Wprowadzenie
Po 100 dniach od objęcia urzędu polityka zagraniczna egipskiego prezydenta Muhammada Mursiego staje się wyraźna. Mursi stara się prowadzić politykę zagraniczną inną niż Mubarak: bardziej niezależną i nie dyktowaną przez USA; bardziej energiczną w celu przywrócenia wiodącego miejsca Egiptu w regionie; bardziej zrównoważoną i otwartą na wszystkie kraje świata bez preferowania określonego bloku; i bardziej pokojową niż konfrontacyjną. W wywiadzie z sierpnia 2012 r. dla Reutersa Mursi powiedział: „Egipska polityka zagraniczna będzie oparta o równowagę regionalną i międzynarodową i otwarta na wszystkich… w próbie przekazania przesłania pokoju i stabilności… Nigdy nie będziemy stroną agresywną wobec kogokolwiek i nie będziemy tolerować nikogo, kto z jakiegokolwiek powodu grozi naszemu bezpieczeństwu lub bezpieczeństwu regionu. Adresuję te słowa do wszystkich, włącznie z wszystkimi krajami regionu… [Nasza] polityka zagraniczna będzie oparta na współpracy i nieinterwencji w sprawy innych” [1] .
W praktyce ta polityka charakteryzuje się “spacerowaniem między kroplami deszczu”: Egipt stara się zająć pośrednią pozycję w równowadze sił regionalnych i międzynarodowych oraz w sprawach dotyczących głównych kwestii w programach regionalnych i globalnych. Mursi ostrożnie stawia kroki, próbując zachować poprawne stosunki z wszystkimi graczami i zostawić Egiptowi miejsce do manewru, aby mógł reagować na zmienne nurty na Bliskim Wschodzie i na świecie.
Należy powiedzieć, że tendencja do opóźniania decyzji i optowania za bezpieczniejszym stanowiskiem jest typowa dla egipskiego Bractwa Muzułmańskiego (BM) od początku rewolucji. Ruch nie zajmuje pospiesznie stanowiska wobec rozwoju rozmaitych sytuacji, ale raczej najpierw bada grunt, a z czasem podejmuje decyzję, która umożliwia wycofanie się, jeśli jego interesy i zmieniające się okoliczności do tego zmuszają [2] . Ten wzór jest ewidentny w czterech głównych dziedzinach:
A. Kryzys syryjski i rywalizacja irańsko-saudyjska:Dopiero na stosunkowo późnym etapie, kiedy obawiał się, że “pociąg mu ucieknie”, Mursi wystąpił przeciwko dalszym rządom Baszara Al-Assada w Syrii i poparł rezolucję Ligi Arabskiej, wzywającą go do oddania władzy swojemu zastępcy w celu ustanowienia rządu przejściowego wraz z opozycją syryjską. Robiąc to Mursi sprzymierzył się z krajami wzywającymi do usunięcia Assada – włącznie z Arabią Saudyjską, Katarem, Turcją i USA – niemniej nie zamknął drzwi do Iranu, który popiera reżim syryjski. W istocie Mursi nawet odwiedził Iran, przełamując zamrożenie stosunków, jakie istniało od 1979 r., a także włączając go (wraz z Turcją i Arabią Saudyjską) do swojej inicjatywy powstrzymania rozlewu krwi w Syrii, ku rozczarowaniu Arabii Saudyjskiej i innych państw Zatoki.
B. Rozłam Hamas–Fatah:Mimo ideologicznego podobieństwa Hamasu i BM Mursi nie wydaje się faworyzować żadnej ze stron w rozłamie wewnątrz palestyńskim. Egipt przyjął przedstawicieli zarówno Autonomii Palestyńskiej, jak Hamasu i Mursi spotkał się z prezydentem Mahmoudem Abbasem, jak również z przywódcami Hamasu, Chaledem Maszalem i Islailem Haniją. Sprzeciwia się na obecnym etapie założeniu strefy wolnego handlu między Egiptem a Gazą i odrzuca prośbę Hamasu zatrzymania niszczenia tuneli do Gazy przez armię egipską oraz poluzowania ograniczeń na przechodzenie przez Palestyńczyków przez przejście graniczne Rafah. Ponadto wydaje się, że informacja o otwarciu biura Hamasu w Kairze nie jest prawdziwa.
