Autorzy: Y. Carmon i A. Savyon*
Wprowadzenie
Według raportu MAEA ogłoszonym 16 stycznia 2016 r., Iran wykonał swoje zobowiązania zgodnie z JCPOA. Znaczy to, że Iran nie uchylił się przed spełnieniem swoich obowiązków mimo dziewięciu warunków wstępnych Najwyższego Przywódcy Alego Chameneiego, które przedstawił w liście do prezydenta Hassana Rohaniego 21 października 2015 r. [1] Najwyraźniej Chamenei, przywódca obozu ideologicznego Iranu, który sprzeciwiał się JCPOA, skapitulował przed obozem pragmatycznym, który domagał się honorowania JCPOA i wypełnienia przez Iran swoich zobowiązań bez żadnych dalszych warunków.
Jak można wytłumaczyć kapitulację Chameneiego?
Jednym wyjaśnieniem kapitulacji Chameneiego w sprawie wprowadzenia JCPOA w życie przez Iran jest to, że obóz ideologiczny w ostatnich miesiącach walczył równocześnie na kilku frontach:
1. Pogorszenie się sytuacji gospodarczej Iranu i potrzeba złagodzenia sankcji.
2. Narastający konflikt z obozem pragmatycznym przed nadchodzącymi wyborami do Madżlisu i Zgromadzenia Ekspertów [2]; obóz pragmatyczny nalegał na realizację JCPOA przez Iran.
3. Trudności w wielofrontowej wojnie Iranu przeciwko obozowi sunnickiemu Arabii Saudyjskiej, Turcji, Pakistanu, państw Zatoki, Egiptu i Jordanii.
4. Dodatkowo, niewypełnienie przez Iran zobowiązań z JCPOA ustawiłoby Chameneiego w bezpośrednim konflikcie z Zachodem.
W świetle tego wszystkiego Chamenei postanowił nie ścierać się równocześnie z Zachodem i ze światem sunnickim, skupiając się na froncie wewnętrznym. Robiąc to, Chamenei zwerbował cały świat zachodni, szczególnie USA, po stronie szyickiej w walce z zagrożeniem sunnickim.
Główne pole walki Chameneiego na tym etapie jest w kraju: istnieje potrzeba wzmocnienia obozu ideologicznego, a poprzez to, także reżimu Islamskiej Republiki Iranu, żeby w przyszłości mógł działać swobodnie także na froncie nuklearnym [3].
Innym wyjaśnieniem tej kapitulacji jest, że stanowisko Chameneiego było od początku ustalone dla celów przetargu w celu zmaksymalizowania zdobyczy Iranu w JCPOA. Ostatecznie, Zachód umożliwił Iranowi wykonywanie swoich zobowiązań w sposób, którzy przynosi Iranowi większe korzyści niż przewidziane w oryginalnym JCPOA, co widać z następującego:
Co Iran osiągnął z JCPOA
Z JCPOA Iran osiągnął, co następuje:
1. Międzynarodowe uznanie jako państwo nuklearne z prawem wzbogacania uranu i handlowania produktami nuklearnymi i zachowaniem członkowstwa w Traktacie o Nierozprzestrzenianiu (NPT) [4]. To mimo lat dążenia do broni nuklearnej, jak niedawno potwierdził raport MAEA z 2 grudnia 2015 r. o możliwych militarnych wymiarach (PMD) irańskiego projektu nuklearnego [5].
2. Legalizację i unowocześnienie swojego programu nuklearnego, a równocześnie zniesienie sankcji nałożonych z powodu dążenia do broni nuklearnej. W zamian został obłożony serią restrykcji, który wydłużają czas, jakiego potrzebuje do wyprodukowania wysoko wzbogaconego uranu dla zbudowania jednej bomby jądrowej, z dwóch miesięcy do jednego roku [6].
3. Podniesienie do pozycji regionalnego supermocarstwa z potencjałem nuklearnym oraz wzmocnienie osi oporu, której przewodzi. To dzieje się u szczytu regionalnej walki szyitów z sunnitami przeciwko tradycyjnym sojusznikom USA – Arabii Saudyjskiej, państw Zatoki, Turcji, Jordanii i Egiptu.
4. Także restrykcje nuklearne narzucone na Iran obejmują znaczące korzyści, które unowocześniają i industrializują jego program nuklearny. Niektóre z tych restrykcji, opisane przez administrację USA jako znacząco i nieodwołalnie wydłużające czas potrzebny do zbudowania bomby jądrowej, w rzeczywistości nie robią tego w sposób pewny:
* Wzbogacony uran – W zamian za usunięcie 11 ton uranu wzbogaconego do poziomu 5% do Rosji, Iran otrzymał 197 ton yellowcake (rudy uranowej) [7].
* Zdolność wzbogacania – Iran zachowuje swoje zdolności wzbogacania uranu w “zadeklarowanych instalacjach”, jak powiedziano w raporcie MAEA z 16 stycznia 2016 r., bez żadnej wzmianki o nuklearnych i/lub niezadeklarowanych instalacjach, co do których Iran oznajmił, że nie pozwoli na inspekcje MAEA.
* Liczba centryfug – pozorna redukcja przez Iran liczby centryfug z 20 tysięcy do 6 tysięcy jest fałszywa, ponieważ z oryginalnych 20 tysięcy tylko około 10 tysięcy było czynnych, a większość z nich była pierwszej generacji. Dlatego rzeczywista liczba czynnych centryfug pierwszej generacji, które zostały zamknięte wynosi między 3 a 4 tysiące [8].
