1. Wprowadzenie
W następstwie wojny w Gazie prezydent Autonomii Palestyńskiej Mahmoud Abbas stara się przekształcić porozumienie o zawieszeniu ognia w inicjatywę polityczną prowadzącą do osiągnięcia niepodległego państwa palestyńskiego, która ma być prowadzona w koordynacji z Egiptem i innymi państwami arabskimi, z zachowaniem przepływu informacji do USA [1] . Abbas, który ma nadzieję, że takie posunięcie wzmocni jego pozycję polityczną w Autonomii Palestyńskiej (AP), powiedział na wspólnej konferencji prasowej z prezydentem egipskim Abd Al-Fattahem Al-Sisim 23 sierpnia 2014 r., w przeddzień ogłoszenia zawieszenia broni w Gazie, że prezydent egipski i on uzgodnili inicjatywę trwałego porozumienia. Abbas nie podał szczegółów tej inicjatywy, ale doniesienia w prasie arabskiej wskazują, że ma ona na celu „zakończenie okupacji” w „ustalonych ramach czasowych” i zakłada trzy etapy. Podczas pierwszego, czteromiesięcznego etapu Izrael i USA nakreślą mapy przedstawiające ich propozycję granic państwa palestyńskiego. Jeśli ten etap zakończy się pomyślnie, strony podejmą negocjacje, które będą trwały przez ograniczony czas. Jeśli te negocjacje nie powiodą się, Palestyńczycy, sponsorowani przez Ligę Arabską, poproszą Radę Bezpieczeństwa ONZ o ustalenie definitywnych ram czasowych wycofania się Izraela. Gdyby także to nie powiodło się, Palestyńczycy ponowią starania o dołączenie do organów międzynarodowych, włącznie z Międzynarodowym Trybunałem Karnym (ICC) w Hadze [2] .
Egipt opowiadał się od samego początku wojny za przekształceniem rozmów o zawieszeniu broni w bardziej wszechstronne i sensowne porozumienie prowadzące do ustanowienia państwa palestyńskiego. Podczas konferencji prasowej 2 sierpnia 2014 r. z premierem włoskim Matteo Rensim, prezydent egipski Abd Al-Fattah Al-Sisi podkreślił, że egipska inicjatywa zawieszenia broni oferuje możliwość rozwiązania nie tylko kryzysu w Gazie, ale całego problemu palestyńskiego i założenie „bezpiecznego i stabilnego państwa palestyńskiego z Jerozolimą Wschodnią jako jego stolicą” [3] . Trzy tygodnie później Al-Sisi znowu podkreślił na konferencji prasowej, że „Egipt nigdy nie porzuci poparcia dla problemu palestyńskiego. Ten konflikt zakończy się jedynie ustanowieniem państwa palestyńskiego w granicach z 1967 r. z Jerozolimą jako jego stolicą. Stanowisko Egiptu w sprawie problemu palestyńskiego nie zmieniło się i nie zmieni się… Pierwsze porozumienie [tj. w sprawie zawieszenia broni] ma na celu rozpoczęcie procesu politycznego, który doprowadzi do ustanowienia państwa palestyńskiego i powiedziałem to wszystkim stronom. Musimy użyć obecnego zainteresowania międzynarodowego kwestią palestyńską do uczynienia postępu. Egipt nie ustanie w wysiłkach, aż będziemy mogli osiągnąć proces polityczny, który doprowadzi do trwałego rozwiązania… Problem palestyński jest problemem okupacji, która musi zostać usunięta” [4] .
Arabia Saudyjska, która stoi za Arabską Inicjatywą Pokojową, zaaprobowaną przez Ligę Arabska na szczycie w Bejrucie w 2002 r., a którą Arabia Saudyjska przypomina od czasu do czasu, przyłączyła się do stanowiska Egiptu. W przemówieniu otwierającym sesję nadzwyczajną Komitetu Wykonawczego Organizacji Kooperacji Islamskiej (OIC) 12 sierpnia 2014 r. w Dżudda, saudyjski minister spraw zagranicznych książę Saud Al-Faisal, skrytykował działania Izraela w Gazie i dodał, że „tylko pokój zapewni przetrwanie Izraela jako państwa” [5] . Książę Turki Al-Faisal, były saudyjski szef wywiadu i były saudyjski ambasador w USA i Wielkiej Brytanii, także wyraził stanowisko swojego kraju, kiedy wzywał Izrael, w wypowiedziach i w artykułach, by wybrał drogę pokoju. Raz jeszcze podkreślił to stanowisko podczas spotkania z izraelskim generałem brygady (w stanie spoczynku) Amosem Jadlinem, byłym szefem wywiadu wojskowego Izraelskiej Armii Obronnej i obecnym dyrektorem Badań Bezpieczeństwa Narodowego na uniwersytecie w Tel Awiwie [6] .
Jeszcze przed ogłoszeniem zawieszenia broni saudyjscy funkcjonariusze państwowi i publicyści dodali swoje głosy do wezwań o rozszerzenie pośrednich więzów politycznych między Izraelem a Palestyńczykami w Kairze w celu osiągnięcia wszechstronnych ustaleń politycznych. Takie podejście Egiptu i Arabii Saudyjskiej ma prawdopodobnie na celu poprawienie ich pozycji w regionie i poprawienie ich globalnych wizerunków jako przywódców umiarkowanej osi świata arabskiego. W dodatku do poprawienia swojej pozycji Arabia Saudyjska i Egipt starają się wzmocnić Autonomię Palestyńską i osłabić Hamas – który jest związany z ich zaciekłym wrogiem, Bractwem Muzułmańskim (BM). W tym duchu, wraz z wybuchem wojny w Gazie, prasa egipska i saudyjska opublikowała artykuły, zdecydowanie krytykujące Hamas [7] ; te artykuły podważyły nacisk AP na potrzebę zachowania jedności i pojednania z Hamasem (chociaż jednocześnie AP dążyła do rozszerzenia swoich wpływów kosztem Hamasu). .
Choć wiele artykułów w prasie egipskiej i saudyjskiej przedstawiało Izrael jako stronę niechętną, którą trzeba zmusić do zaakceptowania umowy, podkreślały one także, że porozumienie pokojowe między Izraelem, Palestyńczykami i wszystkimi krajami arabskimi ma większe szanse na zakończenie cierpień palestyńskich niż zbrojny opór i wojny [8] .
Niedawne artykuły w prasie palestyńskiej popierały ruchy polityczne, które promuje Abbas, powtarzając twierdzenie, że powinno się wykorzystać rozmowy o zawieszeniu broni, by naciskać na całościowe i trwałe rozwiązanie problemu palestyńskiego. W odróżnieniu od artykułów w prasie egipskiej i saudyjskiej, te artykuły palestyńskie nie wzywają wyraźnie do porozumienia z Izraelem, ale raczej popierają opcję zwrócenia się do instytucji międzynarodowych w celu naciskania na Izrael, co może prowadzić do przełomu w procesie politycznym i do ustanowienia niepodległego państwa. Artykuły podkreślają także potrzebę zachowania jedności palestyńskiej i wzywają wszystkie frakcje do stanięcia za kierownictwem AP.
Al-Sisi (po prawej) z Abbasem podczas rozmów o zawieszeniu broni w Kairze (zdjęcie: Al-Sharq Al-Awsat, Londyn, 24 sierpnia 2014)
Opracowanie podaje fragment artykułów z prasy saudyjskiej, egipskiej i palestyńskiej, wyrażające powyższe trendy. W całości po angielsku można je przeczytać tutaj: www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/8131.htm Poniżej podajemy tylko tłumaczenia śródtytułów i wprowadzeń do poszczególnych działów.
2. Artykuły w prasie saudyjskiej i egipskiej: to jest okazja do porozumienia z Izraelem
Artykuły w prasie egipskiej i saudyjskiej wyraźnie nawoływały do wszechstronnego porozumienia politycznego z Izraelem w oparciu o postrzeganie sytuacji, w której istnienie Izraela jest nieuniknioną rzeczywistością, a pokój leży w interesie całego region. Wybijającymi się argumentami były:
1. Potrzebne jest fundamentalne rozwiązanie konfliktu izraelsko-palestyńskiego w oparciu o ustanowienie państwa palestyńskiego i unikanie częściowych rozwiązań (takich jak krótkoterminowe zawieszenie ognia), które nie prowadzi ani do bezpieczeństwa, ani do zamożności. Takie rozwiązanie wymaga międzynarodowej presji i udziału, ponieważ Izrael jest temu niechętny.
2. Izraela nie można wyeliminować siłą militarną; stąd więc jest potrzeba uznania faktu jego istnienia i dążenie do porozumienia się z nim. Konfrontacje militarne nie przynoszą korzyści Palestyńczykom, ale zawsze kończą się straszliwymi stratami palestyńskimi.
3. Pokój jest potrzebą regionalną, ponieważ ułatwi stworzenie regionalnej koalicji do zwalczania terror i ekstremizmu religijnego.
4. Obecna sytuacja nie jest z góry przesądzona; pokój można osiągnąć, nawet jeśli obecnie wydaje się daleki.
2.1. “Al-Ahram”: Jedynym rozwiązaniem są negocjacje i wszechstronne porozumienie pokojowe z Izraelem
[…]
2.2. Publicysta saudyjski: tylko pokój wyzwoli Palestynę
[…]
2.3 Publicysta “Al-Hayat”: umowa polityczna powstrzyma Izrael przed zrealizowaniem “rozwiązania demograficznego”
[…]
2.4 Dziennikarz egipski Abd Al-Munim Said: Rozwiązanie polityczne powstrzyma chaos w całym regionie
[…]
2.5 Intelektualista egipski: To jest okazja do pokoju w całym regionie, ale czy Izrael jest gotów?
[…]
2.6 Intelektualista syryjski: Może jestem szalony, ale nadal marzę o pokoju i wierzę, że to marzenie się spełni
[…]
3. Palestyńscy funkcjonariusze i dziennikarze: Zwycięstwo w Gazie – dźwignią do zmuszenia Izraela, by zaakceptował państwo palestyńskie
Jeszcze zanim obie strony zgodziły się na zawieszenie ognia i zanim Abbas oznajmił o swoim zamiarze przedstawienia nowej inicjatywy politycznej publicyści palestyńscy pisali o potrzebie wykorzystania walk w Gazie do osiągnięcia wszechstronnych palestyńskich zdobyczy politycznych, zachowując jednocześnie jedność i włączając Hamas w formułowanie polityki palestyńskiej. Równocześnie ci autorzy implicite krytykowali Hamas, bo ich zdaniem próbuje on zredukować całą kwestię palestyńską do Gazy i przywłaszczyć sobie całą zasługę za to, co osiągnięto wojną w Gazie.
3.1 Były minister palestyński: Strzeżcie się spisku izraelskiego, by zdobyć normalizację bez płacenia za to
[…]
3.2 Ahmed Kurei: Wojna stworzyła warunki do wzmożenia kampanii politycznej przeciwko Izraelowi i do izolowania go
[…]
3.3 “Al-Quds”: Musimy propagować wszechstronne rozwiązanie polityczne zamiast skupiać się tylko na Gazie
[…]
* Y. Graff i B. Chernitsky pracownikami badawczymi w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] 'Abbas said recently in Cairo that he had discussed the matter with Jordan and Qatar, and with Arab League Secretary-General Nabil Al-Arabi. Al-Sharq Al-Awsat (London), August 24, 2014. It should be noted that 'Abbas took this move while taking care to preserve the unity with Hamas. If, in the beginning of the war, 'Abbas adopted a tactic of condemning the Hamas and calling its leaders „warmongers,” as the fighting continued he changed his policy, and even adopted Hamas’s narrative regarding the war as well as Hamas’s demand for a ceasefire (See MEMRI Special Dispatch No.5806, Palestinian Leadership In U-Turn On Gaza Conflict: Attacking Israel, Adopting Hamas’ Conditions For A Ceasefire, July 23, 2014; See MEMRI Special Dispatch No. 5795, Hamas, Palestinian Authority Trade Accusations Over Israeli Operation In Gaza URL, July 14, 2014). Later he formed a joint PA-Hamas delegation to the ceasefire talks in Cairo, headed by his representative, Fatah Central Committee member 'Azzam Al-Ahmad. Fatah official Faisal Abu Shahla, who was a member of the Palestinian delegation to the talks on the Gaza ceasefire, stressed that „’Abbas agreed on [his political imitative] with Hamas Political Bureau Head Khaled Mash’al.” Al-Sharq Al-Awsat (London), August 27, 2014.
[2] Al-Sharq Al-Awsat (London), August 30, 2014.
[3] Al-Watan(Egypt), August 2, 2014.
[4] Al-Ahram(Egypt), August 25, 2014.
[5] Al-Bayan(UAE), August 13, 2014.
[6] See MEMRI Special Dispatch No. 5648, Saudi Prince Turki Al-Faisal Defends His Participation In International Forums Alongside Israelis: It Does Not Contravene Islamic Shari’a, Is Aimed At Pressuring Israelis To Accept Arab Peace Initiative, February 14, 2014. Also see Prince Turki’s article in Haaretz (Israel), July 7, 2014.
[7] See MEMRI Special Dispatch No. 5796, The Current Gaza Conflict: Arab World Losing Patience With Hamas, July 16, 2014.
[8] See MEMRI Special Dispatch No. 5798, „Saudi Writer: The Slogans Of Resistance Are Empty; The Only Way To Stop Israel Is To Make Peace With It,” July 17, 2014.
[9] Al-Ahram(Egypt), August 4, 2014.
[10] Al-Ahram(Egypt), August 24, 2014.
[11] Al-Ahram(Egypt), August 28, 2014.
[12] Al-Hayat(London), July 25, 2014.
[13] Al-Sharq Al-Awsat(London), August 13, 2014.
[14] Al-Sharq Al-Awsat(London), August 11, 2014.
[15] Al-Sharq Al-Awsat(London), August 8, 2014.
[16] Al-Ayyam(PA), August 20, 2014.
[17] Al-Quds(Jerusalem), August 27, 2014. [18] Al-Quds (Jerusalem), August 26, 2014.
