Reakcje w świecie muzułmańskim na niedawną publikację karykatur Proroka Mahometa w francuskim magazynie “Charlie Hebdo” były bardzo ostre i zawierały uszczypliwą krytykę Francji i jej prezydenta, Emmanuela Macrona. Karykatury zostały potępione jako nieuprawniona obraza honoru Proroka i uczuć muzułmanów. Krytyka dotyczyła także oddania Francji wartościom sekularyzmu, liberalizmu i wolności słowa.
Nawet obcięcie głowy francuskiemu nauczycielowi, Samuelowi Paty’emu, przez muzułmańskiego uchodźcę po tym, jak Paty pokazał karykatury swoim uczniom w ramach dyskusji o wolności słowa, nie uśmierzyło muzułmańskiego oburzenia. Potępieniu morderstwa towarzyszyła krytyka Paty’ego za pokazanie karykatur uczniom i krytyka francuskich władz za wyrazy poparcia dla wolności słowa magazynu.
Początkowo wydawało się, że protestom przewodziły nurty islamistyczne, których wpływy we Francji Macron próbuje ograniczyć w walce przeciwko “islamskiemu separatyzmowi”. Szczególnie wybijały się wypowiedzi tureckiego prezydenta, Recepa Tayyip Erdogana, patrona Bractwa Muzułmańskiego (BM), który powiedział, że muzułmanie w Europie stoją przed “kampanią linczu, podobną do tej [prowadzonej] przeciwko Żydom w Europie przed II wojną światową” i nazwał Macrona islamofobem, który potrzebuje „leczenia psychiatrycznego”. Erdogan wezwał także do bojkotu francuskich towarów[1]. Premier Pakistanu, Imran Khan, także użył ostrego języka, oskarżając Macrona o “atakowanie islamu”[2], a były malezyjski premier, Mahathir Mohamad, napisał w tweecie usuniętym następnie przez Twittera, że “muzułmanie mają prawo być gniewni i zabić miliony Francuzów za masakry z przeszłości”[3].
Niespodziewanie Ahmad Al-Tajjeb, szejk Al-Azhar, najważniejszej religijnej instytucji w Egipcie i całym świecie sunnickim, dołączył do krytyki ale wygłosił sprzeczne wypowiedzi. Mimo potępienia zamordowania Paty’ego, wyraźnie zachęcał do męczeństwa dla Proroka Mahometa podczas obchodów urodzin Proroka 27 października 2020 r. – w ten sposób usprawiedliwiając, choć nie wprost, terroryzm w reakcji na karykatury. Nazwał miłość do Proroka “osobistym obowiązkiem” każdego muzułmanina i powiedział, że muzułmanie muszą poświęcić swoje dusze, by go bronić. Cytował także Koran 9:24, który stwierdza, że miłość muzułmanów do Allaha, Mahometa i dżihadu musi być większa niż ich miłość do własnych rodzin i majątku.
Wydaje się, że wypowiedzi Al-Tajjeba mają na celu wzmocnienie jego statusu i statusu Al-Azhar jako przywódców kampanii przeciwko publikacji karykatur Mahometa przez „Charlie Hebdo”. Równocześnie, takie wypowiedzi szejka Al-Azharu – który stał u boku egipskiego prezydenta Al-Sisiego w kluczowym czasie w 2013 r., kiedy obalono administrację pod kierownictwem Muhammada Morsiego – mogą poważnie podważyć jego i Al-Azharu pozycję w reżimie Al-Sisiego. Jest tak, ponieważ te wypowiedzi w zasadzie popierają zaciekłych rywali Al-Sisiego, czyli BM i jego patrona, tureckiego prezydenta Erdogana, jak również Katar, który popiera i finansuje organizacje terrorystyczne i ekstremistyczne elementy islamskie w świecie muzułmańskim i na Zachodzie.
Na długą metę ekstremistyczne stanowisko Al-Tajjeba może zaszkodzić pozycji jego i Al-Azharu w społeczności międzynarodowej, ponieważ zadaje kłam poglądowi że Al-Tajjeb i Al-Azhar są orędownikami umiarkowanego islamu, którzy zwalczają ekstremizm i przemoc, i mogą pomóc francuskim władzom w uspokojeniu muzułmańskiej społeczności i w rozwiązaniu kryzysu wokół karykatur.
Należy zauważyć, że bezkompromisowe przesłanie Al-Tajjeba – że obrażanie Proroka Mahometa jest tabu i że każda krytyka go stanowi obrazę muzułmanów – jest zgodne z jego odmową na popieranie jakichkolwiek głębokich zmian w myśli islamskiej i na promowanie reformy w religijnym dyskursie. To są kroki, które promuje reżim Al Sisiego jako część walki przeciwko ekstremizmowi i terroryzmowi w kraju. Konserwatywne stanowisko Al-Tajjeba jest także zgodne z jego dawniejszymi ekstremistycznymi wypowiedziami, w których chwalił terror przeciwko nie-muzułmanom. Twierdził, na przykład, że nie ma dowodu, iż Osama bin Laden był odpowiedzialny z ataki z 11 września 2001 r.[4], że fundamentalistyczne grupy terrorystyczne są produktem sił imperialistycznych w służbie globalnego syjonizmu[5], że zamachy samobójcze Palestyńczyków przeciwko izraelskim celom są uprawnione, ponieważ Palestyńczycy mają prawo „wysadzać w powietrze, co chcą”[6], że chrześcijanie są niewiernymi[7] i że nie-muzułmanin nie może być głową muzułmańskiego kraju[8].
Ahmad Al-Tajjeb (Źródło: 24.ae)
[Ciąg dalszy teksu, który jest przeglądem stanowiska Al-Tajjeba w sprawie karykatur niedawno ponownie opublikowanych przez „Charlie Hebdo”, jak również jego wieloletniej, konserwatywnej postawy w sprawie reformy religijnego dyskursu oraz ekstremistycznych wypowiedzi, jakie wygłaszał przez lata, nie jest spolszczony]
* Y. Yehoshua is Vice President for Research and Director of MEMRI Israel.
[1] Bbc.com, October 25, 26, 2020.
[2] France24.com, October 25, 2020.
[3] Thejakartapost.com, October 30, 2020.
[4] See MEMRI Special Dispatch No. 2868, President Mubarak Appoints Dr. Ahmad Al-Tayyeb as the New Al-Azhar Sheikh; In a 2002 Interview from MEMRI Archives, Dr. Al-Tayyeb Said: 'We Condemned the September 11 Attacks – But Since Then Our Feelings Have Changed’, March 19, 2010.
[5] See MEMRI TV Clip No. 4488, Sheikh of Al-Azhar: Global Zionism Behind Islamist Terror Organizations,
September 8, 2014.
[6] MEMRI Special Dispatch No. 2868, President Mubarak Appoints Dr. Ahmad Al-Tayyeb as the New Al-Azhar Sheikh; In a 2002 Interview from MEMRI Archives, Dr. Al-Tayyeb Said: 'We Condemned the September 11 Attacks – But Since Then Our Feelings Have Changed’, March 19, 2010.
[7] Fath-news.com, December 19, 2016; https://www.youtube.com/watch?v=MFmXsgUPaOE, December 17, 2016.
[8] See MEMRI Special Dispatch No. 2933, New Sheikh of Al-Azhar Warns Against Shi’itization of Sunni Societies, States: A Copt Cannot Become Leader of Egypt, May 1, 2010.
[9] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 28, 2020.
[10] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), November 8, 2020.
[11] Egyptindependent.com, November 9, 2020.
[12] Facebook.com/MuslimCouncilofElders, October 26, 2020.
[13] Facebook.com/OfficialAzharE, October 17, 2020.
[14] Al-Azhar’s support for Al-Sisi at that time drew scathing fire from prominent pro-MB clerics such as Sheikh Yousuf Al-Qaradawi, who resigned from Al-Azhar’s Muslim Council of Elders over it and said: „I expected the Sheikh of Al-Azhar to return to the truth and renounce [Al-Sisi’s] oppressive and tyrannical administration that, in days and hours did what [Gamal] 'Abd Al-Nasser, [Anwar] Sadat and [Hosni] Mubarak didn’t manage to do in 60 years” (Al-Sharq, Qatar, December 2, 2013).
[15] See e.g. Al-Sharq Al-Awsat (London), October 26, 2020.
[16] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), April 29, 2018.
[17] It should be noted that Tantawi did condemn the Danish publication of cartoons of Muhammad in 2006, saying, „We support freedom of the press, but not the freedom to hurl curses and insults.” Al-Liwa Al-Islami (Egypt), February 9, 2006. See MEMRI Inquiry & Analysis No. 313, A Retrospective Study of the Unfolding of the Muhammad Cartoons Crisis and its Implications, January 4, 2007.
[18] The term „renewal of religious discourse” was coined by Adly Mansour, former chief justice of Egypt’s Supreme Constitutional Court, who was appointed as interim president after the ouster of Muhammad Mursi’s MB regime in July 2013. Mansour explained that the goal was „the renewal of religious discourse – a conscious and responsible renewal… that deals with the problem of extremism and the mistaken or flawed understanding of Islam…” See MEMRI Inquiry & Analysis No. 1265, Three Years Into Al-Sisi’s Rule: Difficult Challenges At Home And Abroad , August 16, 2016.
