W piątek 20 września 2019 r. obywatele w kilku egipskich miastach wyszli na ulice, żeby żądać ustąpienia prezydenta, 'Abd Al-Fattaha Al-Sisiego. Podobno bezpośrednią przyczyną tego nagłego wybuchu protestów były oskarżenia i wezwania Mohameda 'Alego, egipskiego aktora i przedsiębiorcy, który współpracował z egipskim reżimem, a zwłaszcza z egipską armią, przez ostatnich 15 lat. Po opuszczeniu Egiptu miesiąc temu 'Ali zaczął zamieszczać w mediach społecznościowych wideo, w których stawiał odważne twierdzenia o korupcji w najwyższych szeregach egipskiej armii. Ostro krytykował także zarządzanie olbrzymimi projektami zainicjowanymi przez Al-Sisiego, włącznie z poszerzeniem kanału Sueskiego i zbudowaniem nowych pałaców prezydenckich, mówiąc, że są one marnotrawne, szczególnie przy rozpaczliwej nędzy wielu Egipcjan[1].
Kampanię 'Alego w mediach społecznościowych szeroko propagowała katarska sieć Al-Dżazira i inne katarskie media, które dawały Alemu platformę jako część wrogości, jaka od kilku lat panuje między Katarem a Egiptem oraz poparcia Kataru dla Bractwa Muzułmańskiego, które jest zdelegalizowane w Egipcie[2].
Proreżimowe media Egiptu próbowały początkowo ignorować Mohameda 'Alego i mówiły ogólnie o oczernianiu armii, bez wymieniania jego nazwiska. Jednak po tym, jak wideo Alego rozeszły się szeroko, Al-Sisi postanowił zareagować i bezpośrednio odpowiedzieć na jego twierdzenia. Podczas konferencji młodzieży, jaką zwołał w Kairze 14 września, nazwał twierdzenia Alego „fałszerstwami i kłamstwami”, oświadczając o własnej prawości i lojalności wobec Egiptu; wystąpił także w obronie armii. O budowie prezydenckich pałaców powiedział, że buduje je dla Egiptu, a nie dla siebie i jest z tego dumny[3].
’Ali, ze swej strony, kontynuował zamieszczanie wideo przeciwko Al-Sisiemu i wezwał Egipcjan do wyjścia na ulice w piątek, 20 września 2019 r. i prowadzenia przez godzinę protestów bez przemocy, by żądać rezygnacji Al-Sisiego ze stanowiska[4]. Wezwania posłuchały setki tysięcy Egipcjan, którzy ośmielili się demonstrować przeciwko reżimowi, który w ostatnich dwóch latach nasilił posunięcia przeciwko swoim krytykom i podął kroki do kontrolowania mediów i ograniczania wolności słowa w kraju[5]. Donoszono o protestach w kilku egipskich prowincjach i w Kairze, włącznie z Placem Tahrir, symbolicznym miejscem Wiosny Arabskiej, na którym od kilku lat nie odbywały się demonstracje. Wideo krążące po mediach społecznościowych pokazywały protestujących, którzy krzyczeli „Al-Sisi, odejdź!” i „Powiedz bez strachu, Al-Sisi musi odejść”. Siły bezpieczeństwa rozproszyły w końcu protestujących gazem łzawiącym i aresztowały dziesiątki ludzi. Następnego dnia, w sobotę 21 września protesty trwały, ale na mniejszą skalę[6]. Od wybuchu protestów egipski reżim nasilił kroki przeciwko swoim krytykom i przeciwnikom i przeciwko organizacjom praw człowieka, które poinformowały, że aresztowano już ponad tysiąc osób[7].
