Wprowadzenie
Egipt przeżywa obecnie intensywną rywalizację między różnymi siłami politycznymi w sprawie charakteru i przyszłości nowego państwa egipskiego. Jako część tej rywalizacji różne grupy i jednostki – partie polityczne i ruchy, kandydaci na prezydenta i postacie publiczne – publikują dokumenty przedstawiające ich wizję porewolucyjnego Egiptu, które mają stanowić podstawę dla nowej konstytucji. Poprzednie raporty MEMRI analizowały istotne dokumenty napisane przez obóz islamistyczny: The Al-Azhar document,[1] documents by the Egyptian Muslim Brotherhood,[2] i the Charter of Honor for Da’wa and National Activity .[3] Niniejszy raport zajmuje się głównym dokumentem wydanym przez obóz nie-islamistyczny: “Deklaracją fundamentalnych zasad dla nowego państwa egipskiego”, którego autorem jest wicepremier d/s politycznych dr Ali Al-Silmi[4] .
Dokument Al-Silmiego wywołał burzę ze strony obozu islamistycznego od momentu poinformowania o jego istnieniu w sierpniu 2011 r. Głównym twierdzeniem islamistów jest, że w referendum z marca 2011 r. naród egipski upoważnił parlament – który ma zostać wybrany pod koniec 2011 r. i na początku 2012 r. – do stworzenia komisji spisującej konstytucję i tylko ta komisja ma prawo określania zasad konstytucji. Tak więc obecny rząd nie ma żadnego prawa dyktowania składu komisji ani żadnych zasad dotyczących treści lub kierunku konstytucji. Ten argument podnosili przede wszystkim Bractwo Muzułmańskie i salafici, którzy spodziewają się zdobyć duże przedstawicielstwo w nowym parlamencie, a więc mieć znaczny wpływ na religijny charakter Egiptu i na status szariatu w nowej konstytucji.
Jeśli chodzi o treść dokumentu, głównym zastrzeżeniem islamistów była definicja Egiptu jako “państwa obywatelskiego”, co wielu z nich postrzega jako niezgodne z wprowadzeniem prawa szariatu i jako wyraz zamiaru wyłączenia religii ze sfery publicznej oraz ustanowienia państwa świeckiego. Włączenie tego określenia do dokumentu Al-Silmiego z sierpnia 2011 jest głównym czynnikiem odróżniającym go od dokumentu Al-Azhar, który, inaczej niż dokument Al-Silmiego, został zaakceptowany przez szerokie odłamy społeczeństwa egipskiego, włącznie z Bractwem Muzułmańskim i niektórymi z salafitów.
Debata wokół dokumentu Al-Silmiego rozgorzała na nowo w listopadzie 2011 r., po tym jak wicepremier przedstawił uaktualniony tekst przedstawicielom egipskich ruchów politycznych, mając nadzieję na sformułowanie uzgodnionej wersji i ratyfikowanie jej jako wiążącego dokumentu. (Fragmenty tej wersji znajdują się w aneksie do tego raportu.) Islamiści powtórzyli swoje zastrzeżenie, że tylko następny parlament jest autoryzowany do tworzenia komisji spisującej projekt konstytucji. Wskazali także, że według uaktualnionej wersji dokumentu Al-Silmiego 80% członków tej komisji nie będzie w ogóle członkami parlamentu i dlatego nie będą reprezentować narodu.
Punktem, który rozwścieczył nie tylko obóz islamistów, ale większość ruchów politycznych, był uprzywilejowany status przyznany przez dokument siłom zbrojnym. Artykuł 9 uaktualnionej wersji dokumentu stwierdza, ze Najwyższa Rada Sił Zbrojnych (NRSZ) jest „wyłącznie odpowiedzialna” za wszystkie sprawy dotyczące sił zbrojnych i ich budżetu oraz za zatwierdzanie wszelkiego ustawodawstwa dotyczącego ich spraw. Przewiduje także, że budżet armii będzie „pojawiał się jako jedna liczba w rocznym budżecie”. Artykuł 10 przewiduje, że zostanie stworzona Rada Obrony Narodowej pod przewodnictwem prezydenta, która będzie kierowała ochroną państwa i jego bezpieczeństwa.