[19] Al-Ahram (Egypt), June 29, 2018.
[20] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), November 19, 2018.
[21] The murder of the Third Caliph, 'Othman ibn 'Affan, in 635, led to internal war in Islam.
[22] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), January 28, 2020; cu.edu.eg, eremnews.com, January 28, 2020.
[23] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), cu.edu.eg, eremnews.com, January 28, 2020.
[24] Akhbar Al-Yawm (Egypt), October 28, 2020.
[25] Elaph.com, December 7, 2020.
[26] On Al-Azhar’s position against making such a proclamation, see MEMRI Special Dispatch No. 7376, Egyptian Religious Establishment Continues To Refuse To Accuse Islamic Terrorist Organization Activists Of Heresy , March 9, 2018; Special Dispatch No. 5910, Al-Azhar: The Islamic State (ISIS) Is A Terrorist Organization, But It Must Not Be Accused Of Heresy, December 12, 2014.
[27] Al-Watan (Egypt), December 1, 2015. See MEMRI Special Dispatch No. 7376, Egyptian Religious Establishment Continues To Refuse To Accuse Islamic Terrorist Organization Activists Of Heresy , March 9, 2018.
[28] See MEMRI Special Dispatch No. 790, Egyptian Intellectual: Al-Azhar University Curricula Encourage Extremism and Terrorism, September 27, 2004; Special Dispatch No. 6585 – 'Al-Ahram’ Columnist: Despite Al-Sisi’s Call For Revolution In Religious Discourse, Al-Azhar Scholars Continue On Their Extremist Path – August 24, 2016; Special Dispatch No. 7254 – Two Faces Of Egypt’s Al-Azhar: Promoting Goodwill, Tolerance Towards Christians In Informational Holiday Campaign – But Refusing To Do The Same In Its School Curricula – December 28, 2017.
[29] Al-Akhbar (Egypt), July 10, 2017. See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1505 – Dispute At Al-Azhar’s 'International Conference On The Renewal Of Islamic Thought’ Reflects Institution’s Long-Standing Rejection Of Religious Reforms In Egypt, March 20, 2020.
[30] Azhar.eg, April 21, 2017. See MEMRI Inquiry and Analysis No. 1505 – Dispute At Al-Azhar’s 'International Conference On The Renewal Of Islamic Thought’ Reflects Institution’s Long-Standing Rejection Of Religious Reforms In Egypt, March 20, 2020.
[31] See MEMRI Special Dispatch No. 2868, President Mubarak Appoints Dr. Ahmad Al-Tayyeb as the New Al-Azhar Sheikh; In a 2002 Interview from MEMRI Archives, Dr. Al-Tayyeb Said: 'We Condemned the September 11 Attacks – But Since Then Our Feelings Have Changed’, March 19, 2010.
[32] See MEMRI Special Dispatch No. 2868, President Mubarak Appoints Dr. Ahmad Al-Tayyeb as the New Al-Azhar Sheikh; In a 2002 Interview from MEMRI Archives, Dr. Al-Tayyeb Said: 'We Condemned the September 11 Attacks – But Since Then Our Feelings Have Changed’, March 19, 2010.
[33] See MEMRI TV Clip No. 4488, Sheikh of Al-Azhar: Global Zionism Behind Islamist Terror Organizations,
September 8, 2014.
[34] MEMRI Special Dispatch No. 2868, President Mubarak Appoints Dr. Ahmad Al-Tayyeb as the New Al-Azhar Sheikh; In a 2002 Interview from MEMRI Archives, Dr. Al-Tayyeb Said: 'We Condemned the September 11 Attacks – But Since Then Our Feelings Have Changed’, March 19, 2010.
[35] MEMRI Inquiry & Analysis No. 788, Isma’il Haniya’s First Regional Tour Transforms Him From Hamas PM in Gaza to Regional Palestinian Leader, January 23, 2012.
[36] Special Dispatch No. 7297 – Sheikh of Al-Azhar Ahmad Al-Tayyeb: Islamophobia Took Root in the West Because of „Modern Colonialism,” Barbaric Policies, Coveting of Arab Resources, June 2, 2019
[37] Fath-news.com, December 19, 2016; https://www.youtube.com/watch?v=MFmXsgUPaOE, December 17, 2016.
[38] See MEMRI Special Dispatch No. 2933, New Sheikh of Al-Azhar Warns Against Shi’itization of Sunni Societies, States: A Copt Cannot Become Leader of Egypt, May 1, 2010.
[39] Twitter.com/TurkiHAlhamad, November 13, 2020.
