Chiny ostrzegają USA: “Każdy atak na Pakistan będzie rozumiany jako atak na Chiny” – ewoluujący sojusz pakistańsko-chiński, by stanąć naprzeciw USA/Indii

18 maja 2011, funkcjonariusze publiczni Pakistanu i Chin podpisują w Szanghaju umowę dwustronną, podczas gdy pakistański premier Jousuf Raza Gilani i chiński premier Wen Jiabao przyglądają się temu (Zdjęcie: Roznama Express, Pakistan, 19 maja 2011)

Wprowadzenie

W analizie zatytułowanej „Pakistan wywołał groźbę starcia supermocarstw” (opublikowaną 15 lutego 2011 r.) wskazaliśmy na szybko rosnące niebezpieczeństwo starcia między USA a Pakistanem, które obejmie – w dodatku do Stanów Zjednoczonych, Chin i Pakistanu – Indie, Rosję, siły NATO i inne siły w regionie [1] .

W ciągu ostatnich kilku miesięcy stosunki USA-Pakistan pogorszyły się jeszcze bardziej aż do otwartego sabotażu pracy CIA w Pakistanie przez wywiad wojskowy ISI.

W dniach 17-20 maja 2011 r. ten proces nasilił się wraz z wizytą pakistańskiego premiera Jousufa Razy Gilaniego w Chinach. Wizytę w Chinach opisał Minister informacji, radia i telewizji Pakistanu dr Firdous Aszik Awan jako „historyczną” i taką, która „z pewnością otworzy nowy rozdział w stosunkach Chiny-Pakistan w nowym środowisku międzynarodowym i warunkach historycznych” [2] .

Czterodniowa wizyta Gilaniego nabrała bezprecedensowego znaczenia międzynarodowego w następstwie zabicia 2 maja 2011 r. przywódcy Al-Kaidy, Osamy bin Ladena w operacji USA w pakistańskim mieście Abbottabad.

Pakistańscy przywódcy uznali zabicie bin Ladena w jednostronnej operacji USA za pogwałcenie suwerenności Pakistanu i jego godności narodowej, podczas gdy politycy i media USA podejrzewają, że pakistański wywiad wojskowy, ISI, brał udział w dostarczeniu przywódcy Al-Kaidy bezpiecznego schronienia przez lata w Abbottabadzie, tuż obok pakistańskiej akademii wojskowej.

Pośrodku tej wybuchowej sytuacji wizytę Gilaniego widziano jako posunięcie w celu obrony Pakistanu przed możliwymi krokami podjętymi przez USA przeciwko niemu oraz próbę podważenia wpływów USA i Indii w regionie, co Pakistan uważa od lat za zagrożenie bezpieczeństwa narodowego Pakistanu. Choć Pakistan i Chiny od dawna są sojusznikami, można teraz zaobserwować fundamentalne przesunięcie w ich stosunkach strategicznych, charakteryzujące się wzmocnieniem ich stosunków militarnych i innych przy równoczesnym olbrzymim rozłamie w stosunkach Pakistan-USA.

W tej analizie dokonujemy przeglądu wielowymiarowych elementów gwałtownie rozwijającego się sojuszu Pakistanu z Chinami, aby stanąć naprzeciw spodziewanego impasu – nawet otwartych starć zbrojnych – z USA/Indiami.

Wymiar militarny

a) Chińskie zobowiązanie obrony Pakistanu

Pakistan konstruuje obecnie gigantyczne przesunięcie swoich ogólnych układów przez sprzymierzanie się z Chinami, żeby przeciwważyć USA i Indie. Chiny ze swojej strony także wyraziły własne zainteresowanie sprzymierzeniem się z Pakistanem.

Po operacji w Abbottabadzie, która wskazała, że mogło istnieć współdziałanie rządu/ISI w ukrywaniu bin Ladena, Pakistan obawiał się, że USA mogą przeprowadzić podobną jednostronną operację, celując w pakistańskie instalacje nuklearne [3] . Chiny były pierwszym, i być może jedynym państwem, które wyraziło poparcie dla stabilności Pakistanu. Wkrótce po operacji w Abbottabadzie Chiny „zaznaczyły, że… poprą wysiłki swojego długotrwałego sojusznika strategicznego w zachowaniu stabilności” [4] .

Podczas wizyty Gilaniego Chiny pokazały, w jaki sposób są skłonne ubezpieczyć suwerenność i stabilność Pakistanu. Według relacji gazety pakistańskiej z 19 maja 2011 r. „Chiny… ostrzegły w jednoznacznych słowach, że każdy atak na Pakistan będzie rozumiany jako atak na Chiny…” [5] Relacja ta, cytująca wysoko postawione źródła dyplomatyczne w Pekinie, zaważyła: “Pekin doradził Waszyngtonowi, by szanował suwerenność Pakistanu… i to zostało przekazane formalnie Stanom Zjednoczonym podczas [odbywającego się] w ostatnim tygodniu dialogu strategicznego i rozmów gospodarczych Chiny-USA” [6] .

Chiński minister spraw zagranicznych Yang Jiechi, który przebywał w Waszyngtonie na rozmowy USA-Chiny w połowie maja 2011 r., przekazał USA “uczucia” chińskie i było to ujawnione przez samego premiera Chin, Wen Jiabao, podczas dwugodzinnych formalnych rozmów z premierem Gilanim w Wielkiej Hali Ludowej w Pekinie [7] .

b) Współpraca powietrzna i morska

Podczas wizyty premiera Gilaniego Chiny zgodziły się “natychmiastowo” dostarczyć Pakistanowi 50 nowych wielozadaniowych myśliwców JF-17 Thunder dla pakistańskich sił powietrznych [8] . Chociaż porozumienie w sprawie tych myśliwców zostało podpisane wcześniej, Islamabad i Pekin dyskutowali także dostawę J-20 Stealth wielozadaniowych lekkich myśliwców do Pakistanu [9] .

W ostatnich latach wzmocniła się morska współpraca pakistańsko-chińska, obejmując kontrakt z Chinami na budowę czterech okrętów wojennych, które będą przenosić pociski i broń ciężką [10] . Pierwsza wybudowana przez Chińczyków fregata F-22P została wprowadzona do Floty Pakistanu w lipcu 2009 r. [11]

Chińskie fregaty, które są średniej wielkości okrętami wojennymi, są wyposażone w pociski ziemia-ziemia i ziemia-powietrze oraz helikoptery przeciwko łodziom podwodnym. Admirał Noman Baszir, dowódca Marynarki Pakistańskiej, powiedział, że Pakistan ma nadzieję na zakup z Chin większych okrętów o większej mocy rażenia, takich jak fregaty o tonażu 4000 ton [12] .

W wywiadzie dla „China Daily” w lipcu 2010 r. admirał Baszir powiedział: “Przyjaźń między Chinami i Pakistanem jest wyższa niż Himalaje i głębsza niż Ocean. Już uczyniliśmy postępy w siłach powietrznych i innych dziedzinach, teraz powinniśmy posunąć do przodu i rozszerzyć współpracę w Marynarce na szeroko zakrojone stosunki” [13] . Skomentował także ekspansję pakistańskiej kooperacji morskiej z Chinami stwierdzając: „My [Marynarka Pakistanu] możemy dostarczyć instalacji, portów, logistyki, konserwacji, między innymi…” [14]

Podczas wizyty Gilaniego 17-20 maja, Pakistan poprosił Chiny o wybudowanie bazy morskiej w Gwadar w dodatku do portu handlowego. Chaudhry Ahmad Muchtar, pakistański minister obrony, który towarzyszył Gilaniemu do Chin, powiedział: “bylibyśmy [jeszcze] bardziej wdzięczni rządowi chińskiemu, gdyby baza marynarki została… zbudowana na miejscu w Gwadar” [15] .

Pakistański minister obrony skomentował także naturę stosunków Pakistan-Chiny, stwierdzając: „Chiny są wypróbowanym przyjacielem i najbliższym sojusznikiem Pakistanu, a można to sądzić z faktu, że dla któregokolwiek sektora Pakistanu poproszono o pomoc podczas… niedawnej wizyty [premiera Gilaniego] w Chinach, oni natychmiast się zgadzali” [16] .

Według relacji gazety pakistańskiej „Chiny są głównym dostawcą broni dla Pakistanu…” [17]

c) Rozlokowanie żołnierzy chińskich w pakistańskim Kaszmirze

W 2010 r. doniesienia mediów międzynarodowych ujawniły, że ponad 11 tysięcy chińskich żołnierzy stacjonuje w Gilgit Baltistan, etnicznie odrębnym regionie w Pakistanie, który tradycyjnie był częścią Jammu & Kaszmiru. Chińscy inżynierowie wojskowi pomagali już uprzednio Pakistanowi, ale tym razem chińscy żołnierze budują betonowe domy mieszkalne i otwierają oddziały chińskich banków [18] .

W 2011 r. ujawniono, że obecność żołnierzy chińskich nie ogranicza się do Gilgit Baltistan, ale przenieśli się oni także do pakistańskiego Kaszmiru wzdłuż Indii.

W maju 2011 r. agencje wywiadu Indii poinformowały, że mają “wiarygodne świadectwa”. iż żołnierze chińscy są także rozlokowani po pakistańskiej stronie Jammu & Kaszmiru, który jest podzielony przez Linię Kontroli (LoC) między Pakistanem a Indiami [19] .

Witryna internetowa gazety “The Times of India” poinformowała, że kilkuset Chińczyków, pracujących w pakistańskim Kaszmirze, to inżynierowie Armii Wyzwoleńczej Chin, zaś agencje wywiadowcze Indii „weryfikują, czy ci wojskowi inżynierowie chińscy są zaangażowani w budowę jakiegoś rodzaju konstrukcji militarnych, takich jak bunkry” [20] .

W kwietniu 2011 r. generał broni K. T. Parnaik, dowódca Północnej Armii Indii (która nadzoruje Kaszmir), wydał ostrzeżenie, że Indie stoją przed zagrożeniem ze strony wojsk chińskich, stacjonujących w pakistańskim Kaszmirze, które mogą zostać wysłane na Linię Kontroli przeciwko Indiom [21] . Jest to, być może, pierwszy raz, kiedy generał w służbie czynnej armii Indii publicznie wyraża niepokój w sprawie chińskiego zagrożenia militarnego dla Indii w Kaszmirze [22] .

d) Chińskie zainteresowanie militarne adresowane przeciwko USA w teatrze afgańsko-pakistańskim

Podczas gdy rozlokowanie żołnierzy chińskich w pakistańskim Kaszmirze jest zrozumiałe w świetle przeszłych rywalizacji i wojen między Chinami a Indiami, chińskie zainteresowanie militarne na granicy pakistańsko-afgańskiej oraz szlakami, którymi amerykańskie zaopatrzenie dociera do Afganistanu, pokazuje, że chińskie zainteresowanie jest także adresowane przeciwko USA.

Chińskie przywództwo wojskowe oceniało niedawno implikacje możliwego wtargnięcia militarnego USA na pakistańskie obszary plemienne, graniczące z Afganistanem, które jak dotąd nie stanowiły przedmiotu żadnego strategicznego zainteresowania Chin.

W październiku 2010 r. wysokiego szczebla delegacja armii chińskiej odwiedziła garnizon wojskowy Landikotal w agencji Chyber. Zespół chiński składał się z pięciu wysokich oficerów pod przewodnictwem dyrektora generalnego Ludowej Armii Wyzwoleńczej, generała dywizji Yan Hu [23] .

Komentując znaczenie wizyty tej grupy chińskich wojskowych, relacja z 29 października 2010 r. w gazecie „The News” stwierdzała: „Delegacja zatrzymała się w Landikotal na kilka godzin przy silnych środkach bezpieczeństwa. Wszystkie drogi dojazdowe i Brama Torkham były zablokowane dla publiczności. Dostawy NATO zostały zawieszone podczas wizyty delegacji na [pobliskim] posterunku Michini”.

e) Chiny finansują nuklearne knowhow Pakistanu

Przez ostatnich kilka dziesięcioleci Chiny finansowały i wspierały technologicznie pakistański program nuklearny.

12 maja 2011 r. rozpoczęła działać trzecia pakistańska elektrownia jądrowa. Premier Jousuf Raza Gilani, otwierając Jednostkę 1 Elektrowni Nuklearnej Chaszma (CHASNUPP-2), mieszczącej się nieopodal Chashma Barrage na lewym brzegu rzeki Indus, 32 kilometry na południe od miasta Mianwali, wyraził uznanie wobec wsparcia Chin: „Dzisiaj jest dzień dumy dla Pakistanu i dla pakistańskiego programu energii nuklearnej… Jest to jeszcze jeden znamienity przykład kooperacji Pakistanu i Chin w dziedzinie nauki i technologii nuklearnej” [24] .

Dwie kolejne elektrownie nuklearne, C-3 i C-4, są już budowane w tym miejscu [25] .

Indie wyraziły niepokój, że pakistańska strategia nuklearna jest skierowana na budowanie taktycznej broni nuklearnej, która może być używana na wypadek potyczek na granicy Pakistanu z Indiami.

19 maja 2011 r. relacja w mediach indyjskich ostrzegła, że Pakistan buduje czwarty reaktor w obiekcie wojskowym Chuszab i że Pakistan ma teraz zdolność dodawania 8-10 takich bomb nuklearnych co roku [26] .

“Liczba [dotycząca pakistańskiej broni nuklearnej] prawdopodobnie znacząco pójdzie w górę, kiedy nowy reaktor zacznie działać za mniej niż dwa lata. Najnowsze zdjęcia satelitarne ujawniły niedawno, że Pakistan przyspieszył prace nad czwartym reaktorem, instalacją produkującą pluton” – stwierdził raport [27] .

S. D. Pradhan, były szef połączonego komitetu wywiadu, który blisko monitorował program broni nuklearnej Pakistanu, skomentował pakistańskie działania w celu wyprodukowania bomb plutonowych następująco: „Idą oni za chińskim modelem broni nuklearnej niskiej mocy. Pakistan wierzy, że ta broń dostarczy elastycznej odpowiedzi na wypadek eskalacji [konfliktu] z Indiami…” [28]

f) Chiński radar dla Pakistanu

Po zabiciu bin Ladena doniesienia mediów pakistańskich wskazywały, że system radarowy Pakistanu został zakłócony przez USA w celu przeprowadzenia tej operacji. Podczas wizyty Gilaniego Chiny zaoferowały unowocześnienie sytemu radarowego i technologii satelitarnej Pakistanu [29] .

Podczas wizyty 20 maja w chińskiej Akademii Technologii Przestrzeni Kosmicznej w Pekinie pakistański premier otrzymał informacje o najnowszych chińskich systemach radarowych i technologii satelitarnej; oczekuje się, że Pakistan otrzyma 10 najnowszych systemów radarowych i technologii satelitarnych [30] .

g) Kooperacja w sprawie satelitów i pocisków

Według relacji mediów pakistańskich te dwa kraje uzgodniły także przyspieszenie prac nad satelitą pakistańskim, budowanym obecnie w Chinach, który ma zostać wystrzelony 14 sierpnia 2011 r. w Dzień Niepodległości Pakistanu. Satelita będzie dostarczał „różnorodnych danych” Pakistanowi [31] .

Pakistan twierdzi, że jego program pocisków jest rozwijany w kraju, chociaż sądzi się, że technologii pocisków dostarcza Korea Północna, sojusznik Chin.

29 kwietnia 2011 r. Pakistan przeprowadził udaną próbę pocisku samosterującego dalekiego zasięgu Hatf-8. Zdolny do uzbrojenia nuklearnego pocisk Hatf-8 (Raad) ma zasięg 350 kilometrów i został zaprojektowany do wystrzelenia wyłącznie z platform powietrznych [32] . Według tego doniesienia ten samosterujący pocisk ma zdolność niewidzialności i jest pociskiem lecącym na niewielkich wysokościach, tulącym się do terenu i z dużą sterownością [33] .

Wcześniej w tym miesiącu Pakistan przeprowadził także pierwszy test pocisku balistycznego ziemia-ziemia Hatf-9 (Nasr) [34] .

Wymiar ekonomiczny

a) Integracja gospodarki pakistańskiej z chińską

Chiny inwestują we wszystkie sektory gospodarki Pakistanu na wielką skalę. Pakistan wyraził także jako swój cel stowarzyszenie swojej gospodarki z Chinami.

Podczas wizyty Gilaniego te dwa kraje analizowały sposoby wzmocnienia związków ekonomicznych, włącznie z ustanowieniem przygranicznych stref ekonomicznych, utworzeniem zintegrowanych systemów zarządzania granicznego i wspólnej pracy nad programem rozwoju wewnątrz regionalnego i między regionalnego, kontaktami sektora przemysłowego we wspólnych projektach, otwarciem oddziałów Przemysłowego i Handlowego Banku Chin (ICBC) w Pakistanie, finalizacją uzgodnień wymiany waluty i więcej temu podobnych.