W odpowiedzi na ostrą krytykę Al-Silmi obiecał poprawić te kontrowersyjne artykuły ku zadowoleniu społeczeństwa przez usunięcie słowa “wyłącznie” z artykułu 9 i przyznanie Radzie Obrony Narodowej zawiadywania budżetem sił zbrojnych. Obiecał także poprawić proponowany zestaw komisji spisującej projekt konstytucji przez przyznanie większej reprezentacji organizacjom kobiecym, Al-Azhar i Kościołowi, kosztem postaci publicznych mianowanych przez rząd[5] .
Te zapewnienia zadowoliły większość liberałów, takich jak partie Wafd i Tagamu[6] . Najwyraźniej są one skłonne poprzeć Al-Silmiego i jego dokument w celu niedopuszczenia do przejęcia [tworzenia] konstytucji przez islamistów, nawet kosztem przyznania uprzywilejowanego statusu establishmentowi wojskowemu. Islamiści jednak nie zostali uspokojeni obietnicami i oznajmili, że 18 listopada zorganizują masowe demonstracje, żeby żądać, by NRSZ unieważniła ten dokument, wyrzuciła Al-Silmiego i przedstawiła tabelę czasową przekazania władzy administracji cywilnej[7] .
Nurty liberalno-świeckie i sam Al-Silmi oskarżyli islamistów, a szczególnie Bractwo Muzułmańskie, o wykorzystywanie debaty publicznej nad tym dokumentem do celów propagandy wyborczej. Twierdzili, że z wyjątkiem artykułu 9 i 10, które zajmują się armią, dokument nie różni się zasadniczo od dokumentu Al-Azhar, podpisanego przez Bractwo Muzułmańskie i salafitów, lub od dokumentu zwanego „Fundamentalne zasady konstytucji nowoczesnego państwa egipskiego” spisanego przez Sojusz Demokratyczny dla Egiptu, do którego należy Bractwo Muzułmańskie.
Pod groźbą masowych demonstracji 18 listopada Al-Simli zawarł podobno kompromis z przeciwnikami dokumentu i powiedział, że podda siły zbrojne nadzorowi parlamentu oraz zdefiniuje skład komisji konstytucyjnej w bardziej elastycznych kategoriach. Partie i ruchy salafitów nadal sprzeciwiają się artykułom zajmującym się statusem religii w państwie (które nie zostały zmienione) i pozostają przy idei przeprowadzenia demonstracji 18 listopada, żądających ich usunięcia.
[Raport zawiera następnie fragmenty artykułów krytykujących dokument Al-Silmiego oraz artykułów atakujących jego krytyków, jak również aneks z tekstem dokumentu. Pełen tekst raportu po angielsku można przeczytać tutaj: http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5826.htm ].
* L. Azuri jest pracownikiem naukowym w MEMRI.
[1] See MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 734, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed By Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part I: The Al-Azhar Document,” September 6, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5617.htm .
[2] See MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No. 735, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed By Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part II: Muslim Brotherhood Prepares for Parliamentary, Presidential Elections,” October 25, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5745.htm .
[3] See MEMRI Special Dispatch No. 4240, „Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed By Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part III: Charter to Regulate Activity of Islamic Organizations, Movements in Egypt,” November 1, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5764.htm .
[4] Al-Silmi (age 75) was deputy chairman of the secular Al-Wafd party, which elected him prime minister of the shadow government it established in 2010, under Mubarak. He served as minister of state for administrative development from 1977-1978 and state minister for inspection and follow-up from 1978-1979. He holds a PhD in business administration from IndianaUniversity.
[5] Al-Ahram(Egypt), Al-Masri Al-Yawm (Egypt), November 4, 2011.
[6] Al-Ahram(Egypt), November 6, 2011; Al-Shurouq (Egypt), November 9, 2011.
[7] Al-Ahram(Egypt), November 6, 2011.