* Badania i rozwój – Iran ma prawo kontynuować badania i rozwój nowoczesnych centryfug [9]. Należy zanotować, że JCPOA pozwala także Iranowi na tworzenie instalacji do wybuchów nuklearnych dla celów badawczych.
* Ciężka woda z reaktora w Araku – Ciężka woda z reaktora plutonowego w Araku została usunięta do Omanu, maleńkiego państwa satelitarnego na granicy Iranu, które nie jest zdolne do przeciwstawienia się jakiemukolwiek potencjalnemu naciskowi ze strony swojego sąsiada. Tak więc, przekazanie ciężkiej wody Omanowi jest, praktycznie rzecz biorąc, dowcipem.
* Usunięcie trzonu reaktora w Araku – Trzon reaktora został istotnie usunięty z Araku. Jednak, jak powiedział dyrektor Organizacji Energii Atomowej Iranu (AEOI), Ali Akbar Salehi, Iran i tak nie ma zdolności produkowania plutonu [10].
* Y. Carmon jest prezesem MEMRI; A. Savyon jest dyrektorką MEMRI Iran Media Project.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] See MEMRI Inquiry & Analysis No. 1196, Iranian Supreme Leader Khamenei’s Letter Of Guidelines To President Rohani On JCPOA Sets Nine Conditions Nullifying Original Agreement Announced July 14, 2015, October 22, 2015.
[2] A January 19, 2106 poll by the official Iranian news agency IRNA showed that over 79% of Tehran residents are satisfied with the implementation of the JCPOA and the lifting of sanctions, while 75% believe that Iran’s implementation of it will improve its situation. Another 18.2% believe that this implementation will not change Iran’s situation, while 6.4% believe that it will change it for the worse.
[3] The scope of the domestic threat to the regime that Khamenei faces was accurately described by Alireza Zakani, head of the Majlis Special Commission for Reviewing the JCPOA, who warned on January 29, 2016 that the supporters of the Rohani government, whether or not they are successful in the upcoming elections, will find a way to paralyze Iran’s Islamic Revolution, the resistance axis, and the Muslim movement worldwide. Zakani also warned, particularly, about Hashemi Rafsanjani, calling his supporters „the pro-Western stream” in Iran. He stated that unfortunately, we are dealing with conditions that are unlike those of previous election campaigns, and if we are not careful, this can „lead to the destruction of the regime and the Islamic Revolution.” If we wish to succeed in the elections, we must warn society and unite the ranks of the revolutionary front to create a Majlis with conservative values and forces, he added. Fars (Iran), January 29, 2016.
[4] On January 21, 2016, Ali Akbar Velayati, senior advisor to Khamenei, told Iran’s Fars News Agency about Iran’s nuclear and foreign relations achievements under the JCPOA, and about the resulting improvements in its geopolitical status. Atomic Energy Organization of Iran (AEOI) head Ali Akbar Salehi, said at a conference to examine the results of the JCPOA at the Strategic Council on Foreign Relations on January 27: „We have not permanently relinquished any nuclear right, but rather merely agreed to certain restrictions for a certain period.” Tabnaq (Iran), January 27, 2016.
[5] See MEMRI Inquiry & Analysis No. 1207, The Prospects For JCPOA Implementation Following The Release Of IAEA Sec-Gen Amano’s Report On The PMD Of Iran’s Nuclear Program , December 8, 2015.
[6] According to statements by President Obama and Secretary of State Kerry, prior to the JCPOA, Iran needed only two months to produce enough highly enriched uranium to make one nuclear weapon. See for example Reuters, April 8, 2014; NPR.org, August 11. 2015.
[7] According to AEOI head Salehi; Tasnim (Iran), December 29, 2015. Salehi also said, on January 27, 2016, at the conference to examine the results of the JCPOA at Iran’s Strategic Council on Foreign Relations, that „Iran has amassed 550 tons of raw uranium from the start of the Revolution to date. Following the JCPOA, 220 tons of raw uranium was added to this quantity. This accelerates our potential.” Tabnaq (Iran), January 27, 2016.
[8] See confirmation of this by Salehi at the January 27, 2016 conference: „There is a claim that reducing the number of centrifuges from 20,000 to 6,000 was a major restriction. We had 20,000 centrifuges, [but] only 10,000 were enriching uranium, and now we have reduced the number to 6,000. This means that our annual enrichment has gone down from 2.2 kilograms to 1.5 kilograms.” Tabnaq (Iran), January 27, 2016.
[9] Salehi said that „for the Bushehr reactor we would have needed some 30,000 kilograms of uranium, which would have taken 15 years to produce. This was not commercially feasible. Therefore, we are advancing towards centrifuges with industrial characteristics. With reverse engineering, we have managed to design eight types of centrifuges, the latest of which is the IR8. The [first generation] IR1 has only one SWU [Separation Work Unit], while the IR8 has 24. Even without the JCPOA, we could not have achieved 190 SWU [the production level that Khamenei demanded] with the old centrifuges, since Natanz only has room for 50,000 of the old units. However, with the new centrifuges, we can reach one million SWU at Natanz. In any case, it will take us seven to eight years before we can commercially manufacture the new centrifuges.” Tabnaq (Iran), January 27, 2016.
[10] Salehi said: „We agreed not to produce plutonium from spent fuel for 15 years. This seems to be a restriction, but we currently do not even have fuel from which we would want to produce plutonium, [since] we are sending the spent fuel from the Bushehr reactor to Russia… Even had we not accepted this restriction, we would have been unable to actually produce plutonium… We have no plutonium from which we would want to produce metal.” Tabnaq (Iran), January 27, 2016.
Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .
