Autor: C. Jacob*
1 maja 2017 r. Hamas opublikował deklarację programową zaaprobowaną przez wszystkich przywódców ruchu. Przywódcy wyjaśnili, że deklaracja nie zastępuje Karty Hamasu[1], ale ma na celu przystosowanie stanowiska ruchu do czasów obecnych. Rzecznik Hamasu przedstawił ten dokument jako nowość, która nie narusza zasad[2].
W oświadczeniu o opublikowaniu dokumentu przywódca Hamasu, Chaled Maszal, powiedział, że cztery lata wcześniej zdecydowano się na opracowanie planu politycznego dostosowanego do polityki, którą Hamas wprowadza w życie, a ten plan jest źródłem autorytetu ruchu. Dwa lata po tym, powiedział, rozpoczęła się dogłębna i szczegółowa dyskusja na temat szczegółów tego planu; dodał, że ostatecznie, po konsultacji z międzynarodowymi ekspertami z zakresu prawa, dokument został przygotowany w imieniu wszystkich przywódców Hamasu. Maszal wyjaśnił, że w dokumencie tym Hamas przedstawia „rozwój” i „odnowę” jako swoją polityczną funkcję, tak jak robił to w dziedzinie oporu i walki, bez uszczerbku dla postulatów ruchu i praw Palestyńczyków.[3]
Deklaracja programowa ma na celu przedstawienie ruchu w pragmatycznym, demokratycznym, tolerancyjnym i nie ekstremistycznym świetle, w celu polepszenia jego wizerunku na świecie i przedstawienia wspólnego stanowiska politycznego z Fatahem i OWP. Jest on jednak pełen sprzeczności nie do rozwiązania. Są nimi na przykład różnice w poglądach politycznych określających stosunek do granic z 1967 r. jako „narodową, uzgodnioną i wspólną zasadą” Hamasu, Fatah i OWP oraz inne stwierdzenia zawarte w dokumencie określające niechęć Hamasu do rezygnacji z jakiejkolwiek części Palestyny, żądania prawa powrotu uchodźców do domów oraz nieuznawanie Izraela. Dokument stwierdza również, że Hamas upiera się przy kontynuowaniu walki zbrojnej i dżihadu. [4]
Zdjęcie: Khaberni.com
Co się zmieniło?
Brak wzmianki na temat powiązań Hamasu z Bractwem Muzułmańskim
Nowa deklaracja programowa, skierowana zarówno do Zachodu, jak i krajów arabskich, nie wspomina o żadnym związku pomiędzy Hamasem a Bractwem Muzułmańskim (BM); definiuje Hamas jako narodowy ruch islamski, a nie tak jak w karcie Hamasu, jako palestyński oddział BM. Na konferencji prasowej, podczas której przedstawiono dokument, Mashal wyjaśnił, że Hamas należy do szkoły BM, ale że jest niezależną organizacją palestyńską, która nie jest podporządkowana żadnej innej organizacji. [5] Dokument nie podkreśla również islamistycznego wymiaru ruchu – na przykład brak w nim wzmianki o ziemi Palestyny jako kraju Waqf, tzn. islamskim dziedzictwie, jak to jest w statucie. [6]
Podkreślenie, że Hamas walczy z okupacją i syjonizmem, a nie z Żydami
Dokument próbuje zdystansować Hamas od antysemityzmu, którym przesiąknięty jest jego statut. Podkreśla, że Hamas nie zwalcza Żydów za ich żydostwo, ale walczy z okupacją i syjonistycznym przedsięwzięciem. Stwierdza, że „Hamas sprzeciwia się wszelkiemu uciskowi wobec każdego, czy też jakiemukolwiek uszczerbkowi w prawach ze względu na przynależność państwową, religijną lub etniczną. Antysemityzm i ucisk Żydów to zjawiska związane z historią Europy, a nie z historią arabską i muzułmańską. Ruch syjonistyczny jest niebezpiecznym przykładem okupacji osadniczej, która na świecie należy do przeszłości i musi także zakończyć się w Palestynie”.[7]
Negocjacje z Izraelem – jeszcze nie teraz
W przeciwieństwie do absolutnej negacji wszelkich oświadczeń o negocjacjach z Izraelem w karcie Hamasu, Maszal wyjaśnił, że obecnie nie ma miejsca na negocjacje pomiędzy Hamasem a Izraelem: „Negocjacje są narzędziem i traktujemy je jako coś [w sprawie czego] możemy zmienić [nasze stanowisko]. [Obecna] polityka Hamasu sprzeciwia się negocjacjom z Izraelem, ponieważ nie nadszedł jeszcze na to czas. Obecnie Izrael wykorzystuje negocjacje jako podstęp”. [8] Jednak w zasadzie, powiedział, że nie można zapobiec takim negocjacjom, ponieważ „Prorok Mahomed i Salah Al-Din rozmawiali ze swoimi wrogami”.[9]
Co pozostaje bez zmian?
Kontynuowanie dżihadu i walki zbrojnej w celu wyzwolenia Palestyny
Dokument stwierdza, że: „Opór i dżihad w celu wyzwolenia Palestyny pozostaną prawem, obowiązkiem i honorem dla wszystkich członków naszego ludu i naszego [muzułmańskiego] narodu. Opór wobec okupacji wszystkimi metodami i środkami jest słusznym prawem, które jest gwarantowane prawami boskimi oraz międzynarodowymi prawami i przepisami – przede wszystkim przy pomocy walki zbrojnej, która jest strategiczną opcją obrony zasad i przywrócenia praw Palestyńczyków… Hamas sprzeciwia się wszelkim szkodom dla oporu i broni oraz podkreśla prawo ludzi do rozwijania środków oporu”.[10]
Urzeczywistnienie prawa powrotu dla uchodźców
„Prawo uchodźców palestyńskich i wysiedleńców do powrotu do domów, z których zostali usunięci, lub do których zabroniono im powrotu, na terytoriach zajętych w 1948 lub w 1967 r., czyli w całej Palestynie – jest naturalnym prawem indywidualnym i zbiorowym… Hamas sprzeciwia się wszelkim planom i próbom wyeliminowania uchodźców, w tym próbom przesiedlenia ich poza Palestynę i planom alternatywnej ojczyzny. Hamas podkreśla, że wynagrodzenie szkód uchodźcom palestyńskim i wysiedlonym osobom, spowodowanych w wyniku ich wypędzenia i zajęcie ich ziemi jest prawem, które jest związane z prawem powrotu, a [ta rekompensata] będzie realizowana po urzeczywistnieniu prawa do powrotu, równocześnie nie znosi ona prawa powrotu uchodźców ani go nie umniejsza”.[11]
Nieuznanie Izraela; „Istnienie Izraela od samego powstania nie ma mocy prawnej”
Dokument Hamasu podkreśla, że postawa ruchu wobec państwa palestyńskiego w granicach z 1967 r. „niekoniecznie oznacza uznanie syjonistycznego tworu… Istnienie Izraela nie ma mocy prawnej od momentu powstania i narusza prawa palestyńskiego narodu… Nie ma uznania dla legitymizacji syjonistycznego tworu”.[12]
Palestyna „od rzeki do morza”
Dokument stwierdza: „Nie może być mowy o kompromisie w sprawie jakiejkolwiek części Palestyny pod żadnymi warunkami, w żadnych okolicznościach, ani pod żadną presją, niezależnie od tego, jak długo miałoby to trwać. Hamas odrzuca każdą alternatywę dla całkowitego wyzwolenia Palestyny od rzeki do morza. Palestyna w jej granicach od rzeki Jordan na wschodzie do Morza Śródziemnego na zachodzie i od Ras Naqura [Rosh HaNikra] na północy do Umm Rashrash na południu, jest nierozerwalną całością, krajem i ojczyzną Palestyńczyków. Wygnanie Palestyńczyków z ich ziem i powstanie syjonistycznego podmiotu nie znoszą praw Palestyńczyków do całości ich ziem”.[13]
Państwo palestyńskie
Część dokumentu, która przyciągnęła najwięcej uwagi mediów, i która rzekomo ma świadczyć o rozwoju pragmatyzmu Hamasu, to ta, która dotyczy państwa palestyńskiego w granicach z 1967 r. Zostało to zapisane w taki sposób, że nie można dokładnie zrozumieć, czy Hamas akceptuje utworzenie państwa palestyńskiego w granicach z 1967 r., zaznacza jedynie, że „widzi to… jako narodowe, uzgodnione i wspólne stanowisko” Hamasu, Fatahu i OWP.
Jak zauważono, stwierdza on: „Nie ma możliwości kompromisu w sprawie jakiejkolwiek części Palestyny pod żadnymi warunkami, w jakichkolwiek okolicznościach ani pod żadnymi naciskami, niezależnie od tego, jak długo to zajmie. Hamas odrzuca każdą alternatywę dla całkowitego wyzwolenia Palestyny od rzeki do morza”. Dalej stwierdza: „Jednocześnie – i nie oznacza to uznania syjonistycznego tworu ani kompromisu w sprawie jakichkolwiek praw Palestyńczyków – Hamas uważa, że utworzenie w pełni niezależnego i niepodległego państwa palestyńskiego ze stolicą w Jerozolimie, w granicach z 4 czerwca 1967 r., i powrót uchodźców i wysiedlonych osób do domów, z których zostali wyrzuceni, za narodową, uzgodnioną i wspólną zasadę”. [14]
Ponadto należy zaznaczyć, że stanowisko w sprawie utworzenia państwa w granicach z 1967 r. jako „narodowej, uzgodnionej i wspólnej zasady” nie jest nowym stanowiskiem Hamasu. Maszaal wielokrotnie deklarował to w przeszłości, mówił o tym również szef Hamasu, Ahmad Jassin. Stanowisko to pojawiło się też w porozumieniach pojednawczych pomiędzy Hamasem i Fatahem. Jedyną nowością jest to, że tym razem znalazło się ono w oficjalnym dokumencie wyrażającym stanowisko całego przywództwa Hamasu, zatwierdzonego przez najwyższy organ ruchu, Radę Shura.
* C. Jacob jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
[1] For a translation of the Hamas Charter, see MEMRI Special Dispatch No. 1092, The Covenant Of The Islamic Resistance Movement – Hamas, February 14, 2006.
[2] Palinfo.com, May 1, 2017.
[3] Youtube.com/watch?v=smbIS-YIT1g, posted May 1, 2017.
[4] Palinfo.com, May 1, 2017.
[5] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), May 1, 2017.
[6] Palinfo.com, May 1, 2017.
[7] Palinfo.com, May 1, 2017.
[8] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), May 1, 2017.
[9] Youtube.com/watch?v=smbIS-YIT1g, posted May 1, 2017.
[10] Palinfo.com, May 1, 2017.
[11] Palinfo.com, May 1, 2017.
[12] Palinfo.com, May 1, 2017.
[13] Palinfo.com, May 1, 2017.
[14] Palinfo.com, May 1, 2017.
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org.