W Pekinie premier Gilani stwierdził, że Pakistan będzie dążył do głębszego zaangażowania ekonomicznego z Chinami. Gilani powiedział, że Pakistan jest zdecydowany podjąć wszelkie niezbędne kroki dla bliższej integracji ekonomicznej z Chinami: „Porozumienie w sprawie wolnego handlu, wspólny pięcioletni program ekonomiczny, wspólne firmy inwestycyjne i trwająca współpraca w sektorach finansowym i bankowym, wielka interakcja między naszymi rynkami kapitałowymi, silna kooperacja w obronie i produkcji obronnej to tylko kilka przykładów kierunku, jaki przyjęła współpraca naszego strategicznego partnerstwa” [35] .

b) Zwiększanie dwustronnego handlu na krótką metę

Pakistan i Chiny szybko wzmacniają swoje więzy i zwiększają handel dwustronny.

Według statystyki przedstawionej w maju 2011 r. Zgromadzeniu Narodowemu (niższej izbie pakistańskiego parlamentu) między marcem 2005 r. a grudniem 2010 r. Chiny współpracowały przy sześciu różnych projektach wartych 2,7 miliarda dolarów, dostarczając wsparcia technicznego i finansowego [36] . Oba kraje posuwają do przodu współpracę w dziedzinach handlu, bankowości, portów, dróg i kolei.

W 2010 r. całkowita wielkość handlu między Pakistanem a Chinami wzrosła o 2 miliardy dolarów do w przybliżeniu 8,7 miliardów [37] . W porównaniu do 2009 r. nastąpił 37 procentowy skok w eksporcie pakistańskim do Chin, podczas gdy eksport chiński do Pakistanu powiększył się o 28 procent [38] .

Podczas wizyty w Chinach premier Gilani powiedział, że podejmowane są kroki dla zwiększenia rozmiarów handlu z Chinami do 15 miliardów dolarów rocznie do roku 2013 [39] .

c) Pakistan zachęca chińskie inwestycje

Pakistan zachęca chińskie inwestycje w rozmaitych dziedzinach gospodarki pakistańskiej i stara się o bodźce dla pakistańskich biznesmenów, szczególnie w Specjalnej Strefie Ekonomicznej Kaszgar, która leży kilkaset kilometrów od granicy pakistańskiej.

W maju 2011 r. 50-osobowa delegacja chińska pod przewodnictwem Muhametmina Jaszena (Muhammad Amin Jasin), zastępcy dyrektora generalnego Stałego Komitetu Kongresu Ludowego Regionu Autonomicznego Sinciang-Ujgur, odwiedziła Islamabad. W stolicy Pakistanu przywódcy pakistańscy poinformowali grupę chińską, że Chiny mogłyby wykorzystać dolarów przemysł żywności wart bilionów halal dzięki dostarczeniu specjalnych bodźców dla pakistańskich biznesmenów, by inwestowali w Specjalnej Strefie Ekonomicznej Kaszgar [40] .

Pakistański lider biznesu, Raza Khan, powiedział delegacji chińskiej, że powinni zbadać możliwości w sektorach takich jak finanse, bankowość, energia, energia alternatywna, informatyka, inżynieria, maszyny tekstylne, rolnictwo, przemysł oparty na rolnictwie, żywność, przetwórstwo owoców, opakowania, inwentarz żywy, mleczarstwo i nieruchomości [41] .

c) Chiny dają pożyczkę w wysokości 1,7 miliarda dolarów dla system kolejowego w Lahore

Export-Import Bank Chin zgodził się niedawno na udzielenie Pakistanowi pożyczki w wysokości 1,7 miliarda dolarów na rozwój systemu kolejowego w Lahore. Chawaja Ahmed Hassan, przewodniczący Firmy Transportowej Lahore, powiedział: “Bank zgodził się pożyczyć nam pieniądze z dwuletnim okresem prolongaty, a naszym celem jest uzyskanie odsetek [na poziomie] 6%” [42] .

Należy zauważyć, że Lahore jest stolicą Pendżabu, najbardziej wpływowej prowincji pakistańskiej, której rząd anulował sześć porozumień z USA w dziedzinach zdrowia, edukacji i utylizacji odpadów w proteście przeciwko operacji w Abbottabad [43] .

Wymiar dyplomatyczny

Podczas wizyty premiera Gilaniego w Pekinie najwyżsi przywódcy Chin wyrazili poparcie dla Pakistanu w następstwie operacji w Abbottabadzie. Podczas spotkania z Gilanim chiński premier Wen Jiabao oznajmił, że Chiny posyłają do Islamabadu specjalnego wysłannika, żeby wyrazić solidarność z Pakistanem w tym decydującym okresie jego historii.

19 maja 2011 r. Jia Qinglin, szef potężnej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin, oświadczył, że Pakistan nigdy nie zostanie pozostawiony na lodzie i że kooperacja strategiczna między tymi dwoma krajami zostanie doprowadzona na nowe szczyty. „Niezależnie od tego, jak może zmienić się sytuacja globalna, zdecydowanie i determinacja rządu i ludu Chin w rozwijaniu przyjacielskich stosunków z Pakistanem, nigdy się nie zachwieją” – powiedział Jia Qinglin na przyjęciu wydanym na jego cześć przez premiera Jousufa Razę Gilaniego [44] .

Zauważając, że Chiny zawsze dawały priorytet rozwijaniu współpracy z Pakistanem, Jia Qinglin powiedział: “Chiny będą stać wraz z Pakistanem, żeby pochwycić okazję, jaką stanowi 60. rocznica [obchodów więzi dwustronnych]. Chcemy pociągnąć dalej nasze tradycje przyjaźni we wszystkich dziedzinach naszego strategicznego partnerstwa i współpracy, i przenieść nasze dwustronne więzi na wyższy szczebel” [45] .

Chiński premier Wen Jiabao, podczas swojego spotkania w Gilanim w Pekinie, zapewnił Pakistan o Chińskiej „niezmiennej przyjaźni”, stwierdzając: „Pragnę podkreślić tutaj, że niezależnie od tego, jakie zmiany mogą zajść w krajobrazie międzynarodowym, Chiny i Pakistan pozostaną na zawsze dobrymi sąsiadami, dobrymi partnerami i dobrymi braćmi… Wierzę, że ta wizyta przyczyni się do wzmocnienia przyjaźni i współpracy między naszymi krajami i podniesie tę przyjaźń i współpracę na nowe wyżyny” [46] .

Implikacje dla USA, Indii, Afganistanu

a) USA

Wzmacnianie stosunków z Chinami przez Pakistan ma na celu przeciwdziałanie wpływom USA w regionie. Najwyższy organ obronny Pakistanu, Komitet Obronny Gabinetu, który spotykał się pod przewodnictwem premiera Gilaniego 12 maja 2011 r. zrobił przegląd stosunków z USA w następstwie operacji w Abbottabadzie, którą nazwał „pogwałceniem suwerenności Pakistanu”, i uzgodnił przedefiniowanie pakistańskiej współpracy z USA „zgodnie z interesem narodowym Pakistanu i aspiracjami jego narodu” [47] .

Wśród obecnych na tym spotkaniu byli: minister ds. produkcji obronnej, Ch. Pervaiz Elahi; minister finansów, dr Abdul Hafeez Szaich; minister spraw wewnętrznych Rehman Malik; minister informacji, radia i telewizji, dr Firdous Aszik Awan; przewodniczący Połączonego Kolegium Szefów Sztabów general Chalid Szamim Wynne, szef sztabu armii pakistańskiej, generał Aszfak Parvez Kajani; szef sił powietrznych, marszałek Rao Kamar Suleman; minister spraw zagranicznych Salman Baszir, minister obrony, generał broni (w stanie spoczynku) Syed Athar Ali, i inni wysocy funkcjonariusze publiczni.

Według relacji w gazecie w języku urdu “Roznama Ummat”, najwyższe kierownictwo armii pakistańskiej postanowiło dać USA ostrą nauczkę [48] . Według tej relacji taka decyzja została podjęta na spotkaniu w Kwaterze Głównej Armii Pakistańskiej w Rawalpindi, po którym oficerowie spotkali się z prezydentem Pakistanu Asifem Zardarim i innymi cywilnymi przywódcami rządu, żeby powiadomić ich o swoich zamiarach [49] .

Decyzją udzielenia USA ostrej nauczki może być zbliżenie Armii Pakistańskiej z Chinami. Jednak może nią być także prowokacyjne posunięcie Pakistanu przy poparciu chińskim zaszkodzenia pozycji Ameryki w Azji Południowej i potencjalnie przeciwko Indiom i Afganistanowi. Taka prowokacja może wywołać starcie supermocarstw [50] .

b) Indie

Cywilne i wojskowe kierownictwo Indii konsekwentnie wyrażało niepokój z powodu pogłębiających się związków między Pakistanem a Chinami, jak również z powodu rozlokowania żołnierzy chińskich w pakistańskim Kaszmirze, terytorium, do którego prawa roszczą sobie Indie. Indie obawiają się, że ich bezpieczeństwo zostaje podważone przez wojskowe poparcie Chin dla Pakistanu, zarówno w Kaszmirze, jak i przeciwko samym Indiom.

19 maja 2011 r. minister obrony Indii A. K. Antony wyraził niepokój wobec decyzji Chin „natychmiastowego” dostarczenia 50 nowych wielozadaniowych samolotów wojskowych JF-Thunder: „Jest to dla nas kwestia poważnie niepokojąca. Główną sprawą jest to, że musimy wzmocnić nasz potencjał …” [51]

W połowie maja 2011 r. generał broni K. T. Parnaik, szef sztabu Północnej Armii Indii, ostrzegał przeciwko “głębokiej kolaboracji w dostawach broni” między Pakistanem a Chinami [52] . Mówił także o strategicznych posunięciach Chin w Pakistanie: „Chiny pomagają Pakistanowi w budowie drogi z Przełęczy Chundżerab [na granicy Chin z Pakistanem] do portu Gwadar, obok innych projektów [dotyczących] infrastruktury, jak tamy bardzo blisko Linii Kontroli (LoC)” [53] .

W niedawnym artykule były głównodowodzący Armii Indii, generał (w stanie spoczynku) V. P. Malik ostrzegał, że Pakistan i Chiny formułują „wspólny interes” przeciwko Indiom. Powiedział on: “Chociaż armia chińska nie skierowałaby luf karabinowych na nasze posterunki na LoC [Linii Kontrolii w Kaszmirze], fakt, że tam jest, odzwierciedla ‘wspólny’ interes i wzmocnienie strategicznej i operacyjnej gotowości na LoC wraz z Pakistanem” [54] .

Indie oceniają ponownie poziom zagrożenia w następstwie współpracy obronnej pakistańsko-chińskiej. Na niedawnym spotkaniu premierem Manmohanem Singhem, głównodowodzący Armii Indii, generał V. K. Singh przedstawił trójstronną strategię przeciwstawienia się narastającej obecności Chin w Autonomicznym Regionie Tybetu i w pakistańskim Kaszmirze. Strategia wzywa do utworzenia górskiego korpusu uderzeniowego, znacznego wzmocnienia taktycznego potencjału powietrznego armii i ulepszenia infrastruktury przygranicznej wzdłuż granicy z Chinami [55] .

Indie wyraziły także zaniepokojenie poparciem talibów w Afganistanie przez pakistański wywiad wojskowy (ISI), szczególnie sieci Hakkani. Obawiają się, że przy poparciu Chin dla pakistańskiego establishmentu militarnego wysiłki pokonania terroryzmu w Afganistanie, któremu przewodzą talibowie, mogą się nie powieść, szczególnie po wycofaniu się wojsk USA z Afganistanu.

c) Afganistan

Afganistan jest zbyt słabym państwem, by formułować niezależne stanowisko w sprawie narastających militarnych i nie militarnych związków między Chinami a Pakistanem, którego poparcie dla bojówkarzy talibskich było przyczyną terroryzmu w Afganistanie przez ostatnich kilka dziesięcioleci.

Wyniki militarnej kolaboracji chińsko-pakistańskiej mogą niekorzystnie wpłynąć na interesy Afganistanu, jak również USA i Indii w tym kraju, szczególnie w obliczu wykorzystania przez armię pakistańską organizacji talibskich jako zasobów strategicznych działających w interesie Pakistanu.

Równolegle do wspieranego przez ISI wzmożenia zamachów terrorystycznych przeprowadzanych przez talibów, rząd pakistański rozpoczął ofensywę dyplomatyczną w Kabulu.

16 kwietnia 2011 r. niemal całe najwyższe przywództwo pakistańskie przybyło do Kabulu na dwustronne rozmowy z rządem afgańskim. Wśród przybyłych byli: pakistański premier Jousuf Raza Gilani, pakistański minister spraw wewnętrznych Rehman Malik, pakistańska wiceminister spraw wewnętrznych Hina Rabbani Khar, pakistański minister obrony Chaudhry Ahmad Muchtar, jak również głównodowodzący Armii Pakistanu, generał Aszfak Pervez Kajani i generał broni Szuja Pasza, dowódca pakistańskiego wywiadu wojskowego (ISI), którego udział w zamachu terrorystycznym w Bombaju w 2008 r. wypłynął przed sądem w Nowym Jorku.

Podczas całodniowych rozmów zdecydowano ustanowić dwuszczeblową Połączoną Komisję Afgańsko-Pakistańską, co jest bezprecedensowym posunięciem, ułatwiającym obecność głównodowodzącego armii pakistańskiej, generała Kajaniego i szefa ISI, generała broni Szuji Paszy w tej komisji, co umożliwia im odgrywanie większej roli w kształtowaniu spraw wewnętrznych i polityki zagranicznej Afganistanu. Jest to chyba pierwszy raz, kiedy armia Pakistanu formalnie potrafiła osadzić się w mechanizmie, który pozwala jej na kształtowanie przyszłości Afganistanu.

Według relacji mediów afgańskich pisemne żądania premiera Gilaniego podczas tego spotkania obejmowały: “Pakistan powinien być konsultowany w sprawie szkolenia i liczebności sił afgańskich; udział Pakistanu w kopalniach i projektach rozwojowych Afganistanu powinien zostać dozwolony; rekrutacja kadr pakistańskich do instytucji rządowych [Afganistanu powinna zostać zapewniona]; Pakistan powinien być informowany o każdym porozumieniu między Afganistanem a jego zachodnimi sojusznikami, włącznie z USA i NATO…” [56]

Z wszystkich tych żądań Pakistanu żądanie Gilianiego mianowania funkcjonariuszy pakistańskich do afgańskich instytucji rządowych jest próbą podważenia niezależności Afganistanu na długą metę. Należy tutaj zanotować, że podczas rządów talibów, Pakistańczycy pracowali w instytucjach rządu afgańskiego kierowanego przez talibów.

Te żądania odzwierciedlają wyraźną intencję ze strony Pakistanu podporządkowania Afganistanu rządom pakistańskim. Po rozmowach z 16 kwietnia analitycy afgańscy oskarżyli Pakistan o naruszenie norm dyplomatycznych żądaniem wielkich ustępstw ze strony Afganistanu. Według doniesienia w gazecie w języku pasztu “Khedmatgar Wrazpanra”, premier Jousuf Raza Gilani powiedział prezydentowi Karzaiowi, że USA zostały pokonane w regionie, a więc będzie lepiej dla Pakistanu i Afganistanu postawić na Chiny jako strategicznego sojusznika w regionie [57] . Według tego doniesienia Gilani powiedział także, że będzie lepiej dla Afganistanu, jeśli nie pozwoli na długoterminową obecność sił USA w kraju [58] .

Według innej relacji na afgańskiej stronie internetowej shamshadtv.tv, były polityk afgański Sulaiman Lajak skomentował pakistańskie posunięcie strategiczne w Afganistanie mówiąc: „Rząd Pakistanu widzi Afganistan jako kolonię Pakistanu …” [59]

Ta eskalacja w zachowaniu państwa pakistańskiego wobec Afganistanu zawiera wszystkie elementy i zagrożenia możliwością bezpośredniego starcia między Pakistanem a Afganistanem; i w wyniku niemal nieuniknionego wywołania starć na większą skalę, w których nawet pojedyncza iskra może zaangażować wszystkie siły regionalne i międzynarodowe w regionie Południowej Azji.

* Tufail Ahmad jest dyrektorem MEMRI South Asia Studies Project (www.memri.org/sasp ); Y. Carmon jest prezydentem MEMRI