C. Stosunki z USA:Polityka Mursiego w tej sprawie nie jest jednoznaczna i kręci się jak chorągiewka na wietrze. Z jednej strony chce on ścisłych stosunków z USA oraz dalszej pomocy finansowej. W tym celu wypowiada zapewnienia dotyczące respektowania umowy pokojowej z Izraelem. Z drugiej strony Mursi próbował stworzyć wrażenie dystansowania się Egiptu od USA, na przykład przez odwiedzenie Chin przed USA; przez początkowo słabą reakcję na gwałtowne protesty przed ambasadą USA w Kairze 11 września 2012 r. po publikacji filmu „Niewinność muzułmanów”; i przez stwierdzenie, że chociaż Egipt nie jest wrogi wobec Zachodu, nie jest tak przyjazny, jak był w epoce Mubaraka. Mursi sygnalizuje, że Egipt nie jest dłużej sojusznikiem, którego USA mogą traktować jako oczywistość, i że stosunki z USA nie są już stosunkami zależności, ale zależą od respektowania jego interesów.
D. Stosunki z Izraelem:Także tutaj Mursi przyjął podwójną strategię. Na poziomie dyplomatycznym wyraził zobowiązanie wobec porozumienia pokojowego i jak dotąd nie zainicjował żadnych poprawek do niego ani nie poddał go pod referendum. Wysłał nawet przyjazny list do izraelskiego prezydenta Szimona Peresa z okazji mianowania nowego ambasadora egipskiego w Izraelu, w którym napisał, że spodziewa się rozwoju przyjacielskich stosunków między krajami. Równocześnie nie występuje przeciwko antyizraelskim nastrojom w społeczeństwie egipskim. Na przykład, nie powstrzymał Przewodnika Generalnego BM dra Muhammada Badiego od wzywania do dżihadu przeciwko Izraelowi, a także uczestniczył w modlitwie, w której kaznodzieja przeklinał Żydów.
Cały raport można przeczytać po angielsku tutaj: http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/6810.htm
List Mursiego do Peresa [3]
Mursi i król saudyjski Abdallah na szczycie w Mekce [24]
Mursi i Ahmadineżad na konferencji NAM w Teheranie [25]
Mursi spotyka się z Haniją [45]
Mursi spotyka się z Maszalem. [46]
Mursi spotyka się z Abbasem [47]
„Mursi odwiedza Chiny” [54]
Mursi i Peres: „Przyjaciele na zawsze.” [66]
* L. Lavi jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] Ara.reuters.com, August 27, 2012.
[2] This can be seen, for example, in the MB’s position on the trials of members of U.S. civil society organizations that allegedly received foreign funding from the U.S. in violation of Egyptian law. Initially the MB avoided taking a stand on the matter despite the public outrage in Egypt. Later on, when they could no longer maintain their indecision, the MB joined the anti-American campaign. However, it ultimately agreed to the deal made between the U.S. and Egypt to remove the American defendants from the country before the trial. For more, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 804, Crisis between Egypt, U.S. Deepens over American Funding to Civil Society Organizations – Part II: The Islamists Join the Government/SCAF Campaign against the U.S., February 24, 2012; and MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 818, Crisis between Egypt, U.S. Deepens over American Funding to Civil Society Organizations – Part IV: Release of American NGO Activists from Egypt – A Sign of Increasing Pragmatism in the Muslim Brotherhood’s Policy, March 30, 2012.
[3] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 17, 2012.
[24] Rassd.com, August 15, 2012.
[25] Al-Wafd (Egypt), September 1, 2012.
[45] Ikhwanonline.com, August 19, 2012.
[46] Aljazeera.net, July 19, 2012.
[47] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), July 18, 2012.
[54] Umh1.com, August 27, 2012.