Katarskie media, a szczególnie Al-Dżazira, która, jak powiedziano, są wrogie wobec egipskiego reżimu, szeroko relacjonowały protesty, a także czynnie do nich zachęcały. Od pierwszego pojawienia się wideo Mohameda 'Alego, katarskie media nadawały je w całości i prowadziły dyskusje o nich w studio. Nadawały również relacje z protestów na żywo, z kilku miejsc, i wzywały Egipcjan, by przysyłali wideo o wydarzeniach. Ponadto pracownicy i prezenterzy Al-Dżaziry zamieszczali na Twitterze opisy wydarzeń i wzywały Egipcjan do kontynuowania ich. Niektórzy tweetowali także fake news, twierdząc, że egipski reżim chwieje się i że Al-Sisi, który poleciał do Nowego Jorku na Zgromadzenie Ogólne ONZ, w rzeczywistości uciekł z Egiptu i może nie wrócić. Tweety umieszczano pod hashtags wzywającym do obalenia Al-Sisiego.
Egipski reżim był rozwścieczony katarskimi relacjami medialnymi z protestów, szczególnie relacjami Al-Dżaziry. Zaprzeczał, że protesty miały miejsce, twierdząc, że to wszystko były fake news i że ulice i place były puste i ciche. Egipskie media obwiniały „media służące Bractwu Muzułmańskiemu”, głównie Al-Dżazirę o wszczynanie protestów w Egipcie i próbę jego destabilizacji.
Niniejsze opracowanie jest przeglądem tendencyjnych relacji i podsycania protestów przez Al-Dżazirę i jej reporterów oraz odpowiedzi na to egipskiego reżimu.
[Ciąg dalszy tekstu nie jest spolszczony]
[1] Bbc.com, September 19, 2019; Al-Quds Al-Arabi (London), September 12, 2019.
[2] It should be mentioned that the Qatari government press and pro-Qatar websites hinted that 'Ali was a front man for Egyptian military officers. This claim was made, for example, to the Khalij Online website by Mahmoud Refa’at, an associate of former Egyptian chief-of-staff and former presidential candidate Sami Anan (who was arrested in January 2018 after submitting his candidacy for president). Refa’at is also a member of the Egyptian Officers Front, an oppositionist group which is considered to be close to Anan and has half a million followers on Facebook. (alkhaleejonline.net, September 24, 2019). An article in the Qatari Al-Sharq daily titled „Who Is Behind Mohamed 'Ali?” listed several officers who have been deposed by Al-Sisi, and also quoted a statement issued by the Egyptian Officers Front calling on Egyptians to take to the streets (Al-Sharq, Qatar, September 22, 24, 2019).
[3] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), September 14, 2019.
[4] Al-Arabi Al-Jadid (London), September 16, 2019.
[5] See MEMRI Inquiry & Analysis No. 1456, Egyptian Regime Continues Takeover Of Media, Suppression Of Criticism, May 20, 2019; Inquiry & Analysis No. 1412, As He Begins His Second Term, Egyptian President El-Sisi Escalates Repression Of Critics, August 16, 2019.
[6] Twitter.com/noonpost, September 21, 2019; raialyawm.com, September 20, 22, 2019.
[7] Al-Quds Al-Arabi (London), September 25, 2019.
[8] Twitter.com/jamalrayyan, twitter.com/ajmubasher, September 21, 2019.
[9] Twitter.com/ayfaraho, September 21, 2019.
[10] Twitter.com/amansouraja, September 21, 2019.
[11] Twitter.com/jamalrayyan, September 20, 2019.
[12] Twitter.com/jamalrayyan, September 21, 2019.
[13] Twitter.com/jamalrayyan, September 23, 2019.
[14] Twitter.com/amansouraja, September 21, 2019.
[15] Twitter.com/amansouraja, September 21, 2019.
[16] Twitter.com/amansouraja, September 21, 2019.
[17] Twitter.com/HosamYahia, September 18, 2019.
[18] Twitter.com/Ebtesam777, September 20, 2019.
[19] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), September 22, 2019.
[20] Gate.ahram.org.eg, September 22, 2019.
[21] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), September 22, 2019.
[22] Gate.ahram.org.eg, September 21, 2019.
[23] Twitter.com/BakryMP, September 21, 2019.
[24] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), September 22, 2019.
[25] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), September 26, 2019.
[26] Akhbar Al-Yawm (Egypt), September 21, 2019.
[27] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), September 22, 2019.
[28] Gomhuriaonline.com, September 21, 2019.
