Po siedmiu dniach masowych demonstracji w całym Iranie, w dużych miastach i z uczestnictwem protestujących, którzy wydają się być z klasy średniej, a nie tylko w mniejszych miastach prowincjonalnych z uczestnictwem ludzi z klasy robotniczej, można powiedzieć, że powstanie ma następujące cechy:
- Powstanie jest wyraźnie skierowane przeciwko reżimowi Republiki Islamskiej. Reżim próbuje zneutralizować ten aspekt przez oznajmianie, że zgadza się na demonstracje żądające poprawy warunków ekonomicznych, ale protestujący głoszą takie hasła: “śmierć dyktatorowi”, “śmierć Chameneiemu, koniec reżimu Republiki Islamskiej, likwidacja przymusowego noszenia hidżabu, zakończenie wysyłania irańskiego majątku do Syrii i Gazy (hasłem “Nie Syria, nie Gaza, moje życie jest dla Iranu”) i tak dalej. Na mediach społecznościowych krążą następujące żądania: referendum, likwidacja reżimu „Rządów Prawoznawcy”, wolne wybory, usuniecie obowiązku hidżabu, sprawiedliwy podział majątku, niezależne sądownictwo, wolna prasa, rozdział religii od państwa i równość płci.
Plakat z hasłami protestujących, który kraży w mediach społecznościowych. Źródło: Twitter.com/pessarbad/status/948452946232119296, 3 stycznia 2018.
Klip MEMRI TV poniżej, opublikowany 20 listopada 2017 r., pokazuje protest w Teheranie, który był prekursorem obecnego powstania:
Protestujący w Teheranie: Nasze pieniądze wysyła się do Iraku, Libanu i Syrii, podczas gdy nasi mężczyźni kradną, a nasze kobiety sprzedają swoje ciała z powodu nędzy – 20 listopada 2017
- To powszechne powstanie nie ma znanych przywódców, którzy mówią w jego imieniu. 3 stycznia 2018 r. w mediach społecznościowych krążyły ogłoszenia o miastach, miejscach i czasie demonstracji tego dnia, podpisane przez jednostkę o nazwie „Iran Azadi [„Wolny Iran”] – Kwatera główna koordynacji demonstracji”, ale nie są znane żadne szczegóły dotyczące tej jednostki.
Twitter.com/iranazadi1395/status/948478702383456258, 3 stycznia 2018.
- Reżim irański nie wezwał Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC) do zdławienia powstania; wyznaczył to zadanie Basidż i policji, widocznie ze strachu, że szerokie użycie siły, jak w 2009 r., podsyci płomienie powstania przeciwko niemu. Najbardziej znane postaci z obozu reformatorskiego, który został odsunięty od władzy i życia publicznego, dołączyły do prób reżimu uspokojenia ludzi[1]. Reżim próbuje użyć ich jako pomostu do protestujących w celu zapobieżenia rozprzestrzenieniu się powstania. W tym celu ministerstwo spraw wewnętrznych zwołało spotkanie wszystkich partii w Iranie, włącznie z zakazanymi partiami reformatorskimi, do omówienia problemów ekonomicznych podnoszonych przez protestujących.
- W odróżnieniu od powstania w Syrii nie są znane znaczące przejścia personelu bezpieczeństwa na stronę protestujących. Klip filmowy w tweecie poniżej, pokazuje policjanta wyjaśniającego protestującym, że nie „został żołnierzem, by walczyć” z własnymi ludźmi i oklaskuje go tłum:
Źródło: Twitter.com/ArminNavabi/status/948001957884542977, 1 stycznia 2018.
- W pierwszych dniach powstania żaden członek wysokiego kierownictwa obozu ideologicznego nie zajął publicznie stanowiska wobec sytuacji. Jedyna postacią polityczną, jaka wystąpiła, był prezydent Hassan Rohani, który wygłosił pojednawczy komunikat ze zrozumieniem motywów protestujących, ale próbujący ustanowić ograniczenia protestów. Ze swej strony, najwyższy przywódca Ali Chamenenei zwołał konferencję rodzin męczenników i przemawiając do nich oskarżył Arabię Saudyjską, Izrael i USA o to, że stoją za powstaniem.
Irański najwyższy przywódca Chamenei oskarża o powstanie wrogów Iranu: “Wszyscy ci, ktorzy sprzeciwiają się reżimowi irańskiemu …. zjednoczyli się”
- Prezydent Rohani winił reżim za kryzys ekonomiczny i wyjaśnił, że większa część budżetu kraju – to jest, 200 miliardów z w całości 360 miliardów tomanów (360 miliardów tomanów to około 100 miliardów dolarów) – jest całkowicie poza jego kontrolą[2]. To znaczy, że większością narodowego budżetu zawiaduje najwyższy przywódca Chamenei i IRGC.
