W wywiadzie z 25 czerwca 2016 r. dla liberalnej witryny internetowej Elaph, dr Nadżat Al-Sa’eed, saudyjska wykładowczyni na uniwersytecie Zayed w Dubaju, powiedziała, że islam jest jedyną religią monoteistyczną, która nie zaadaptowała się do czasów nowoczesnych i że nie jest to wina islamu, ale raczej muzułmanów, którzy są konserwatywni. Zatem, powiedziała, proces modernizacji musi zacząć się od samej religii przez reform rytuałów. Na przykład, zaproponowała zmianę wewnętrznego wystroju meczetu, by pozwolić mężczyznom i kobietom modlić się razem, wprowadzenie kodeksu właściwego zachowania i wyglądu w meczetach i zainstalowanie siedzeń i przyćmionego światła, które tworzyłoby atmosferę duchowości i spokoju, jak w kościele.
Zapytana o zjawisko kobiet-imamów, jakie istnieje w kilku krajach na Zachodzie, odpowiedziała, że świat arabski powinien zacząć od tworzenia instytucji kobiet-prawoznawców, publikowania książek o religii napisanych przez kobiety i nadawania religijnych programów telewizyjnych prezentowanych przez kobiety.
Poniżej podajemy fragmenty tego wywiadu:
Pytanie: Czy istnieje zakaz religijny zmiany uzasadnienia wewnętrznego wystroju meczetów?
Odpowiedź: Z religijnego punktu widzenia nie ma zakazu zmiany wewnętrznego wystroju meczetu, jaki znamy dzisiaj w świecie islamskim, a ponadto różni się on od meczetu do meczetu. Skoro [można] zmienić i rozszerzyć dziedziniec Meczetu w Mekce, dlaczego nie zmienić wewnętrznego planu meczetów? Dziedziniec Meczetu w Mekce otoczony jest supernowoczesnymi drapaczami chmur. Jeśli patrzysz na nie z góry, przypominają [drapacze chmur] z Manhattanu w Nowym Jorku. Według hadisu opowiadanego przez Abu Al-Dardę, Prorok powiedział: „Cokolwiek Allah dozwolił w Swojej książce [Koranie], jest dozwolone, a cokolwiek zabronił [w tej książce], jest zabronione – a o czymkolwiek milczy, jest wybaczona, zaakceptuj więc wybaczenie Allaha”.
Pytanie: Czy brak [wspólnej] przestrzeni wewnętrznej jest jedynym czynnikiem, który nie pozwala mężczyznom i kobietom [na modły] obok siebie w meczecie?
Odpowiedź: To może być jeden z powodów, ale sądzę, że przyzwyczajenie i trzymanie się zwyczajów i tradycji są [rzeczywistymi czynnikami], które nie pozwalają na to mężczyznom i kobietom. Islam nie zabrania ich wspólnego przebywania, co widać z faktu, że rytuały Hadż i Umrah są wspólne, jak również modlitwy w Mekce. Dlaczego więc mają być segregowani w innych meczetach? Każda inicjatywa [reformy] tego rodzaju jest trudna na początku z perspektywy tradycji, ale z perspektywy religijnej nie jest zabroniona. Głównym celem, do jakiego powinniśmy dążyć, jest oświecenie społeczeństwa przez studiowanie islamu z perspektywy kulturowej, która zaszczepia równość i wzajemny szacunek między mężczyznami i kobietami zamiast segregować ich, jak gdyby pochodzili z różnych planet. Zróbmy meczety podobne do kościołów!
Mężczyźni i kobiety obok siebie na dziedzińcu obok Kaaba w Mekce (Zdjęcie: nativepakistan.com)
Pytanie: Dlaczego nie podasz nam szczegółowego opisu meczetu, tak jak go widzisz w wyobraźni?
Odpowiedź: Przedstawiłam sobie ten obraz dawno temu. [Widzę] przestronny meczet z siedzeniami dla tych, którzy przyszli, żeby czytać Koran lub wysłuchać kazania. Część z siedzeniami będzie podzielona na dwie sekcje obok siebie, jedna dla mężczyzn i druga dla kobiet. W części do modlitw będzie ambona dla kaznodziei i światło będzie przyćmione, żeby stworzyć atmosferę duchowości i spokoju wewnętrznego. Pośrodku meczetu, przed siedzeniami, będzie szeroka platforma, nieco podwyższona, do modlitw, podzielona na dwie części: jedna dla mężczyzn i druga dla kobiet.
Pytanie: [Czy nie sądzisz], że [zainstalowanie] siedzeń może rozgniewać muzułmanów, także zwykłych wiernych, z powodu podobieństwa do ławek kościelnych?
Odpowiedź: Wszystko jest trudne na początku, ale nie rozumiem, dlaczego islamiści i konserwatyści mieliby sprzeciwiać się siedzeniom w meczecie, skoro nie sprzeciwiają się budowaniu drapaczy chmur w zachodnim stylu wokół Meczetu w Mekce i nie uważają tego za zmianę islamskich cech architektonicznych i zastępowanie ich zachodnimi. Jest nierozsądne sprzeciwianie się siedzeniom w meczecie [tylko po to], by uniknąć jakiegokolwiek podobieństwa do kościoła. W końcu, większość umiarkowanych duchownych naucza tolerancji i zbliżenia między religiami, dlaczego więc meczet nie miałby przypominać kościoła? Wszyscy [na Ziemi] siedzą na krzesłach i nigdy nie słyszałam, by siedzenie na krześle było zabronione lub naganne. Uważam, że jest cywilizowane i dobre dla stóp, kolan i pleców. Meczety powinny także mieć instrukcje [mówiące ludziom] jak zachowywać się w sprawie schludnego wyglądu, przyzwoitości i wykonywania rytuałów oczyszczania, a więc, żeby meczet miał wodę.
