Wprowadzenie
W ciągu zeszłego roku Egipt prowadził nieustające wysiłki mediacyjne między Hamasem i Fatahem zmierzając do zakończenia wewnętrznego konfliktu palestyńskiego. W październiku 2009 r. zażądał, by obie strony podpisały porozumienie o pojednaniu, które Fatah podpisał, ale Hamas odrzucił.
Analiza tego dokumentu, opublikowanego w prasie palestyńskiej i arabskiej, ujawnia, że zawiera on klauzulę podkreślającą “prawo Palestyńczyków do oporu i obrony ojczyzny i jej mieszkańców”; kwestia ta jest jednak postawiona wyraźniej w aneksie do dokumentu zatytułowanym “Karta honoru”. Ten aneks zawiera dwie klauzule o prawie do oporu: jedna stwierdza, “Naród palestyński ma prawo do oporu i powstania przeciwko okupacji i agresji”, a druga stwierdza, “Ruch oporu i jego broń muszą być zachowane dla radzenia sobie z okupacją”. Palestyńska gazeta „Al-Ayyam” wspomniała o istnieniu tego aneksu, ale go nie opublikowała. Tekst aneksu został opublikowany przez związaną z Hamasem witrynę internetową www.palestine-info.info oraz w gazecie katarskiej “Al-Sharq” [1] .
Poniżej przedstawiamy główne punkty dokumentu o pojednaniu, tak jak je opublikowała gazeta Autonomii Palestyńskiej “Al-Ayyam” [2] , jak również główne punkty Karty honoru i zastrzeżenia przedstawione przez Hamas do porozumienia o pojednaniu.
Dokument pojednania – zachowanie prawa do oporu
1. Organizacja Wyzwolenia Palestyny (PLO)
Organizacja Wyzwolenia Palestyny powinna działać i rozwijać się zgodnie z zasadami, które będą zadowalające dla obu stron, tak że będzie obejmowała wszystkie palestyńskie siły i frakcje zgodnie z porozumieniem z marca 2005 r. w Kairze oraz drugim paragrafem dokumentu Narodowego Porozumienia z czerwca 2006 r. (…)
Interes narodowy wymaga ustanowienia nowej Palestyńskiej Rady Narodowej [PNC], która zapewni reprezentację wszystkich sił narodowych i islamskich, frakcji i partii, a także wszystkich stowarzyszeń naszych ludzi wszędzie i we wszystkich sektorach, instytucjach oraz osobistości wszędzie, gdzie to możliwe, zgodnie z zasadą proporcjonalnej reprezentacji i za porozumieniem (…) Kadencja PNCbędzie wynosiła cztery lata [i wybory będą się odbywały] w tym samym czasie, co wybory do Rady Legislacyjnej. Wybory PNCbędą [się odbywały] metodą pełnej, proporcjonalnej reprezentacji, zgodnie z prawem, które będzie uzgodnione (…)
2. Wybory
Wybory prezydenckie, do Rady Legislacyjnej i do PNCodbędą się równocześnie 26 czerwca 2010 roku i jest to wiążące dla wszystkich [frakcji]. Wybory do PNCodbędą się metodą pełnej proporcjonalnej reprezentacji w ojczyźnie i za granica, gdzie to jest możliwe, podczas gdy wybory do Rady Legislacyjnej odbędą się metodą kombinowaną: 75 % zostanie wybrana z list [tj. proporcjonalna reprezentacja], a 25% zostanie wybrana zgodnie z regionem [tj. regionalna reprezentacja] (…)
Wybory odbędą się pod nadzorem arabskim i międzynarodowym i podjęte zostaną wszystkie możliwe kroki, by zapewnić, że będą sie odbywały w warunkach równie właściwych dla wszystkich i w atmosferze [wyborczej] wolności, sprawiedliwości i przejrzystości na Zachodnim Brzegu i w Gazie (…) Wybory prezydenckie i do Rady Legislacyjnej odbędą się we wszystkich obszarach Autonomii Palestyńskiej, włącznie z Jerozolimą (…)
3. Bezpieczeństwo
Ponieważ nasz naród palestyński nadal żyje w fazie wyzwolenia narodowego, aparaty bezpieczeństwa na Zachodnim Brzegu i w Gazie [muszą dostarczać] bezpieczeństwa ojczyźnie i jej mieszkańcom (…) Zostaną ustanowione standardy i zasady do odbudowania aparatów bezpieczeństwa, do określenia hierarchii i do zjednoczenia ich (…)
Każde przekazanie wrogowi informacji, które szkodzi ojczyźnie, palestyńskim mieszkańcom lub ruchowi oporu będzie traktowane jako zdrada stanu, za którą prawo dyktuje karę.
Niedopuszczalne są aresztowania polityczne.
Aparaty bezpieczeństwa będą respektowały prawo narodu palestyńskiego do oporu i do obrony ojczyzny i jej mieszkańców (…)
Będzie zakaz tworzenia ciał militarnych poza ramami dozwolonymi dla każdego aparatu (…) Aparaty bezpieczeństwa będą respektowały zasady praw człowieka i honor mieszkańców oraz utrzymywana będzie współpraca między [aparatami] bezpieczeństwa (…) Użycie broni [przez aparaty bezpieczeństwa] jest zakazane, poza celami [związanymi z] wykonywaniem obowiązków (…)
Na rozkaz prezydenta palestyńskiego, za porozumieniem, zostanie ustanowiony najwyższy komitet bezpieczeństwa, który będzie składał się z zawodowych oficerów. Egipcjanie i przedstawiciele krajów arabskich będą nadzorowali ten komitet, żeby monitorować stosowanie przez niego Narodowego Dokumentu o Porozumieniu na Zachodnim Brzegu i w Gazie. Jedną z misji [komitetu] będzie zaplanowanie polityki bezpieczeństwa i nadzorowanie jej wprowadzenia w życie. Palestyńskie aparaty bezpieczeństwa, jak również ich hierarchia, zostaną ponownie stworzone na Zachodnim Brzegu i w Gazie, z pomocą Egiptu i krajów arabskich (…) Natychmiast po podpisaniu porozumienia 3 tysiące członków poprzednich aparatów bezpieczeństwa – policji, sił bezpieczeństwa narodowego i sił obrony cywilnej – zostaną zintegrowane z istniejącymi aparatami bezpieczeństwa w Gazie. Ich liczba będzie się stopniowo zwiększała aż do wyborów do Rady Legislacyjnej, zgodnie z uzgodnionym mechanizmem (…)
Misjami aparatów bezpieczeństwa [są]: bezpieczeństwo narodowe – obrona suwerenności kraju (…) obrona ojczyzny przed agresją zewnętrzną, rozprawianie sie z zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi (…) militarne przedstawicielstwo w przedstawicielstwach narodowych za granicą (…)
Misjami aparatu bezpieczeństwa wewnętrznego/bezpieczeństwa prewencyjnego [są]: zwalczanie operacji szpiegowskich na terytorium Autonomii Palestyńskiej, monitorowanie i zapobieganie przestępstwom zagrażającym wewnętrznemu bezpieczeństwu Autonomii Palestyńskiej, wykrywanie przestępstw przeciwko instytucjom rządowym i publicznym oraz ich pracownikom (…)
Misjami Aparatu Wywiadu Ogólnego [są]: zgodnie z Prawem o Aparacie Wywiadu Ogólnego – podejmowanie niezbędnych kroków, by zapobiec jakimkolwiek operacjom zagrażającym bezpieczeństwu i dobru Palestyny i podejmowanie niezbędnych działań przeciwko ich sprawcom, zgodnie z prawem; wykrywanie zewnętrznych niebezpieczeństw, które mogą zaszkodzić narodowemu bezpieczeństwu palestyńskiemu, a obejmują szpiegostwo, konspirację, sabotaż lub jakąkolwiek inną działalność, która zagraża bezpieczeństwu, jedności i niepodległości ojczyzny (…)
4. Pojednanie narodowe
Nastąpi natychmiastowe przerwanie wszystkich typów wzajemnego podżegania i wzajemnego nękania wszelkiego rodzaju i realizacja [tych dyrektyw] będzie monitorowana. Będą organizowane duże publiczne zgromadzenia z udziałem wszystkich sektorów społecznych (szkół, uniwersytetów i stowarzyszeń publicznych) i rozpocznie się kampania informacyjna, której celem jest stworzenie atmosfery pojednania i tolerancji w społeczeństwie. Zaangażowane [w tę kampanię] będą wszystkie platformy informacyjne, włącznie z meczetami, by osiągnąć ten cel (…) Ci, którzy doznali szkód z powodu przemocy wewnętrznej i chaosu, mają zostać wysłuchani; zostaną oszacowane szkody materialne, emocjonalne i [uszkodzenie] własności oraz ustalone zasady odszkodowania (…) Musi [mieć miejsce] działanie [zmierzające do] zlikwidowania poparcia organizacyjnego, klanowego i rodzinnego dla tych, którzy atakują ludzi i niszczą własność. Zostanie opublikowana Karta honoru; będzie ona podkreślała zakaz przeciwko rozpoczynaniu wewnętrznej wojny i określi aparat monitorujący tę kwestię.
Istnieje porozumienie co do Karty honoru dla Narodowego Pojednania Palestyńczyków (Aneks I).
5. Wspólny komitet realizacji pojednania narodowego
Utworzenie komitetu: komitet zostanie ustanowiony z 16 członkami z Fatahu, Hamasu i [innych] frakcji oraz niezależnych. Ruchy Fatahu i Hamasu przedstawią listę nazwisk członków [komitetu], a prezydent Mahmoud Abbas wyda rozkaz prezydencki ustanowienia komitetu, kiedy będzie zgoda co do jego członków.
Źródło autorytetu komitetu: źródłem autorytetu komitetu jest prezydent Mahmoud Abbas na mocy swojego stanowiska jako przewodniczącego PLO i prezydenta Autonomii Palestyńskiej (…) Rola komitetu skończy się wraz z wyborami w Autonomii Palestyńskiej i utworzeniem rządu.
Zadania komitetu: wspólny komitet będzie realizował Narodowy Dokument Pojednania, który ma być realizowany w ojczyźnie przez utrzymywanie wzajemnych kontaktów z elementami zainteresowanymi, włącznie z następującymi: przygotowanie atmosfery do przeprowadzenia wyborów prezydenckich, do Rady Legislacyjnej i PNC; nadzór nad kwestiami wewnętrznego pojednania Palestyńczyków; monitorowanie działań rehabilitacji w Gazie.
Zjednoczenie instytucji Autonomii Palestyńskiej na Zachodnim Brzegu i w Gazie: instytucje Autonomii Palestyńskiej na Zachodnim Brzegu i w Gazie będą zjednoczone w koordynacji z tymi, których to dotyczy, w oparciu o zasadę partnerstwa i narodowego porozumienia oraz wzmocnienia jedności narodowej (…)
Przywrócenie stanu pozarządowych stowarzyszeń i instytucji: pozarządowe stowarzyszenia i instytucje, które zostały zamknięte lub [których zasoby zostały] zarekwirowane, powinny być przywrócone do stanu sprzed 14 czerwca 2007 r. na Zachodnim Brzegu i w Gazie natychmiast po podpisaniu Narodowego Dokumentu o Porozumieniu i działania powinny być podjęte, by zwrócić [im] zasoby i skompensować wszelkie wyrządzone im szkody (…)
Obchodzenie się z problemami cywilnymi i administracyjnymi po rozłamie [między Fatahem i Hamasem]: rozwiązywanie cywilnych i administracyjnych problemów, które wyłoniły się po rozłamie (po 14 czerwca 2007 r.) [obejmuje] rozwiązywanie problemów pracowników, którzy doznali szkody z powodu rozłamu; ponowne połączenie instytucji rządowych i konstytucyjnych; zachowanie niezależności władzy sądowniczej; i odnowienie funkcji tych instytucji, zgodnie z Prawem Podstawowym, odpowiednimi prawami i Narodowym [Dokumentem] o Porozumieniu (…) Te kwestie obejmują mianowanie pracowników, awans w szeregach, zwolnienia, zatrzymanie płac i mobilność [pracowników] między instytucjami i biurami rządowymi (…)
6. Zatrzymani
Każda ze stron zwolni zatrzymanych z wszystkich frakcji, których przetrzymuje, natychmiast po podpisaniu tego porozumienia. Po zwolnieniu wszystkich zatrzymanych, każda strona przekaże Egiptowi listę nazwisk zatrzymanych, których zwolnienia odmówiły [obie strony] i wyjaśnienie tej odmowy oraz przedstawi raport w tej sprawie kierownictwu Fatahu i Hamasu.
Karta Honoru
Poniżej przedstawiamy “Kartę honoru”, tak jak została opublikowana na związanej z Hamasem witrynie internetowej palestine-info.info [3] :
Naród palestyński przez całą swoja długą historię kształtował tożsamość narodową konwojami poległych, rannych i zatrzymanych, których przedstawiał jako obronę swojej ziemi, swojej sprawy i swoich miejsc świętych (…) Z wiary w potrzebę znalezienia skonsolidowanego frontu wewnętrznego środkami, którymi będziemy działać na rzecz zrealizowania celów naszego narodu i bronić naszych praw, wyzwolenia naszej ziemi i przywrócenia naszych praw, i biorąc pod uwagę negatywny wpływ rozłamu, my w Komitecie Narodowego Pojednania Palestyńskiej Konferencji Dialogu zgodziliśmy się na podporządkowanie paragrafom tej Karty honoru i na działanie zgodnie z nimi.
W celu podkreślenia naszej woli zakończenia rozłamu i dla uporania się z jego konsekwencjami, oraz dla obrony naszego wewnętrznego frontu, oraz w celu zapobieżenia powtórzeniu się pożałowania godnych wydarzeń, Karta honoru zawiera następujące zasady:
– Nacisk na zakaz walk wewnętrznych i zdystansowanie się od konfliktów zbrojnych, [niezależnie od tego] jakie by były okoliczności i jak ostre różnice.
– Nacisk na ogólną zasadę, którą Palestyńczycy zdefiniowali z czasem: dialog musi być jedynym środkiem komunikacji i rozwiązywania konfliktów między nimi.
– Zakaz aresztowania i powstrzymanie wydaleń i prześladowań w oparciu o przynależność polityczną (…)
– Honorowanie istniejących praw; musi zostać podkreślone, że wszyscy [obywatele] są równi wobec prawa.
– Ochrona ogólnych i osobistych wolności jednostek i grup (…)
– Nacisk na zakaz wszelkich form podżegania medialnego i społecznego.
– Nacisk na partnerstwo polityczne i na zasadę pokojowego przekazania władzy.
– Prawo narodu palestyńskiego do oporu i do powstania przeciwko okupacji i agresji.
– Zachowanie [ruchu] oporu i jego broni w konfrontacji z okupantem; [broń jednak] nie może być angażowana w sporach w rodzinie, klanie i między organizacjami.
– Zapewnienie prawa każdego do zatrudnienia w oparciu o możliwości i profesjonalizm.
– Odrzucenie polityki zwalniania [z pracy], wyłączania i wstrzymywania płacy z powodu przynależności politycznej.
Zastrzeżenia Hamasu i żądania wyjaśnień
W drugiej połowie października Hamas oznajmił o odmowie podpisania porozumienia o pojednaniu. Twierdził, że zgodził się podpisać dokument przedstawiony we wrześniu 2009, podczas gdy dokument, o którego podpisanie proszony jest teraz, jest inny – niektóre paragrafy zostały pominięte. Dlatego, stwierdził Hamas, ma prawo przedstawienia zastrzeżeń i żądania wyjaśnień.
Poniżej są pytania i zastrzeżenia Hamasu do porozumienia o pojednaniu [4] :
1. Prośba o wyjaśnienie stwierdzenia Abbasa, że podpisze porozumienie o pojednaniu, tylko jeśli Hamas zaakceptuje warunki Kwartetu (jednym z których jest uznanie Izraela przez Hamas).
2. Prośba o wyjaśnienie paragrafu zakazującego aparatów bezpieczeństwa poza autoryzowanymi – czy znaczy to, że aparaty bezpieczeństwa Hamasu mają być rozwiązane?
3. Prośba o wyjaśnienie klauzuli popierającej współpracę między aparatami bezpieczeństwa Autonomii Palestyńskiej i przyjaznych krajów; zdaniem Hamasu legitymizuje to współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa między Palestyńczykami i Izraelem.
4. Prośba o wyjaśnienie klauzuli stwierdzającej, że 3 tysiące personelu bezpieczeństwa [Autonomii Palestyńskiej] powróci do Gazy. W takim razie, jaki będzie status liczącej 11 tysięcy Siły Wykonawczej Hamasu?
5. Porozumienie nie wspomina o sile bezpieczeństwa amerykańskiego generała Daytona na Zachodnim Brzegu; czy to znaczy, że ręce Hamasu będą związane we wszystkich sprawach dotyczących bezpieczeństwa Zachodniego Brzegu?
6. Jedna klauzula w porozumieniu respektuje i uznaje prawo do oporu, podczas gdy druga zakazuje [ruchu] oporu i jego uzbrojenia. To jest, dokument zarówno uznaje, jak i delegitymizuje prawo do oporu.
7. Prośba o wyjaśnienie klauzuli ustanawiającej prezydenta PA jako źródło autorytetu.
8. Hamas podpisze porozumienie tylko pod następującymi warunkami: anulowanie wymogu USA dotyczącego Mapy Drogowej i zasad Kwartetu; uznanie Hamasu przez społeczność arabską i międzynarodową, jeśli będzie zwycięski w nadchodzących wyborach; zniesienie oblężenia Gazy i ustalenie procedur na otwarcie przejścia Rafah; zwolnienie członków Hamasu z więzień w Egipcie [5] .
* C. Jacob jest pracownikiem naukowym MEMRI
[1] Gazeta katarska zapytała, czy Fatah podpisał aneks, czy podpisał tylko sam dokument pojednania, ponieważ plan Mapy Drogowej, do którego zobowiązali się Fatah i Autonomia Palestyńska, stwierdza, że ruch oporu i wszystkie jego zbrojne gałęzie muszą zostać rozbrojone. „Al-Sharq” (Katar), 21 października 2009.
[2] “Al-Ayyam” (Autonomia Palestyńska), 14 października 2009.
[3] www.palestine-info.info, 14 października 2009.
[4] “Al-Quds” (Jerozolima), 19 października, 23 października 2009; www.palestine-info.info, 19 października 2009; „Al-Hayat Al-Jadida” (Autonomia Palestyńska), 18 października 2009.
[5] “Al-Quds” (Jerozolima), 19 października 2009, 23 października 2009; www.palestine-info.info, 19 października 2009; „Al-Hayat Al-Jadida” (Autonomia Palestyńska), 18 października 2009.
