniu, by kwestia programów szkolnych spowodowała rozłam i polaryzację społeczeństwa saudyjskiego, co prawdopodobnie podważyłoby każdy projekt reform. Ponadto zakwestionował twierdzenie, że obecne programy szkolne są odpowiedzialne za przemoc i terroryzm w świecie arabskim i muzułmańskim [3] .
Saudyjscy publicyści: program szkolne muszą zostać zrewolucjonizowane
W reakcji na informacje o nowych programach szkolnych publicyści saudyjscy podkreślali, że potrzebna jest nie ograniczona reforma, ale wszechstronna reforma. W artykule w „Al-Watan” dziennikarz Turki Al-Dakhil wezwał do „rewolucji” w programach szkolnych, ostrzegając że nie wolno traktować ich jako świętych i niezmiennych: „Mówiłem wielekroć, że programy szkolne nie są święte. Są to zwykłe książki, jak każda inna książka w bibliotece i ich autorzy są opłacani przez Ministerstwo Edukacji… Nie wolno traktować jak świętych zwykłych książek [napisanych] atramentem na papierze przez istoty ludzkie… Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że jedynymi świętymi [tekstami] jest Koran i prawdziwe hadisy. Jeśli chodzi o programy szkolne, ich autorzy są znani i są wśród nich Saudyjczycy, Egipcjanie i Jordańczycy…
Potrzebujemy wszechstronnej rewolucji w programach szkolnych dla naszych młodych chłopców i dziewczynek, żeby uwolniła nas z kajdan świętości, które [przypisywano] tym programom przez bardzo długi czas… Nie jest rozsądne obawianie się wszelkiej zmiany lub innowacji. Widziałem kolorowe [okładki nowych] podręczników i są intrygujące… Mam nadzieje, że zawartość będzie [także] intrygująca „ [4] .
„Nasze programy nie potrzebują [jedynie] opuszczenia tu i dodania tam”
Także publicysta Abdallah Abd Al-Karim Al-Saadoun podkreślał, że programy szkolne wymagają wszechstronnej restrukturyzacji. W saudyjskiej gazecie „Al-Riyadh” napisał: „Nie ma wątpliwości, że programy szkolne są wadliwe. Są pełne powtórzeń i polegają na wkuwaniu i uczeniu się na pamięć, bez stosowania [nauczonego materiału] ani angażowania [ucznia]. To trzyma umysł w zamknięciu, ciało w lenistwie i bierności i hamuje uzdolnienia.
Przyczyną tego jest brak następującego: skupienia na przedmiotach [wymagających] myślenia twórczego, krytycznego i analitycznego oraz [umiejętności] rozwiązywania problemów; zaangażowania uczniów w wyrażanie opinii; wzmacniania wyższych wartości i ich stosowania w rzeczywistości [w odróżnieniu od uczenia]…
Wpajanie wartości takich jak miłość, tolerancja, sprawiedliwość, uczciwość, współpraca, umiarkowanie i dialog mogą na stałe uwolnić nas od ekstremizmu, błędnego myślenia i przemocy w szkołach, domach i na ulicy. [Inną brakującą rzeczą jest sport] uważany za pierwszą linię obrony przeciwko chorobom fizycznym, jak również umysłowym.
Nasze program szkolne nie potrzebują [jedynie] opuszczenia tu i dodania tam. Potrzebują wszechstronnego oszacowania… szerszego zakresu stosowania [nauczanego materiału], uczestnictwa [uczniów] i większego zainteresowania dodatkowymi ważnymi materiałami edukacyjnymi… Wymaga to oparcia programów szkolnych na naukowych podstawach; korzystania z pomocy ludzi z szerokim podejściem i perspektywami oraz ekspertów edukacji i nauk społecznych, jak również korzystania z doświadczeń innych krajów [którym powiodła się reforma edukacyjna]. Nie wolno zostawiać napisania [tych programów] samym nauczycielom…” [5]
Shaker Al-Nabulsi: Nowe programy pokazują determinację wprowadzenia zmiany
Jordańsko-amerykański liberalny intelektualista, Shaker Al-Nabulsi, z zadowoleniem powitał zmiany czynione przez saudyjskie Ministerstwo Edukacji, mówiąc że wskazują one na szczere pragnienie części władz saudyjskich wprowadzenia zmian w królestwie: „To, co zaszło w Ministerstwie Edukacji – mianowicie wyznaczenie nowego ministra i mianowanie po raz pierwszy w saudyjskiej historii kobiety na wiceministra [6] – jest nie tylko rotacją personelu. Jest to odważny ruch kulturowy ku transformacji filozofii i programów saudyjskiej edukacji w oparciu o przekonanie, że jakość nauczania ma bezpośredni wpływ na jakość jednostek [w społeczeństwie]… [Problemy] odziedziczone przez nowe kierownictwo Ministerstwa Edukacji są znaczące i ciężkie… Ministerstwo jest powolne i niezdarne… Nowe kierownictwo Ministerstwa stoi przed ważnym i drażliwym zadaniem. Wie ono, że jedną z przyczyn niepowodzenia edukacji arabskiej jest rozbieżność między rzeczywistością świata arabskiego i tym, czego uczy się większość uczniów [na całym świecie]…
Musimy powstrzymać się przed lekceważeniem i niedocenianiem wstępnego kroku Ministerstwa Edukacji, którym jest opublikowanie 277 nowych podręczników szkolnych. Publikacja nowych podręczników nie oznacza tylko zmiany tematów [nauczania], wprowadzenia nowego materiału i wymiany starej treści na nową. Stanowi wyraźny i oczywisty dowód, że [władze saudyjskie] są zdeterminowane wprowadzić zmianę…
Przez ponad pół wieku wielokrotnie zachodziła potrzeba zreformowania programów szkolnych [a jest to] szczególnie [prawdą] w Arabii Saudyjskiej, gdzie życie rozwinęło się i zmieniło. Projekt reformy programów szkolnych uznaje ten fakt, a mianowicie, że stare programy są niezgodne z warunkami społecznymi i duchem czasów współczesnych” [7] .
Ministerstwo Edukacji podejmuje krok we właściwym kierunku
Fares bin Hazzam, analityk Al-Arabiya TV dla organizacji islamskich, napisał w gazecie „Al-Riyadh”, że w ostatnich latach Ministerstwo Edukacji zwalniało pracowników z nurtów ekstremistycznych, których poglądy wpływały na system edukacyjny: „Wielu nie zdaje sobie sprawy z rozległych czystek [mających miejsce] w administracjach szkolnych. Przez ostatnie pięć lat przechodziły one cichą zmianę, która trwa po dziś dzień [szczególnie] w regionach kierowanych [przedtem] przez administratorów ideologicznie związanych z ruchami islamskimi, takimi jak Al-Surouriyya [8] i Bractwo Muzułmańskie.
Dobre w tym cichym procesie jest to, że rozróżnia się między religijnymi [pracownikami] a tymi z ideologią [ekstremistyczną], którzy konkurują o stanowiska, co odzwierciedlało się w nauczaniu. Nikt nie może zaprzeczyć walce między dwoma wielkimi przeciwnikami – Surouriyya i Bractwem Muzułmańskim – która toczyła się od lat osiemdziesiątych do niedawna. Na przykład [w pewnym momencie] członek Bractwa Muzułmańskiego został mianowany szefem administracji spraw nauczycieli [w Ministerstwie Edukacji] i nauczyciele z jego ruchu dostali [wtedy] największy [kawałek] ciastka… Taka była [także] sytuacja w całej administracji. Wynikające z tego walki w szkołach były skierowane na kontrolowanie tak wielu uczniów, jak to możliwe…
Ministerstwo [Edukacji] obudziło się [dopiero], kiedy szkoły zostały zdominowane przez ideologię [ekstremistyczną, która za pomocą administracji edukacyjnej potrafiła przez ćwierć wieku wpływać na [system] edukacji zgodnie ze swoją orientacją [ideologiczną]. Żeby poradzić sobie z tym kryzysem, niezbędne było rozpoczęcie długofalowego programu, który w żadnym razie nie zostanie ukończony w ciągu najbliższego dziesięciolecia. Początkowe wyniki są jednak godne pochwały i pokazują szczerość i wytrwałość w poprawianiu [sytuacji]…” [9]
Podręczniki saudyjskie przedstawiają kobiety jako coś gorszego
Badria Al-Bashar, publicystka gazety “Al-Hayat”, napisała, że dyskryminacja kobiet odbija się nie tylko w prawach i obyczajach saudyjskich, w polityce ministerstw rządowych i składzie delegacji do krajów za granica, ale także w przekazie saudyjskich podręczników szkolnych. Jako przykład cytuje następujący fragment o prawach kobiet z podręcznika licealnego zatytułowanego „Kultura islamska”: „Kobiety są z natury słabe i pozostawione bez nadzoru stają się zepsute i psują innych”. Al-Bashar pisze, że gdyby ktoś powiedział to do niej w miejscu publicznym, uznałaby to za rażącą obelgę. Dlatego, kiedy pojawia się w podręcznikach publikowanych przez Ministerstwo Edukacji i jest studiowane przez 2,5 miliona uczniów, oznacza to 2,5 miliona obelg [10] .
[1] „Al-Watan” (Arabia Saudyjska), 30 marca 2010.
[2] “Al-Medina” (Arabia Saudyjska), 21 kwietnia 2010.
[3] www.islamtoday.net, 17 kwietnia 2010. Należy zauważyć, że nie jest to pierwszy raz, kiedy Al-Odeh wystąpił przeciwko terroryzmowi. Niedawno przemawiał przeciwko Al-Kaidzie, wzywając Aymana Al-Zawahiriego by na nowo przemyślał ekstremistyczną ideologię tej organizacji. Patrz MEMRI 20 kwietnia 2010 SD# 2915 – Starszy duchowny saudyjski wzywa do umiarkowania, krytykuje Al-Kaidę i terroryzm prowadzony w imię islamu
[4] “Al-Watan” (Arabia Saudyjska), 1 kwietnia 2010.
[5] “Al-Riyadh” (Arabia Saudyjska), 6 kwietnia 2010.
[6] Chodzi tu o mianowanie w lutym 2009 r. Noury Al-Fayez na stanowisko wiceministra edukacji. Jest ona pierwszą kobietą na stanowisku ministerialnym w Arabii Saudyjskiej.
[7] “Al-Watan” (Arabia Saudyjska), 17 kwietnia 2010.
[8] „Al-Surouriyya” jest religijno-politycznym ruchem w Arabii Saudyjskiej, nazwanym od swojego założyciela Muhammada Surour Zayn Al-Abidina, który łączy myśl Sayyeda Qutba z wahabizmem w stylu saudyjskim.
[9] “Al-Riyadh” (Arabia Saudyjska), 6 kwietnia 2010.
[10] „Al-Hayat” (Londyn), 27 marca 2010.