- Wśród władz Iranu wybuchł spór o to, kto jest winny powstaniu. Obóz ideologiczny obwinia prezydenta Rohaniego i jego politykę gospodarczą, która obejmuje cięcia bezpośrednich subsydiów publicznych i podniesienie podatków i cen podstawowych towarów oraz oskarża go o korupcję[3]. Rohani, podobnie jak jego mentor, nieżyjący już Ali Akbar Haszemi Rafsandżani, występował przeciwko polityce najwyższego przywódcy Chameneiego i IRGC eksportowania rewolucji i ustanawiania irańskiej hegemonii w regionie, która przez lata wymagała olbrzymich zasobów, idących na rozwój militarny i finansowanie irańskich organizacji marionetkowych, zamiast na irańskie społeczeństwo. Klipy MEMRI TV poniżej pokazują wypowiedzi Rafsandżaniego na ten temat i odpowiedź Chameneiego:
Przewodniczący irańskiej Rady Celowości, Rafsandżani, protestuje przeciwko uciskaniu przez reżim własnych obywateli –22 stycznia 2016
Irański najwyższy przywódca, Chamenei, krytykuje głównych rywali politycznych: przedkładanie rozmów nad pociskami jest zdradą–19-29 marca 2016
Klipy MEMRI TV poniżej pokazują olbrzymie inwestycje reżimu w budowanie baz pocisków dla pocisków dalekiego zasięgu pod miastami irańskimi,
Iran ujawnia bazy z pociskami dalekiego zasięgu pod miastami irańskimi – 14 października 2015
Iran odpala pociski balistyczne z podziemnych silosów –8-9 marca 2016
Klipy MEMRI TV poniżej pokazują rozwój militarnej sytuacji poza granicami Iranu, według wypowiedzi dowódcy IRGC, Alego Dżafariego, i sekretarza generalnego Hezbollahu, Hassana Nasrallaha:
Dowódca IRGC Dżafari: Popieramy opór wobec USA i Izraela w Syrii i w innych miejscach w regionie – 21 kwietnia 2014
Sekretarz generalny Hezbollahu Hassan Nasrallah: Otrzymaliśmy moralne, polityczne i materialne wsparcie od Iranu od 1982 – 6 stycznia 2012
- Podczas gdy reżim irański oskarża Zachód, szczególnie Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone o kierowanie powstaniem, faktem jest, że tylko prezydent USA, Donald Trump, i wiceprezydent, Mike Pence, wystąpili otwarcie przeciwko irańskiemu reżimowi i łamaniu przez niego praw człowieka[4]. Europejscy przywódcy powiedzieli niewiele. Premier Wielkiej Brytanii, Theresa May, wyraziła poparcie dla irańskiego reżimu, prosząc go, by uwzględnił żądania protestujących[5]; francuski prezydent, Emmanuel Macron, wyraził niepokój liczbą ofiar wśród protestujących i wezwał władze do powściągliwości[6], a niemiecki minister spraw zagranicznych, Sigmar Gabriel, także wyraził zaniepokojenie śmiercią protestujących i zaapelował do rządu irańskiego o respektowanie praw ludzi[7]. W klipie MEMRI TV poniżej Chamenei obwinia wrogów Iranu za powstanie; w kolejnym, z 2009 r. szydzi z protestujących:
Irański najwyższy przywódca Ali Chamenei w piątkowym kazaniu w Teheranie: Ci idioci myśleli, że mogą zorganizować aksamitną rewolucję w Iranie, jak w Gruzji – 19 czerwca 2009
- Relacje zachodnich mediów z powstania w niczym nie przypominają relacji zachodnich mediów z Wiosny Arabskiej. Wtedy relacje były wszechstronne, dogłębne i życzliwe, podczas gdy obecnie ani nie są obszerne, ani życzliwe dla protestujących. Doprowadziło to do demonstracji w Londynie przed siedzibą BBC.
Źródło: Twitter.com/KavehAbbasian/status/948342990745034752, 2 stycznia 2018.
Ocena
Zablokowanie dostępu do Internetu i mediów społecznościowych przez irański reżim prawdopodobnie wpływa negatywnie na poziom społecznego uczestnictwa w protestach, mimo, że jak dotąd nie ma oznak zamierania.
Reżim wyraża gotowość do dialogu z politycznymi grupami, którym uprzednio zakazał publicznej działalności, ale protestujący wykrzykują hasła przeciwko reformatorom i nie widzą w nich swoich rzeczników. Dlatego to posunięcie nie doprowadzi do spokoju.
Fakt, że powstanie, na tym etapie, nie ma znanego publicznie kierownictwa, które mogłoby naciskać na żądania polityczne, będzie utrudniać jego kontynuowanie.
*A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iranian Media Project; Yigal Carmon jest prezydentem MEMRI.
[1] Past reformist president Mohammad Khatami, who is banned by the regime from giving interviews or leaving Iran, reiterated the Iranian regime’s stance at a political gathering of the reformist Combatant Clergy party, and even accused the protestors of murder: „Opportunistic agents and disturbers of the public peace are implementing the criminal goals of the enemy with disturbances of peace and security, destruction of public property, denigration of the sacred values of the religion and the nation, and even murder of innocents.” His statements supporting the regime were tweeted by the BBC. Ata’ollah Mohajerani, a reformist minister in the Khatami government, tweeted: „The BBC and VOA are covering the protests with passion and great noise. Had they known Iran and the Iranian people, they would have understood that this wave [of protests] has no basis.” Kayhan, London, January 2, 2018.
[2] Asr-e Iran (Iran), January 1, 2018.
[3] It should be noted that Iranian First Vice President Eshaq Jahangiri said that the ideologues’ incitement against President Rohani and his government had caused the unrest to develop rapidly from economic protests into a popular uprising with a clear political agenda. See MEMRI Special Dispatch No. 7256, Popular Uprising Against The Iranian Regime And Its Policy – 2017, December 31, 2017.
[4] U.S. State Department spokeswoman Heather Nauert said that sanctions are one tool the U.S. has to respond to Iran’s behavior and that the U.S. is „watching reports very closely of any potential human rights abuses.” Associated Press, January 2, 2018.
[5] A spokesperson for Prime Minister May said: „We believe there should be meaningful debate about the legitimate and important issues that the protesters are raising, and we’re looking to the Iranian authorities to permit that.” Reuters.com, January 2, 2018.
[6] Elysee.fr, January 2, 2018.
[7] Reuters, January 1, 2018.
