Iran testuje administrację Trumpa

Autorzy: Yigal Carmon i A. Savyon*

Wprowadzenie

Po 100 dniach powściągliwości i przerwy w antyamerykańskich groźbach i podżeganiu od inauguracji prezydenta Donalda Trumpa[1] reżim irański zaczyna ostrożnie zmieniać kierunek.

Rzecznicy irańscy z obozu ideologicznego przyjmują bardziej agresywny ton wobec USA i podjęli ponownie krytykę administracji prezydenta irańskiego Hassana Rohaniego oraz tych decydentów, których odstraszył pokaz amerykańskiego gniewu – co nawet doprowadziło do odwołania testu pocisków rakietowych dalekiego zasięgu[2]. Ponadto, irańskie ataki słowne na USA wyrażane są w imieniu całej osi oporu – Iraku, Syrii, Hezbollahu, Jemenu – z naciskiem na misję Iranu powierzoną Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej Iranu (IRGC): szerzenia panowania islamskiego (szyickiego) na cały świat[3].

Iran kontynuuje także prowokacje wobec okrętów amerykańskich w Zatoce. Choć jest tych prowokacji znacznie mniej niż w epoce Obamy – jak dotąd tylko siedem – kontynuowanie ich wskazuje na próbę testowania reakcji administracji Trumpa.

8 maja 2017 r. Iran ogłosił zamiar wystrzelenia dwóch satelitów komunikacyjnych w najbliższej przyszłości[4]. Jeśli zrobią to, Iran użyje pocisków rakietowych dalekiego zasięgu, co do których otrzymał od administracji Trumpa „ostrzeżenie” na początku lutego 2017 r. – i po tym ostrzeżeniu Iran anulował planowane wystrzelenie pocisku o dalekim zasięgu[5].

Dlaczego zmiana?

Reżim irański testuje prezydenta Trumpa z powodu oznak, że stanowisko Trumpa nie zgadza się z jego wypowiedziami przeciwko JCPOA i przeciwko akcjom Iranu, by zdestabilizować region. Na przykład:

JCPOA – od krytyki do poparcia

1. W kwietniu 2017 r. administracja Trumpa wysłała list do Kongresu potwierdzający, że Iran spełnia żądania JCPOA[6]. Tym samym administracja legitymizowała warunki postawione w epoce Obamy, które nie pozwalają na żadną rzeczywistą inspekcję prac Iranu nad energią jądrową dla potrzeb militarnych. Administracja Trumpa mogła odroczyć potwierdzenie, że Iran podporządkowuje się JCPOA[7], lub mogła ujawnić wadliwe warunki inspekcji – ale wybrała powstrzymanie się od tego i nadała tym warunkom wiarygodność[8]. Strona irańska ostrzegła także administrację Trumpa, by nie ważyła się ujawniać tego porozumienia i administracja posłuchała ostrzeżenia[9].
2. Ponadto, w kwietniu 2017 r. USA dołączyły do G-7, które stwierdza, że popiera JCPOA: „Popieramy Wspólny Wszechstronny Plan Działania (JCPOA) jako ważny wkład do systemu nierozprzestrzeniania”[10]. To znaczy, że administracja Trumpa przeszła od krytyki JCPOA do popierania go.
3. Należy zauważyć, że USA dołączyły także do decyzji wspólnej komisji JCPOA w kwietniu 2017 r., mającej na celu dostarczenie Iranowi dodatkowych zachęt w ramach współpracy nad cywilnym wykorzystaniem energii jądrowej[11].

Działalność Iranu, by zdestabilizować region – administracja Trumpa: wypowiedzi przeciwko, czyny za

W Kongresie sekretarz stanu USA, Rex Tillerson, w ostrych słowach ostrzegał przed działalnością reżimu irańskiego w regionie[12], ale temu ostrzeżeniu zaprzeczyły następujące akcje administracji Trumpa:

1. Na zakończenie wypowiedzi przeciwko działalności Iranu Tillerson oznajmił, że administracja rozpoczęła międzyagencyjny przegląd polityki Iranu. Ten przegląd wydawał się niepotrzebny w świetle zdecydowanych wypowiedzi, jakie Tillerson właśnie wygłosił oraz innych wypowiedzi administracji Trumpa w sprawie działalności Iranu w regionie. W praktyce to oznajmienie oznacza, że legislacja Senatu przeciwko Iranowi zostanie odłożona aż do zakończenia przeglądu, ponieważ Senat nie będzie kontynuował prac legislacyjnych podczas gdy w Białym Domu trwa przegląd tej samej kwestii[13].
2. Sekretarz obrony USA, James Mattis, oznajmił podczas wizyty w Arabii Saudyjskiej, że rozwiązanie konfliktu w Jemenie należy do ONZ: „Naszym celem jest, by kryzys tam [w Jemenie] – ta trwająca walka – został przedstawiony przed monitorowanym przez ONZ zespołem negocjacyjnym w próbie rozwiązania tego politycznie tak szybko, jak to możliwe… To już trwa zbyt długo”[14]. Należy zauważyć, że przekazanie sprawy ONZ służy interesom Iranu i jest też typowe dla podejścia administracji Obamy.
3. Administracja Trumpa poparła porozumienie Rosja-Turcja, “Plan stref deeskalacji”, a tym samym uznała rolę Iranu jako gwaranta planu, legitymizując dalszą obecność sił irańskich w Syrii. Później department stanu USA wydał ogłoszenie, które było wewnętrznie sprzeczne, bo zawierało zarówno rzeczywiste poparcie dla tego porozumienia, jak wyrażało zastrzeżenia wobec niego. Stwierdzono, że USA nie są stroną porozumienia, ale “doceniamy starania Turcji i Federacji Rosyjskiej o zawarcie tego porozumienia i zachęcamy opozycję syryjską do czynnego uczestnictwa w dyskusjach, mimo trudnych warunków w terenie”. Dodano jednak: „Nadal niepokoi nas porozumienie Astana, włącznie z udziałem Iranu jako tak zwanego ‘gwaranta’. Działalność Iranu w Syrii wyłącznie przyczyniła się do przemocy, zamiast ją zatrzymać, a niekwestionowane poparcie reżimu Assada przez Iran utrwaliło cierpienia zwykłych Syryjczyków”[15].
4. Na odprawie dla dziennikarzy, pracownica Białego Domu Laura Rozen, znana zwolenniczka administracji Obamy i jej polityki irańskiej, wyjaśniła, że “Iran wspiera Hezbollah i wysyła broń, by wesprzeć rebelianckich Houti. Administracja Trumpa czynami okaże swoje niezadowolenie z zachowania Iranu w regionie”. Niemniej dodała: “Jeśli Iran chce o tym rozmawiać, przedstawiciele Republiki Islamskiej mogą podnieść telefon i zadzwonić do nas”[16].

Ocena

Jeśli do teraz reżim irański oceniał, że strategia irańska administracji Trumpa rozróżnia między JCPOA – przeciwko któremu postanowiła nie działać – a działalnością irańską w regionie – przeciwko której obiecała podjąć kroki – to obecnie jest jasne, że także to drugie obejmuje tylko słowa, którym zaprzeczają, a nawet je przewyższają, czyny takie jak kwestia zatwierdzenia JCPOA. Administracja przeszła także do popierania planu rosyjskiego, co oznacza, że legitymizuje działalność Iranu w Syrii – wbrew wszystkim wcześniejszym wypowiedziom.

Niemniej reżim irański nie jest pewien, że są to pokazy słabości i poddania się Trumpa i USA, ponieważ administracja zareagowała mocno – nalotem bombowym – na użycie broni chemicznej przez Assada. Dlatego Irańczycy uważają, że Trump zaznacza swoje nieprzekraczalne granice – tj. odpowie na użycie broni masowego zniszczenia lub pociski rakietowe długiego zasięgu, ale w innych sprawach, takich jak rozprzestrzenianie się Iranu w regionie przez używanie swoich najemników, administracja amerykańska mimo swoich wypowiedzi powstrzyma się od działania – a w takich sytuacjach jest nawet otwarta na „podniesienie telefonu” przez Iran.

Iran rozumie, że takie stanowisko administracji Trumpa prawdopodobnie zmieni się po zakończeniu przeglądu międzyagencyjnego zaanonsowanego przez Tillersona, jak również w wyniku bezpośrednich prowokacji Iranu wobec armii USA. Dlatego należy założyć, że na krótką metę Iran będzie nadal testował USA różnymi sposobami, włącznie z prowokacją przemocy, żeby zobaczyć, czy luka między wypowiedziami administracji Trumpa a jego rzeczywistymi czynami zmniejszy się, czy powiększy.

Jednym ze sposobów, na jaki reżim irański testuje Trumpa, jest ogłoszenie przez sponsorowaną przez Iran milicję szyicką Al-Haszd Al-Szabi w Iraku, że pójdą na Mosul – czemu sprzeciwiają się USA. Według źródeł irackich USA ostrzegły, że jeśli Al-Haszd Al-Szabi istotnie ruszą w kierunku Mosulu, zbombarduje ich z powietrza. Siły Al-Haszd Al-Szabi istotnie ruszyły w kierunku Mosulu 24 kwietnia 2017 r., ale zawróciły po otrzymaniu informacji od Irakijczyków, że Amerykanie „poważnie wypowiadają groźby”[17].
*Y. Carmon jest prezesem MEMRI; A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Project.

Przypisy (nie spolszczone):

[1] See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1305, Facing Trump Administration, Iran Shows Fear And Military Self-Restraint, Halts Provocations, Threats, And Incitement – While Boosting Morale At Home And Delegating The Bulk Of Conflict To Its Proxies, March 20, 2017.  
[2] Kayhan (Iran), April 23, 2017. Amir Ali Hajizadeh, commander of the IRGC missile division, said on March 9, 2017: „We have a non-military satellite launching missile and are taking it to the warehouse because of an angry American tone?!… How long will we be blackmailed and how long will we compromise? If we do not change our strategy and continue to act according to the instructions of some of the [Iranian] officials who are stuck in the quagmire, our situation will get worse every day.” Tasnim (Iran), March 9, 2017.
[3] See forthcoming MEMRI report on this issue.
[4] ISNA (Iran), May 8, 2017.
[5] See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1305, Facing Trump Administration, Iran Shows Fear And Military Self-Restraint, Halts
Provocations, Threats, And Incitement – While Boosting Morale At Home And Delegating The Bulk Of Conflict To Its Proxies, March 20, 2017;
[6] State.gov/secretary/remarks/2017/04/270315.htm.
[7] See, for example, article by former U.S. Ambassador to the UN and former undersecretary of State for arms control and international security affairs, Washington Times, April 26, 2017.
[8] State.gov/secretary/remarks/2017/04/270315.htm.
[9] On February 12, 2017, Iranian Majlis Foreign Policy and National Security Committee chairman Alaa Al-Adin Boroujerdi warned of the possibility that Trump would reveal Iran’s secret documents in the JCPOA: „If Trump wants to publish the secret documents between Iran and the International Atomic Energy Agency, this will constitute a violation of the IAEA’s promise that it undertakes not to give any country, including the U.S., Iran’s secret and nuclear documents.”  Borojerdi.ir/main/index.php?Page=definition &UID=346771.
[10] Esteri.it/mae/resource/doc/2017/04/g7_-_joint_communiqu_final.pdf.
[11] Eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage_en/25069/25%20April%202017%20meeting%20of%20the%20JCPOA%20Joint%20Commission
[12] State.gov/secretary/remarks/2017/04/270315.htm
[13] This is a familiar and well-known tactic. When an administration seeks to block a legislative initiative in the parliamentary body, it announces an initiative of its own on the same topic. In this instance, Tillerson’s announcement included no information about when the review would be completed.
[14] Stars and Stripes, April 18, 2017.
[15] State.gov/r/pa/prs/ps/2017/05/270647.htm.
[16] Almonitor.com, May 4, 2017.
[17] Alquds.co.uk, April 27, 2017.

If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org.