W artykule opublikowanym w gazecie „Al-Masri Al-Yawm”, były minister kultury Egiptu, Hilmi Al-Namnam, skarży się, że Egipt nie przywiązuje wystarczającej wagi do nauk ścisłych, co jest jednym z powodów, dla których żaden Egipcjanin nie zdobył Nagrody Nobla w dziedzinie nauki. Odkąd Naguib Mahfuz zdobył Literacką Nagrodę Nobla w 1988 roku, Egipcjanie tęsknili za kolejnym zwycięstwem w tej dziedzinie – ale nie w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny i ekonomii, które, jak mówi Al-Namnam, poprawiają los ludzkości i są prawdziwą miarą postępu kraju.
Co gorsza, dodaje, Egipcjanie nie są w wystarczającym stopniu świadomi znaczenia osiągnięć naukowych i ani społeczeństwo, ani władze nie przejmują się zbytnio stanem wydziałów nauk ścisłych na krajowych uniwersytetach. W rezultacie Egipt nie produkuje badaczy ani wynalazców, którzy mogliby zaoferować rozwiązania jego problemów i kryzysów, mówi, i zauważa, że niektórzy Egipcjanie przyjmują wręcz wrogi stosunek do nauki.
Hilmi Al-Namnam (Zdjęcie: Gate.ahram.org.eg)
Poniżej znajdują się przetłumaczone fragmenty jego artykułu: [1]
…Prawda jest taka, że my [Egipcjanie] interesujemy się tylko Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury [a nie w innych dziedzinach]. Co roku chcemy wiedzieć, jacy Arabowie i Egipcjanie zostali do niej nominowani i kto ma największe szanse o zdobycia jej…
Będziemy na pewno szczęśliwi, jeśli ponownie zdobędzie ją któryś z naszych arabskich pisarzy, ale jeśli tak się nie stanie, to nie będzie koniec świata, bo dorobek literacki jest względny. Mamy wspaniałych autorów, którzy od lat zasłużyli na Nagrodę Nobla, ale być może [nie zdobyli jej, ponieważ] ich praca nie jest wystarczająco znana [w tłumaczeniu na] języki europejskie lub z innego powodu tego rodzaju. Nie powinno to nas zajmować w takim stopniu, byśmy doznawali paranoi lub poczucia niższości z tego powodu. Nasze dziedzictwo kulturowe i literackie obejmuje wspaniałe dzieła [takie jak] Księga tysiąca i jednej nocy, List o przebaczeniu Al-Ma’arri [ii] i poezja Al-Mutanabbiego [iii], by wymienić tylko kilka. A wśród współczesnych autorów wymienić można wybitnego [pisarza] Tahę Husseina [iv], który był wielokrotnie nominowany do Nagrody [Nobla]; Jahja Haqqiego [v], Salaha 'Abdel Saboura [vi] i innych.
Tym, co naprawdę powinno nas niepokoić, jest nasza całkowita nieobecność wśród [laureatów] Nagrody Nobla w dziedzinach innych niż literatura i pokój, [vii] tj. [dziedzinach] medycyny, fizyki, chemii i ekonomii. Są to dziedziny, które odzwierciedlają postęp i rzeczywisty rozwój krajów i narodów, a my jesteśmy nieobecni w tych dziedzinach. Nie mówię [nawet] o zdobyciu nagrody, tylko o nominacji do niej i dokonaniu jakiegoś prawdziwego naukowego osiągnięcia, które posuwa ludzkość do przodu i daje jej coś nowego.
W Egipcie mamy wspaniałych lekarzy, a niektórzy z naszych starszych lekarzy są czołowymi [ekspertami] w zakresie pewnych rodzajów operacji. Ale nie wydaje się, byśmy byli odpowiedzialni za jakiekolwiek znaczące odkrycie w leczeniu jakiejś choroby lub wyeliminowanie jakiegoś problemu medycznego. To samo można powiedzieć o dziedzinie ekonomii. Kryzysy gospodarcze w całym regionie arabskim oraz problemy ubóstwa i [braku] rozwoju nie przyniosły żadnego pionierskiego modelu ani geniuszu gospodarczego, który przedstawiłby nową teorię lub kreatywne rozwiązanie, które mogłoby pomóc rozwiązać tych kryzysów. Dotyczy to również chemii i fizyki. Mamy kilku naukowców, którzy przodują w określonych aspektach badań, ale wciąż jesteśmy daleko od zaprezentowania wielkiego odkrycia lub wynalazku, takiego jak te, które widzimy w Stanach Zjednoczonych i Europie, lub jak [odkrycia] Awicenny, [Vii] Ibn Al-Hajhtama,[ix] Ibn Al-Nafisa [x] i innych w naszej historii.
Krótko mówiąc, nie mamy nominowanych do Nagrody Nobla w żadnej z tych dziedzin ani też zwycięzców. I z całym szacunkiem dla nieżyjącego już Ahmeda Zewaila, który zdobył [Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii] [xi] – jego zwycięstwo i osiągnięcie przypisano amerykańskiemu uniwersytetowi, na którym pracował… Więc jeśli chodzi o zdobycie [Nagrody Nobla], był Amerykaninem pochodzenia egipskiego.
Naszym większym problemem jest to, że nie martwimy się ani nie wstydzimy naszej nieobecności [na tych polach]. Gazety ignorują ten problem i nie zajmują się nim. Nie zadaje się też uniwersytetom [w Egipcie] żadnych pytań na ten temat ani na temat stanu ich wydziałów naukowych, [takich jak]: ile macie laboratoriów? czy są one wystarczająco budżetowane? czy mają wystarczającą ilość surowców? czy młodzi naukowcy mają dostęp do zasobów [potrzebnych im] do badań? czy biurokracja uniwersytecka blokuje ich ambicje? Jest wiele pytań, które należy zadać surowo i stanowczo.
Niestety, [nasze] wydziały naukowe nie należą do renomowanych i nikt ich jako takich nie traktuje. Powinny być motorem odkryć [naukowych] i powinny przyciągać większą uwagę opinii publicznej i społeczeństwa jako całości oraz wszystkich osób odpowiedzialnych… Ich zadaniem jest dostarczanie nam naukowców i wynalazców.
Dotyczy to nie tylko wydziałów naukowych, ale także wydziałów inżynieryjnych i rolniczych. W jaki sposób [przyczyniły się one do stworzenia] poważnych ram badawczych w celu rozwiązania naszych poważnych problemów, na przykład [poprzez znalezienie sposobów] tańszego odsalania wody morskiej czy w większej ilości? Czy kiedykolwiek uda nam się odsalać tyle [wody], ile czerpiemy z Nilu? Zdecydowanie potrzebujemy odkrycia, które posunie ojczyznę o kilka kroków do przodu.
Wiemy, że nasza kultura jest bardzo literacka, a jej aspekty naukowe są ograniczone, a przynajmniej nie są na pierwszym miejscu w naszym programie. Co więcej, niektórzy wśród nas, nawet wśród wykształconych, są wrogo nastawieni do nauki i działają przeciwko niej. Dlatego co roku interesuje nas tylko Literacka Nagroda Nobla, a wciąż kłócimy się o Naguiba Mahfuza – mimo że otrzymał ją 35 lat temu, czyli ponad dwa pokolenia temu – podczas gdy całkowicie ignorujemy naukowe dziedziny wiedzy. W naszym [nowoczesnym] świecie narody nie są budowane wyłącznie za pomocą literatury, ale za pomocą nauki i jeszcze raz nauki.
[1] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), January 22, 2023.
[2] Abu Al-’Alaa Al-Ma’arri (973-1057) was a Syrian writer and philosopher.
[3] Abu Al-Ṭayyib Aḥmad Ibn Al-Husayn Al-Mutanabbi (915-965) was a renowned Arab poet who lived in Iraq.
[4] Egyptian intellectual, writer and historian Taha Hussein (1931-1981) was one of the leaders of the modernist movement in North Africa and the Middle East. He also served as Egypt’s minister of education in the 1950s.
[5] Egyptian author Yahya Haqqi (1905-1992) was a pioneer of Arabic short-story writing.
[6] Salah 'Abdel Sabour (1931-1981) was an Egyptian poet and a literature editor at several Arabic newspapers.
[7] In 1978 Egyptian president Anwar Sadat won the Nobel Prize for Peace along with Israeli prime minister Menachem Begin.
[8] Abu 'Ali Hussein Ibn Al-Sina (980-1035), aka Avicenna, was a Persian physician, philosopher, and scientist who is considered one of the greatest thinkers and medical scholars in history.
[9] Ḥasan Ibn Al-Haytham (695-1040), also known as Alhazen, was an Arab thinker who made significant contributions to the sciences of optics, anatomy, engineering, mathematics and other fields.
[10] ʿAlaa Al-Din Abu Al-Ḥasan Ali Ibn Abi Ḥazm Al-Qarashi al-Dimashqi, known as Ibn Al-Nafīs (1210-1288), was a physician and polymath who also dealt with literature, theology, biology, law, jurisprudence and philosophy, among other fields.
[11] Egyptian-American chemist Ahmed Zewail (1946-2016) won the Nobel Prize in 1999 for his work on femtochemistry.
