Pod koniec września 2011r. marokański Uniwersytet Al-Akhawayn (AU), mieszczący się w Ifrane w regionie Atlasu Środkowego, zorganizował trzydniową konferencję upamiętniającą Holocaust[1] . Konferencja, zatytułowana „Mohammed V, Sprawiedliwy wśród Narodów”[2] , była poświęcona wiedzy o żydowskim Holocauście i oddawała honor nieżyjącemu królowi Maroka, Mohammedowi V. który odmówił wydania Żydów marokańskich francuskiemu rządowi Vichy, który w owym czasie okupował Maroko. Konferencja składała się z seminariów o nieżyjącym królu i o Żydach marokańskich, były sesje poświecone świadectwom tych, którzy przeżyli Holocaust w Europie oraz zwiedzanie Marokańskiego Muzeum Żydowskiego w Casablance, gdzie przewodnikiem był muzułmański kurator muzeum Zhor Rhihel. Był także koncert marokańsko-żydowskiej muzyki w wykonaniu znanego piosenkarza Maxime Kartouchi i serwowane były koszerne posiłki.
Klub Mimouna– organizacja studencka, która zorganizowała konferencję
Konferencję zorganizował uniwersytecki klub Mimouna, organizacja studencka założona w 2007 r., poświęcona krzewieniu wiedzy o dziedzictwie Żydów marokańskich. Celem klubu jest informowanie publiczności marokańskiej, szczególnie młodzieży, o różnorodności kultury marokańskiej z naciskiem na Żydów marokańskich jako wzoru koegzystencji między Żydami a muzułmanami w świecie arabskim. Klub już zorganizował szereg imprez o dziedzictwie marokańskich Żydów z uczestnictwem Izraelczyków, a także oferuje naukę hebrajskiego.
Założycielem i prezydentem Klubu Mimouna jest student politologii Elmehdi Boudra (24 lata). Boudra, muzułmanin, jest głęboko zainteresowany kulturą marokańsko-żydowską i jest zagorzałym zwolennikiem dialogu międzykulturowego[3] . Jego zainteresowanie Żydami i stosunkami muzułmańsko-żydowskimi wyrosło z historii rodzinnej; doświadczenia jego babci, która dorastała w żydowskiej dzielnicy Casablanki, oraz kontakty jego dziadka z żydowskimi sąsiadami[4] wzbudziły w nim ciekawość judaizmu. Żeby dowiedzieć się więcej, uczył się u Simona Levy’ego, jednego z dyrektorów Muzeum Marokańskich Żydów w Casablance i czytał o Holocauście[5] . Partnerem Boudry przy zakładaniu Klubu Mimouna był Ghassan Essalehi (23 lata)[6] , muzułmanin z Rabatu, który ma licencjat z stosunków międzynarodowych i komunikacji, a obecnie kończy magisterium z dyplomacji[7] .
Mówcy na konferencji
Wśród uczestników konferencji byli badacze Holocaustu i ocaleni (między nimi Elisabeth Citron, Węgierka, która przeżyła Auschwitz)[8] , przywódcy społeczności Żydów marokańskich, jak również żydowscy i muzułmańscy studenci z Maroka i z USA.
Głównym mówcą był André Azoulay, marokańsko-żydowski intelektualista i doradca króla. Powiedział on, że kiedy Europa był poddana nazistowskiemu barbarzyństwu, Maroko stanowiło promyk nadziei i dodał: „Sprzeciwiając się rasistowskim prawom Vichy król Mohammed V dostarczył każdemu z nas zdolności i prawa do posługiwania się wartościami odwagi, wolności, człowieczeństwa i nowoczesności, które wielu z nas stara się szerzyć w społeczeństwie marokańskim”[9] . Powiedział także, że do nowej konstytucji marokańskiej obecny król, Mohammed VI, dołączył długie wprowadzenie, skupiające się na bogactwie i różnorodności elementów duchowych i kulturowych, które składają się na współczesne społeczeństwo marokańskie. Zwracając się do organizatorów konferencji powiedział: „Wy, studenci muzułmańscy, postanowiliście identyfikować z naszym wyzwoleniem. Nie jest to czymś zwykłym”[10] .
Serge Berdugo, ambasador misji specjalnej króla Maroka i sekretarz generalny społeczności żydowskiej w kraju, powiedział, że dzięki ochronie Mohammada V żaden Żyd marokański nie był aresztowany i wysłany do obozu koncentracyjnego. Wspomniał, że król okazał szacunek swoim żydowskim poddanym zapraszając wszystkich dygnitarzy żydowskich na Święto Tronu w 1941 r. i sadzając ich obok oficerów niemieckich i francuskich. Berdugo przytoczył także historię opowiadaną o królu: kiedy francuski generał Noguès poinformował go, że zostało przygotowanych 200 tysięcy żółtych gwiazd dla Żydów marokańskich, król odpowiedział, że będzie on potrzebował dodatkowych 50 – dla niego samego i jego rodziny. Według Berdugo król powiedział w owym czasie prasie: „Zupełnie nie aprobuję tych nowych praw przeciwko Żydom i odmawiam kojarzenia mnie z posunięciami, których nie aprobuję. Tak jak w przeszłości Izraelici pozostają pod moją ochroną i odmawiam czynienia jakichkolwiek rozróżnień między moimi poddanymi”[11] .
Król Mohammed VI sprzeciwia się negacji Holocaustu
Wydarzenie to, jakim była pierwsza konferencja upamiętniająca Holocaust zorganizowana w kraju arabskim, zostało pozytywnie przyjęte przez media w Maroku i za granica. Kontynuuje ono politykę obecnego króla, który występował przeciwko negacji Holocaustu. W przemówieniu w 2009 r. król Mohammed VI powiedział: “Amnezja w żaden sposób nie wpływa na moje rozumienie Holocaustu, ani mojego ludu… Razem musimy dążyć do umocnienia rozumu i wartości, które podtrzymują przestrzeń koegzystencji, gdzie słowa godność, sprawiedliwość i wolność będą wyrażane w ten sam sposób i będą współistnieć z tymi samymi wymaganiami, niezależnie od pochodzenia, kultury i duchowości naszych [obywateli]. To jest nasza, marokańska interpretacja obowiązku pamięci dyktowanego przez Szoah”[12] .
[1] For the conference program, see: http://www.aui.ma/PresidentsCabinet/upcoming/3rd%20MJDs%20Program.pdf .
[2] „Righteous among the Nations” is a title used to describe non-Jews who risked their lives during the Holocaust to save Jews from extermination by the Nazis .
[3] Elmehdi Boudra on Facebook: http://www.facebook.com/people/Elmehdi-Boudra/719145133#!/people/Elmehdi-Boudra/719145133?sk=info
[4] The New York Times, September 24, 2011.
[5] The New York Times, September 24, 2011.
[6] http://fr-fr.facebook.com/group.php?gid=2396515256&ref=nf
[7] http://www.internationalreporters.org/user/34
[9] MaghrebArab Press, October 24, 2011.
[10] The New York Times, September 24, 2011.
[11] Lematin.ma, Oct 24, 2011 .
[12] Jewishjournal.com, September 27, 2011.