Pytanie: Kto, twoim zdaniem, poprze twoją propozycję zmiany tradycyjnego wystroju meczetu?
Odpowiedź: Po tym jak zamieściłam ten pomysł na stronie Facebooka, byłam właściwie zaskoczona reakcją, [która była] bardziej pozytywna niż oczekiwałam. Spodziewam się, że poprze mnie każdy, kto jest zainteresowany w odrodzeniu i odnowieniu [społeczeństwa muzułmańskiego]. Dokonaliśmy wielu innowacji w naszym życiu. Nasze domy są inne niż były w przeszłości i tak samo jest z naszymi budynkami, naszymi hotelami i naszymi rynkami. Wszystko jest inne, bardziej nowoczesne w stylu. Dlaczego więc reforma wystroju meczetu ma być tak trudna i niemożliwa?
Pytanie: Czy spodziewasz się wywołać kontrowersję, jak wszystkie inne wyraz innowacyjnego myślenia?
Odpowiedź: Na początku może wywołać kontrowersję, ale jeśli taki meczet zostanie zbudowany w jakimś kraju arabskim lub muzułmańskim, jestem pewna, że idea rozprzestrzeni się, bo nie ma w niej niczego, co szkodziłoby religii. Wręcz przeciwnie, [taki meczet] ma bardziej cywilizowany wygląd i nada muzułmanom łagodniejszy wizerunek.
Pytanie: Kiedy będzie możliwe uwolnienie islamu od koncepcji i wzorów, które bardziej mu szkodzą, niż go przechowują?
Odpowiedź: Islam pojawił się w rejonie pustynnym, którego mieszkańcy wyróżniają się konserwatyzmem i niechęcią do zaakceptowania postępów nowoczesności. Dlatego też islam jest jedyną religią monoteistyczną, która nie poszła do przodu [i nie zaadaptowała się] do epoki nowoczesnej. To nie [sama] religia, ale wierni. W celu stopniowej zmiany charakteru ludzi w tym regionie musimy zacząć od rytuałów religijnych. Muzułmanie odznaczają się głośnością i nieporządkiem, a mężczyźni i kobiety nie są przyzwyczajeni do zbierania się razem w miejscach modlitwy. Niestety, większość muzułmańskiego postrzegania kobiet jest fanatyczna i przeseksualizowana, daleka od duchowości i racjonalności. Tak więc, budowa meczetów tego typu [miejsc, w których mężczyźni i kobiety] spotykają się regularnie w uduchowionym otoczeniu, poprawi stosunki między płciami i będzie miała pozytywny wpływ na społeczeństwo jako całość. Przyzwyczajenie się do siedzenia na krzesłach w porządny sposób i modlitwy przyciszonymi głosami w przyćmionym świetle stopniowo poprawi zachowanie muzułmanów.
Pytanie: Co sądzisz o kobietach prowadzących modlitwy publiczne [tj. występujące w roli imamów]?
Odpowiedź: Widzieliśmy kobiety przewodzące modłom publicznym i wygłaszające kazania w meczetach w Europie i USA [1]. Ostatnią z nich była jemeńska intelektualistka, Elham Manea, która wygłosiła kazanie w meczecie w Szwajcarii. Słyszeliśmy także o Aminie Wadud, wykładowczyni studiów islamskich na Virginia Commonwealth University w Ameryce, która była pierwszą kobietą przewodzącą [wspólnie] mężczyznom i kobietom w modłach piątkowych. Wywołało to wielką kontrowersję, ale sądzę, że zanim osiągniemy ten etap nasze społeczeństwa arabskie i muzułmańskie muszą najpierw zaakceptować ideę kobiet prawoznawczyń lub kobiet prezentujących religijne programy [telewizyjne] i odpowiadających na pytania widzów o religię. Jak dotąd, mężczyźni mają monopol w tej dziedzinie i dominują całkowicie [sferę] egzegezy [koranicznej], książek [religijnych], programów religijnych i prawoznawstwa. Jak może społeczeństwo zaakceptować kobietę prowadzącą muzułmanów w modlitwie, skoro nie wolno jej wydawać orzeczeń religijnych ani prezentować programów religijnych? Przed dyskusją o [kobietach] przewodzących modłom w meczetach, zacznijmy od ustanowienia instytucji dla kobiecych prawoznawców i miejmy kobiety, które piszą książki o religii i prowadzą programy religijne. Chciałabym zobaczyć program na arabskim kanale satelitarnym prezentowany przez kobietę znającą szariat islamski, taką jak, na przykład, dr Suhaila Zain Al-Abidin.
Przypis:
[1] Patrz MEMRI Seria Specjalnych Komunikatów – Nr 6456 – 3 czerwca 2016
Kobieta prowadząca modlitwy piątkowe w meczecie w Szwajcarii wywołała burzę w mediach społecznościowych ; Inquiry & Analysis Series No.227, First Mixed Friday Prayers Led by a Woman: Muslim Reactions to an Historical Precedent, 22 czerwca 2005.
Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/
If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .
