Wprowadzenie
W ciągu ostatnich dwóch tygodni prezydent Egiptu Muhammad Mursi przyspieszył proces zatwierdzania nowego projektu konstytucji egipskiej. 1 grudnia 2012 r., po długich spotkaniach w Zgromadzeniu Konstytucyjnym, oznajmił, że projekt zostanie przedstawiony do publicznego referendum za dwa tygodnie, 15 grudnia 2012 r. Ogłosił to mimo szerokiego sprzeciwu społecznego wobec składu Zgromadzenia oraz treści pewnych artykułów konstytucji i mimo faktu, że około 40% członków Zgromadzenia – przedstawicieli frakcji liberalnych – wycofało się z niego.
W przemówieniu z 1 grudnia Mursi z dumą oznajmił o zakończeniu spisywania projektu konstytucji, przedstawiając to jako “kolejny krok do dopełnienia rewolucji” i jako “pierwszy raz w historii Egiptu, kiedy konstytucja zgodna jest z wolą ludu”[1] . W rzeczywistości jednak jest to jeszcze jeden krok kompletujący serię posunięć Mursiego, by narzucić wolę Bractwa Muzułmańskiego (BM) na konstytucję post-rewolucyjnego Egiptu.
22 listopada 2012 r., na dziesięć dni zanim Najwyższy Sąd Konstytucyjny miał wydać orzeczenie w sprawie wniesionej przez liberałów przeciwko legitymacji Zgromadzenia Konstytucyjnego, Mursi wydał nową deklarację konstytucyjną – rodzaj konstytucji tymczasowej – w której przyznał sobie szerokie uprawnienia sądownicze, już uprzednio mając wszelkie uprawnienia wykonawcze i legislacyjne. Tą deklaracją konstytucyjną Mursi próbował utrzymać dominację BM w Zgromadzeniu Konstytucyjnym. Dał Zgromadzeniu dodatkowe dwa miesiące na zakończenie pracy, jak również immunitet, którego celem jest niepozwolenie, by Najwyższy Sąd Konstytucyjny rozwiązał Zgromadzenie z motywacją, że nie reprezentuje ono całej populacji. Sąd stał przed konfliktem interesów, ponieważ sprzeciwiał się także pewnym artykułom projektu konstytucji, które podważają jego status; dlatego też można przypuszczać, że opowiedziałby się za rozwiązaniem Zgromadzenia.
Deklaracja konstytucyjna wywołała bezprecedensowy protest społeczny przeciwko Mursiemu, z dziesiątkami tysięcy demonstrantów na ulicach. W odpowiedzi setki tysięcy zwolenników Mursiego zorganizowały kontrdemonstracje. Mursi wykorzystał zamieszki do posunięcia jeszcze dalej procesu przyjęcia konstytucji, stwierdzając, że przyjęcie jej położy kres koncentracji władzy w jego rękach. Aby ugłaskać protestujących, obiecał, że nie będzie też używał swoich prerogatyw sądowniczych przed referendum[2] .
Jednak także ogłoszenie referendum wywołało protesty jego przeciwników, a szczególnie byłych kandydatów na prezydenta Amr Moussy, Hamdina Sabahiego i byłego sekretarza generalnego IAEA dra Mohameda ElBaradeiego. Protestujący przeciwko Mursiemu na placu Tahrir zareagowali na jego wezwanie do referendum gwizdaniem, mówiąc, że utracił legitymację i zdradza rewolucję konstytucją, która odbija jedynie wolę BM[3] .
BM jest zainteresowane w uchwaleniu konstytucji zakładając, że jej zatwierdzenie w referendum oznaczałoby zakończenie etapu przejściowego i skonsolidowałoby rządy BM, podczas gdy proces formułowania konstytucji czynił sytuację w kraju coraz bardziej wybuchową, wzmacniając polaryzację społeczeństwa i wywołując powszechne demonstracje i protesty. Ponadto przez ten projekt konstytucji BM ma nadzieję na przekazanie przesłania – zarówno w Egipcie, jak na arenę międzynarodową – że Egipt pod jego rządami nie kłania się islamskiemu radykalizmowi. Równocześnie próbuje pozostawić sformułowania dotyczące statusu religijnego wieloznacznymi i zawiłymi, dając pole manewru i umożliwiając później bardziej radykalne interpretacje konstytucji. Zatwierdzenie konstytucji byłoby osiągnięciem dla BM w jego starciach z sądownictwem i z armią. Choć odebrałoby prezydentowi część jego obecnie nieograniczonej władzy, jaką ma obecnie, pozostawiałoby go jednak nadal w bardzo silnej pozycji.
Niniejszy raport, pierwszy w serii raportów zajmujących się nową konstytucją egipską, analizuje artykuły konstytucji dotyczące kilku kwestii i porównuje ją do konstytucji Egiptu z 1971 r. W części I omawiam artykuły dotyczące statusu religii w Egipcie. Kolejne części będą zajmowały się artykułami dotyczącymi władzy prezydenta, roli sądownictwa w porewolucyjnym Egipcie, statusem armii i ogólnymi wolnościami i prawami człowieka.
Całość części I raportu można przeczytać po angielsku tutaj:
http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/6846.htm
Poniżej podajemy jedynie tłumaczenia śródtytułów.
Poprzednie konstytucje – od orientacji europejskiej do orientacji islamskiej
[…]
Przejęcie Zgromadzenia Konstytucyjnego przez Bractwo Muzułmańskie
[…]
Islamskie przejęcie Zgromadzenia Konstytucyjnego
[…]
Kontrowersja wokół artykułów konstytucji dotyczących status religii
[…]
* L. Lavi jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
[1] Al-Ahram(Egypt), December 2, 2012.
[2] Aljazeera.net, December 3, 2012.
[3] Al-Yawm Al-Sabi’ (Egypt), December 2, 2012.
