Wprowadzenie
Od wybuchu zamieszek w zwiazku z druga rocznica rewolucji egipskiej 25 stycznia 2013 r. duchowni islamscy w Egipcie wydali szereg fatw, zachecajacych do przemocy wobec przeciwników rezimu. W ostatnich dniach, tuz przed druga rocznica obalenia bylego prezydenta egipskiego Hosni Mubaraka 11 lutego 2013 r., jezyk fatw stawal sie coraz ostrzejszy, az do sankcjonowania zabijania przywódców Frontu Ocalenia Narodowego – organizacji parasolowej sil opozycyjnych w Egipcie – wlacznie z bylym dyrektorem IAEA, dr Mohammedem ElBaradeiem i bylym kandydatem na prezydenta Egiptu Hamdeenem Sabahim. Wskutek tego wielu ostrzega, ze moze nastapic fala zabójstw politycznych, które wywolaja wojne domowa w Egipcie, szczególnie w swietle zamordowania 6 lutego 2013 r. bylego przywódcy opozycji tunezyjskiej Chokriego Belaida [1] .
Fatwy te zostaly ostro potepione zarówno przez zwolenników, jak przeciwników rezimu. Choc ministerstwo spraw wewnetrznych w Egipcie wzmocnilo ochrone wokól domów ElBaradeia i Sabahiego, wielu ludzi mówilo w mediach, ze to nie wystarcza i wzywalo do podjecia kroków przeciwko autorom tych fatw. 11 lutego 2013 r. prokurator generalny Egiptu rozkazal zatrzymanie szejka Mahmouda Szaabana, wykladowce z Al-Azhar, który wydal jedna z tych fatw [2] .
Ponizej podajemy przeglad tych fatw oraz reakcji na ich publikacje:
’Zabójstwa polityczne’ podpalaja ‘Tunezje’ i 'Egipt.’ [3]
Fatwy sankcjonujace zabijanie czlonków opozycji
Mufti Islamskiego Dzihadu i profesor uniwersytetu Al-Azhar: Kara dla Frontu Ocalenia Narodowego jest smierc
Mufti Islamskiego Dzihadu, Osama Qassem wydal 8 lutego 2013 roku fatwe, wedlug której “przywódcy Frontu Ocalenia Narodowego zasluguja na wyrok haraba [kara koraniczna dla zlodziei i innych, obejmujaca wygnanie, amputacje konczyn lub egzekucje], poniewaz atakuja instalacje publiczne, dzialaja z przemoca, blokuja drogi… [1] walcza z prezydentem Muhammadem Mursim – co dzieli naród na szereg czesci i prowadzi do wojny domowej”.
Fatwa stwierdza: „Ci, którzy uszkadzaja wlasnosc publiczna, sa tacy sami jak ktos, kto napada – to jest, kto rzuca sie na [inna osobe] i atakuje ja. W kategoriach szariatu zasluguja na haraba, poniewaz dzialania Frontu [Ocalenia Narodowego] sieja zepsucie polityczne i atak na wladce. Rozdzieraja i dziela szeregi i szariat postuluje, ze maja zostac zabici…” [4]
Nastepnie dodaje, ze obrona prezydenta jest wedlug szariatu obowiazkiem mechanizmów panstwowych, ale jesli te mechanizmy nie moga tego wykonac, obowiazek przechodzi na wszystkich obywateli, szczególnie na czlonków nurtów islamskich. „Protestujacy musza zostac powstrzymani, nawet jesli zostanie to dokonane przez zabicie ich, a potem musza zostac ukarani za szkodzenie wlasnosci i zyciu. Musi sie ich odwiesc [od ich dzialan] – a jesli nie posluchaja, trzeba ich zabic” [5] .
7 lutego 2013 r. poinformowano, ze wykladowca Al-Azhar szejk Mahmoud Szaaban wydal fatwe podczas programu w Al-Hafez TV, orzekajac, ze wedlug prawa islamskiego czlonkowie Frontu Ocalenia Narodowego powinni zostac ukarani “smiercia” [6] . Powiedzial: „Mohammed ElBaradei i Hamdeen Sabahi wielokrotnie wzywali do obalenia rezimu i przeprowadzenia nowych wyborów prezydenckich oraz sprzeciwiali sie konstytucji… Jest jasne, ze wszyscy sa skorumpowani i staraja sie [przechwycic] stery wladzy”.
Fatwa Szaabana opiera sie na hadisie, który mówi, ze kazdy kto przysiega lojalnosc wobec Imama “musi dac mu wszystko, co moze. Jesli przychodzi ktos, by rywalizowac [z Imamem], musi byc uderzony w kark”. Wedlug tych informacji interpretacja Szaabana jest, ze ci, którzy próbuja obalic wladce, musza zostac uderzeni, a jesli uderzenie nie wystarcza, trzeba ich zabic [7] .
W nastepstwie oburzenia, jakie wywolala ta fatwa, Szaaban zaprzeczyl doniesieniom i twierdzil, ze wideo zostalo sfabrykowane [8] . Al-Azhar oglosil, ze jesli taka fatwa rzeczywiscie zostala wydana, sprawa Szaabana zostanie przekazana do uniwersyteckiej komisji etyki, poniewaz ta fatwa potencjalnie moze wywolac anarchie [9] .
11 lutego 2013 r. prokurator generalny Egiptu rozkazal zatrzymanie i przesluchanie Szaabana [10] .
Kaznodzieja salaficki: Grupy islamskie sa gotowe – w miejsce policji, która jest niedbala w swoich obowiazkach – zabijac tych, którzy deprawuja
–29 stycznia 2013 r. salaficki kaznodzieja Wajdi Ghanim zamiescil wideo na YouTube, w którym zwrócil sie do prezydenta Mursiego i wezwal go, by ostro rozprawil sie z protestujacymi: „zelazna piescia”. Powiedzial: “Czy nadal czekasz, by zaatakowali twój palac? Wiem, ze jestes silny i nie rozumiem slabosci, jaka okazujesz… Potraktuj tych [protestujacych] z moca i sila…”
Ghanim dodal, „Ludzie prezydenta sposród grup islamskich sa gotowi – w miejsce policji, która jest niedbala w swoich obowiazkach – do wyjscia na ulice, zeby przywrócic bezpieczenstwo”. Wezwal takze, by “isc i zabijac tych morderców, zbirów i deprawujacych, bo ludzie maja dosyc…” [11]
W nagranym kazaniu umieszczonym na YouTube 8 lutego 2013 r. Ghanim wezwal do wydania wyroku haraba na opozycje egipska. Nazywajac ich mordercami, którzy rozlali krew, powiedzial, ze kara dla tych, którzy rozpalaja ogien, oblegaja meczety i staraja sie obalic legalnie wybranego prezydenta, musi byc smierc. Na podparcie swojego twierdzenia Ghanim cytowal werset Koranu o haraba: „Zaplata dla tych, którzy zwalczaja Allaha i Jego Poslanca i staraja sie szerzyc zepsucie na ziemi, bedzie tylko to, iz beda oni zabici lub ukrzyzowani albo tez obetnie im sie reke i noge naprzemianlegle, albo tez zostana wypedzeni z kraju. Oni doznaja hanby na tym swiecie i kary bolesnej w zyciu ostatecznym. [Koran 5:33]” Ghanim wyjasnil, ze nie oznacza to, iz kazdy moze sam zabijac, ale ze system sprawiedliwosci powinien narzucic kary zgodnie z prawem islamskim [12] .
Kaznodzieja islamski: Wolno zabic czlonków Czarnego Bloku, jesli sie nie poprawia
27 stycznia 2013 r. kaznodzieja islamski Muhammad Nazmi Al-Athri, który prowadzi program w Al-Hafez TV, opublikowal fatwe na swojej stronie internetowej pozwalajaca na zabijanie czlonków egipskiego ruchu opozycyjnego, który nazywa siebie “Czarnym Blokiem” – jest to ruch sprzeciwiajacy sie rzadom Bractwa Muzulmanskiego, który wylonil sie po wydarzeniach 25 stycznia 2013 r.; jego czlonkowie kopiuja europejskie ruchy protestu przez uczestniczenie w marszach zamaskowani i ubrani na czarno. Al-Athri powiedzial, ze czlonkowie Czarnego Bloku, których okresla jako ludzi deprawujacych, nie respektujacych wladzy Imama, musza otrzymac ostrzezenie i ze “jesli nie poprawia sie, musza byc scigani sadownie, a jesli upieraja sie [przy swoim zachowaniu], to zabicie ich jest dozwolone” [13]
Ponadto Mohamed abu Samra, przywódca partii Bezpieczenstwo i Rozwój, która jest skrzydlem politycznym Islamskiegop Dzihadu, powiedzial, ze Czarny Blok musi zostac calkowicie wyeliminowany, poniewaz wzbudzaja oni terror w sercach obywateli [14] .
Ze strony Facebooka kaznodziei Muhammad Nazmi Al-Athri: „Odpowiedz szariatu na grupy Czarnego Bloku” [15] .
Front Ocalenia Narodowego: Zamordowanie Belaida – ostrzezeniem dla Kairu
8 lutego 2013 r. komunikat Frontu Ocalenia Narodowego oswiadczal w odpowiedzi na te fatwy: „Zastraszanie opozycji i publikowanie fatw sankcjonujacych zabijanie jej przywódców… w Egipcie i Tunezji nie powstrzyma [nas przed osiagnieciem] celów rewolucji, ani nie odniesie sukcesu w uciskaniu ludu Egiptu i braterskiego ludu Tunezji, ani tez nie zatrzyma szlachetnej rewolucji przeciwko uciskowi, dyktaturze i panstwu policyjnemu, które depcze prawa czlowieka…”
Komunikat nazwal zabicie tunezyjskiego przywódcy opozycji, Chokriego Belaida dnia 6 lutego 2013 r. „ostrzezeniem dla Kairu – ostrzezeniem przeciwko rakowatej narosli organizacji terrorystycznych dzialajacych pod przykrywka religii, które zaczely realizowac wielki plan fizycznej i moralnej eliminacji opozycji w próbie odtworzenia rezimów faszystowskich, które monopolizuja wladze w imie religii i obalaja wartosci wolnosci i demokracji, dla których ludzie powstali” [16] .
Podobnie, Egipski Nurt Ludowy, kierowany przez Hamdeena Sabahiego, jednego z przywódców Frontu Ocalenia Narodowego, ostrzegl, ze zjawisko zabijania opozycjonistów moze przeniesc sie z Tunezji do Egiptu i ze kraje Wiosny Arabskiej wkrocza w epoke zabójstw politycznych. Komunikat Egipskiego Nurtu Ludowego stwierdza: „Warunki polityczne, które doprowadzily do pierwszego zabójstwa politycznego w Tunezji, istnieja takze w Egipcie, szczególnie z powodu podobienstwa miedzy rezimami w obu krajach oraz w swietle napiecia politycznego, polaryzacji i nieprzemyslanych fatw religijnych wydanych przez szereg ignorantów, którzy udaja, ze sa pobozni. Te fatwy ustalaja precedens, sankcjonujac zabijanie innych przez ekstremistów…” [17]
Mohammed ElBaradei, który takze byl celem tych fatw, ostrzegl na swoim koncie Twittera, ze fatwy moga doprowadzic do upadku Egiptu. Napisal: „Kiedy szejkowie publikuja fatwy wymagajace zabijania w imie religii i nie sa aresztowani, musimy powiedziec rezimowi i temu krajowi: ‘Spoczywaj w spokoju’” [18] .
Strona Facebooka Czarnego Bloku zamiescila odpowiedz na fatwe Szaabana: “Do terrorysty Mahmouda Szaabana – w którym wersecie Koranu albo hadisie Proroka znajdujecie tekst nakazujacy sankcjonowanie zabijania [czlonków] Frontu Ocalenia [Narodowego]? Tak, znajdziecie to w Koranie i Sunnie Przewodnika Generalnego [Bractwa Muzulmanskiego], ale w Koranie i Sunnie muzulmanów znajdziecie tylko milosierdzie i przebaczenie”.
Jeden z czlonków Czarnego Bloku powiedzial: Naszym celem jest walka ze skorumpowanym rezimem… zwolnimy na krótka chwile, a [potem] zadamy rezimowi smiertelny cios, zeby wiedzial, iz istnieja ci, którzy chronia i bronia rewolucji. Nie spoczniemy, dopóki nie pomscimy naszych ofiar…” [19]
Potepienie w kregach rzadowych i wsród duchownych: Te fatwy sa nieodpowiedzialne – i sprzeczne z islamem
Jak powiedziano powyzej, te fatwy zostaly potepione przez rezim, jak równiez przez rozmaite elementy islamskie. Biuro Prezydenta wydalo oswiadczenie, ze dialog jest jedyna droga do osiagniecia celów rewolucji, i ze przemoc polityczna lub podzeganie do przemocy jest jednym z waznych wyzwan, przed jakimi stoja rewolucje arabskie. Ponadto napisano, ze jest rzecza niezwykla, iz niektórzy w Egipcie, którzy twierdza, ze przemawiaja w imie religii, podzegaja do przemocy politycznej i sankcjonuja zabijanie innych z powodu niezgody politycznej.
Oswiadczenie stwierdza takze, ze prezydentura sprzeciwia sie temu nienawistnemu dialogowi, któremu nie jest winna sama religia, i wzywa do powstrzymania niebezpieczenstwa fitna i prób siania rozlamów w Egipcie. Na zakonczenie stwierdza, ze te przestepstwa musza byc zwalczane srodkami prawnymi, politycznymi, spolecznymi i kulturalnymi [20] .
Ministerstwo Dziedzictwa Religijnego: Te fatwy sa sprzeczne z islamem
Premier Egiptu, dr Hisham Qandil powiedzial, ze zmiany w Egipcie nie powinny nastepowac w wyniku przemocy, ale wolnych wyborów, i nie przez grozby i sile, ale przez posluszenstwo prawu i przez mniejszosc respektujaca wole wiekszosci. Wyrazil nadzieje, ze naród egipski jest swiadomy surowosci tych fatw i wezwal wszystkie grupy polityczne do przeciwstawiania sie przemocy i trwania przy dialogu dla dobra kraju, który potrzebuje obecnie stabilnosci i jednosci bardziej niz kiedykolwiek [21] .
Rzad oglosil, ze zamierza podjac dzialania prawne przeciwko kazdemu, kto wydaje fatwy podzegajace do przemocy [22] . Ministerstwo Dziedzictwa Religijnego takze potepilo fatwe Szaabana, nazywajac ja sprzeczna z poprawnym islamem [23] .
Bractwo Muzulmanskie: Te fatwy sa nieodpowiedzialne – nie mozemy miec zabójstw politycznych w Egipcie
Dr Abd Al-Rahman Al-Bar, czlonek biura Przewodnika Generalnego Bractwa Muzulmanskiego, który czesto jest nazywany muftim tego ruchu, opublikowal artykul na oficjalnej witrynie BM, odrzucajacy fatwy wzywajace do przemocy przeciwko opozycji. Piszac, ze nie mozna ekstrapolowac tego ze zródel, na których opieraja sie te fatwy, Al-Bar wyjasnil, ze islam nie zakazuje opozycji, ale pozwala narodom na zaprowadzenie zmiany pokojowo, ale nie za pomoca miecza.
Al-Bar powiedzial, ze z opozycjonistami trzeba walczyc tylko wtedy, kiedy ktos, kto sprzeciwia sie legalnym wladzom, mianuje sie przywódca w ich miejsce i zbiera zbrojnych ludzi, którzy walcza z narodem i sieja zepsucie w ziemi – ale tak nie jest z dzisiejsza opozycja w Egipcie [24]
Rzecznik BM Yasser Mehrez powiedzial, ze te fatwy sa nieodpowiedzialne i powinny byc potepione oraz ze zachecaja do fitna i przemocy. Wezwal szejka Al-Azhar, by interweniowal i powstrzymal autorów tych fatw [25] .
Nurt salaficki: Islam zabrania chwytania za bron przeciwko przeciwnikom politycznym
Abbud Al-Zumar, czlonek Rady Szura z ramienia Al-Gamaa Al-Islamijja, takze skrytykowal wezwania do zabijania czlonków opozycji egipskiej i powiedzial, ze “czlowiekowi nie wolno podnosic broni przeciwko jego przeciwnikom politycznym” i ze jego organizacja nie bedzie uzywala przemocy przeciwko nikomu [26] . Nader Bakkar, zastepca przewodniczacego partii Salafi Al-Nour ds. mediów, napisal na Twitterze, ze szejk Mahmoud Szaaban powinien zostac aresztowany i przesluchany, poniewaz jego wypowiedzi sa sprzeczne z szariatem i z prawem, i sa zagrozeniem dla bezpieczenstwa publicznego [27] .
Krytyka w prasie egipskiej: Potepienie tych fatw przez rezim nie wystarcza
Reakcja wladz na fatwy wywolala krytyke w prasie egipskiej, poniewaz do 11 lutego wladze egipskie jedynie potepily te fatwy i nie podjely zadnych rzeczywistych kroków przeciwko ich autorom. Jednak 11 lutego 2013 r. prokurator generalny nakazal zatrzymanie i przesluchanie jednego z autorów, szejka Mahmouda Saaaban [28] .
Hassan Nafaa, profesor uniwersytetu w Kairze i ogólny koordynator Narodowego Stowarzyszenia na rzecz Zmiany, napisal w niezaleznej gazecie egipskiej “Al-Masri Al-Yawm”: „Gdyby Egipt powaznie zajal sie ‘nowymi kaznodziejami’, którzy stali sie ekspertami podzeganiu do sekciarskiej fitna przy uzyciu fatw… nie mielibysmy takich ludzi jak dr Mahmoud Shukri [tj. Szaaban] i jego fatwa, która podzega do zabijania opozycjonistów…
Potepienie tych fatw przez partie rzadzaca nie wystarcza. Potrzebujemy prawa ustanawiajacego kare dla kazdego, kto mobilizuje religie dla celów politycznych w sposób, który wywoluje fitna – prawa, które reguluje publikacje fatw religijnych, [zeby zapewnic], iz sa one wierne drodze Allaha i obronie religii, i oddalone sa od wrzawy polityki” [29] .
Krytyka lagodnosci rezimu egipskiego wobec autorów tych fatw pojawila sie takze ze strony bylego szefa dzialu wiadomosci panstwowej telewizji egipskiej, Abd Al-Latifa Al-Munawiego. W artykule w „Al-Masri Al-Yawm”, Al-Munawi napisal:
„Kiedy wydano fatwe… sankcjonujaca zabicie przywódców Frontu Ocalenia Narodowego, mozna bylo oczekiwac reakcji pasujacej do powagi sprawy, poniewaz jest to preludium do nawolywania do zabójstw politycznych… Ale nowi wladcy nie chca rozgniewac swoich sojuszników, nawet jesli ich dzialania z pewnoscia doprowadzilyby do podpalenia ojczyzny…
Gdzie jest panstwo? Gdzie jest prawo? Gdzie jest rezim?… Jesli te absurdy nie skoncza sie natychmiast, rezim bedzie pociagniety do odpowiedzialnosci…” [30]
* L. Lavi jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
———————————-
[1] Al-Dustour Al-Asly (Egypt), February 8, 2013.
[2] Ahram Online, February 11, 2013.
[3] Al-Watan (Saudi Arabia), February 10, 2013.
[4] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 8, 2013.
[5] Al-Watan (Egypt), February 8, 2013.
[6] See MEMRI TV Clip No. 3732, Egyptian Cleric Mahmoud Sha’aban Calls to Kill National Salvation Front Leaders, February 1, 2013.
[7] Al-Quds Al-Arabi (London), February 6, 2013
[8] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 8, 2013.
[9] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), February 7, 2013.
[10] Ahram Online, February 11, 2013.
[11] Al-Watan (Egypt), January 29, 2013.
[12] Al-Wafd (Egypt), February 8, 2013.
[13] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), January 27, 2013.
[14] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), January 27, 2013.
[16] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 8, 2013.
[17] Al-Ahram (Egypt), February 8, 2013.
[18] Twitter.com/ElBaradei, February 6, 2013.
[19] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 8, 2013.
[20] Al-Ahram (Egypt), February 8, 2013.
[21] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), February 7, 2013.
[22] Al-Ahram (Egypt), February 8, 2013.
[23] Al-Ahram (Egypt), February 8, 2013.
[24] Ikhwanonline.com, February 10, 2013.
[25] Masrawy.com, February 7, 2013.
[26] Islamtoday.net, February 7, 2013.
[27] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 6, 2013.
[28] Ahram Online, February 11, 2013.
[29] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 7, 2013.
[30] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), February 11, 2013.
