Koptofobia

Autor: Alberto M. Fernandez*

Ikona egipsko-amerykańskiego artysty Tony’ego Rezka “21 nowych męczenników Libii”

Państwo Islamskie (ISIS) i jego byli przywódcy, a teraz zaciekli rywale z Al-Kaidy są znakomitymi hejterami. I bardzo ciężko pracują, żeby przełożyć tą nienawiść na rzeczywistą przemoc w stosunku do pewnych grup ludzi. Jednak różnią się nieznacznie w swoich bieżących priorytetach. Obie grupy demonizują Żydów i wychwalają przemoc wobec nich (podobnie robią inne ugrupowania takie jak Hezbollah, Hamas, a nawet rzekomo bardziej szacowny Fatah), ale priorytetem ISIS jest również przemoc wobec szyitów, czy to w syryjskim, czy irackim rządzie, oraz wyznawców szyizmu w miejscach takich jak Kuwejt lub Arabia Saudyjska. Al-Kaida zaś często nawołuje do priorytetowego traktowania ataków przeciwko Zachodowi, zwłaszcza Stanom Zjednoczonym, ponad tymi skierowanymi przeciwko lokalnym mniejszościom religijnym.

Jeśli chodzi o obieranie na cel chrześcijan, ISIS zmieniła w powszechny fetysz niszczenie chrześcijańskich symboli i miejsc, wysiedlanie historycznych społeczeństw i zabijanie chrześcijan, w miarę zdobywania terytoriów w Iraku, Syrii i Libii. Ale ugrupowanie robiło to również wtedy, gdy było jeszcze oficjalnie członkiem dobrze funkcjonującej Al-Kaidy (2003-2014). Obie grupy zdają się żywić szczególną nienawiść do największego i jedynego odłamu chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie i w Północnej Afryce, Koptyjskiego Kościoła Prawosławnego, „Patriarchatu Aleksandrii i Stolicy św. Marka”.

Większość historii autochtonicznego Kościoła Koptyjskiego pod panowaniem islamskim nie różni się zbytnio od historii innych wspólnotami chrześcijańskimi pod rządami islamu. Społeczności były zarówno uprzywilejowane, jak i prześladowane pod jego panowaniem, zmieniało się to w zależności od okoliczności politycznych i osobowych. [1] Można zobaczyć, co chce się zobaczyć i znaleźć zarówno prawdziwy humanistyczny rozwój i tolerancję, jak i dyskryminację, brutalność i ucisk w czasie tych 14 wieków. [2]

Ze względu na stosunkowo dużą liczbę Koptów w Egipcie i wzrost salafickiego dżihadyzmu w tym kraju w latach siedemdziesiątych, można było się spodziewać, że ugrupowania takfiri – pod wieloma względami prekursorzy Al-Kaidy – obiorą na cel obok urzędników rządowych egipskich chrześcijan. Rabowanie sklepów należących do chrześcijan i zabijanie ich właścicieli było co najmniej tak chwalebne jak zabicie lokalnego policjanta, i bardziej opłacalne.

Podczas gdy niektóre starcia były częścią historycznej przemocy sekciarskiej, która miała miejsce na wiejskich obszarach Górnego Egiptu, te nowe ugrupowania islamistyczne dodały przemocy nowego wymiaru i uzasadnienia. Ironią jest to, że, oczywiście, egipscy chrześcijanie zawsze mieli bardzo niewielkie wpływy lub władzę w kolejnych rządach wojskowych, które rządziły krajem od 1952 roku, ale od czasów prezydenta Sadata do dnia dzisiejszego, Koptowie byli ofiarami nie tylko islamistycznych mordów i rabunków, ale również ideologicznie motywowanego oczerniania. [3]

Jak to bogato udokumentował Gilles Keppel, w dyskursie różnych salafickich islamistów rozprzestrzeniającym się w Egipcie od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, Koptowie byli przywoływani jako legendarni szczęśliwi i zadowoleni zimmi lub lekceważeni jako niewdzięczni, hołubieni współcześni „krzyżowcy”. [4]

Ponieważ rząd egipski w latach dziewięćdziesiątych w znacznym stopniu zmiażdżył terrorystów Al-Gama’a al-Islamija, anty-Koptyjskie podżeganie stało się międzynarodowe wraz z pojawieniem się Al-Kaidy, której rdzeń stanowili weterani egipskich dżihadystów w większości wywodzący się z egipskiej organizacji Islamski Dżihad (EIJ). Zarówno EIJ jak i Al-Gama’a przyciągnęły przynajmniej niektórych z głównych przywódców starszego Bractwa Muzułmańskiego. [5]

Podczas gdy pojęcie islamofobii stało się niezwykle modne w ostatnich latach, wydaje się, że zjawisko to nie ma wpływu na głębokie pragnienie wielu muzułmanów, aby pojechać na ziemie Zachodu, gdzie podobno islamofobia kwitnie. Wybuch otwartej i bezwstydnej przemocy salafickich dżihadystów wobec mniejszości religijnych na Bliskim Wschodzie, w tym przeciwko chrześcijanom, przyspieszył obecnie napływ zdesperowanych ludzi szukających ucieczki z Bliskiego Wschodu. Ale podczas gdy cała ta antychrześcijańska przemoc jest zawsze zła i niewłaściwa, koptofobia wydaje się być czymś specjalnym; zdarza się tam, gdzie właściwie nie istnieją żadne koptyjskie społeczności.

Islamskie Państwo Iraku na swojej drodze, aby stać się dzisiejszym ISIS, rzeczywiście miało rzekomo za przywódcę Egipcjanina podczas kluczowego okresu swojej historii w latach 2006 – 2010. [6]. Ale Abu Ayub Al-Masri nie żył już, kiedy Państwo Islamskie, pod przywództwem okrytego złą sławą Abu Bakr al-Baghdadiego, zaatakowało w październiku 2010 roku syriackich katolików modlących się w kościele Sajedat al-Nadżat w Bagdadzie. Iraccy chrześcijanie byli celami ataków przez wiele lat, ale ten atak wyznaczył nowy kierunek. Pomiędzy wieloma twierdzeniami wygłaszanymi przez organizację było też to, że krwawa operacja, w wyniku której zginęło wiele irackich kobiet i dzieci, była odwetem za to, że Kościół Koptyjski rzekomego uwięził w jednym ze swoich „klasztorów niewierności i kościołów politeizmu” dwie Egipcjanki, które rzekomo przeszły konwersję na islam. [7]

Przypadek Camilii Szehaty i Wafy Constantine, domniemanych muzułmańskich konwertytek lub maltretowanych żon, czy też jedynie kobiet z problemami małżeńskimi, których przypadek został wykorzystany przez salafickich działaczy nawołujących do przemocy na tle religijnym, będzie się pojawiał jako pretekst do zabójstw wobec osób, które nie miały związku z tymi dwiema kobietami. [8] Operacja w Bagdadzie była „odwetem”, pomimo tego, że obie kobiety nadal żyją.

Twierdzenie, że „Koptowie wykorzystują muzułmanki”, było sensacyjne i wystarczająco ważne, żeby wywołać gniewne komentarze na wideo lidera Al-Kaidy, Al-Zawahiriego i jednego z jego głównych poruczników, Abu Jahji al-Libiego. [9] Takie oskarżenia były podstawą lokalnych anty-koptyjskich pogromów przez wiele lat. [10] Teraz rozprzestrzenił się szybko (za pomocą internetu i portali społecznościowych) na cały świat jako część języka międzynarodowego ruchu dżihadu.

Podczas gdy niewinni byli zabijani w Iraku a przywódcy Al-Kaidy z siedzibą w Waziristanie wzywali do działania, Koptowie zostali obrani za cel krwawego samobójczego zamachu bombowego w Boże Narodzenie w styczniu 2011 roku w Aleksandrii w Egipcie, w którym zostały zabite 23 osoby, a rannych prawie sto. [11]

Jak to często działo się w Egipcie, niejasne było, kto ponosił za niego odpowiedzialność, ale atak miał miejsce w czasie ekstremalnych zawirowań politycznych i anty-chrześcijańskiej agitacji, w tym twierdzeń znanego polityka islamistycznego, Muhammada Salima Al-Awa, że Koptowie przechowywali w kościołach i klasztorach broń w celu ustanowienia „Koptyjskiego Państwa”. [12] Bardziej skrajny Al-Zawahiri wysuwał podobne twierdzenia. [13] Uważany za bardziej rozważnego przywódcę islamistów, Al-Awa otrzymał 1% głosów w egipskich wyborach prezydenckich w 2012 roku i został pozytywnie wyróżniony w niedawnym wywiadzie na temat solidarności sunicko szyickiej w kontrolowanej przez Hezbollah Al-Manar TV. [14] Pojawiły się inne zarzuty, że rząd egipski przy pomocy manipulacji skłonił islamskich terrorystów do przeprowadzania operacji. [15]

Język używany przeciwko Koptom i pokrętne uzasadnienia przemocy, były podobne do tych stosowanych wobec innych mniejszości etnicznych i religijnych w całej historii, zawierał szaleńcze zarzuty o nielojalność, przemoc, niestosowność seksualną, arogancję i spisek. [16] I jak to się stało w wielu pogromach i rzeziach w przeszłości, w tym na Bliskim Wschodzie, mniejszość popełniająca wykroczenia miała być „karana” zbiorowo. [17]

Przemoc wobec Koptów trwała podczas burzliwej transformacji w Egipcie, a punkt kulminacyjny osiągnęła w momencie obalenia rządu prezydenta Egiptu Muhammada Morsiego w lipcu 2013 roku, kiedy to podpalono dziesiątki kościołów a przemoc rozlała się po całym kraju. [18] Dyskurs islamistów obwiniał społeczność koptyjską o większą część trwających zawirowań i upadek rządu Bractwa Muzułmańskiego. [19]

Przywódca Al-Gama’a al-Islamija, Assem Abdel Maged, był jednym z przywódcą islamistów, który piętnował armię egipską za branie strony „religijnych, politycznych i społecznych mniejszości”.” [20] Nacisk jest istotny. Zamiast sugerować, że przerażona i marginalizowana mniejszość stoi po stronie wojska, sugeruje się że to wojsko stoi po stronie mniejszości religijnych.

Tak skrajna sekciarska przemoc i język, które zapanowały w Egipcie, są z pewnością częścią szerszego spektrum lokalnych uwarunkowań i napięć istniejących w tym kraju od wielu lat, choć zaostrzone przez polityczną walkę i wzrost islamistów w ciągu ostatnich 50 lat. Bardziej niezwykłe jest to jak koptofobia została przyswojona wśród nie-Egipcjan, czego przykładem może być atak na kościół w Bagdadzie w 2010 roku.

Po wykorzystaniu Koptów jako rekwizytów w 2010 roku, Państwo Islamskie przeniosło ich na środek sceny w lutym 2015 roku. Ścięcie 20 egipskich Koptów i jednego chrześcijana z Ghany przez libijski oddział ISIS, co pokazano w anglojęzycznym nagraniu video (z arabskimi napisami) wysłało wieloraki przekaz.

Wideo ISIS: „”Podbijemy Rzym, z pozwoleniem Allaha, zgodnie z obietnicą naszego Proroka”

Przekaz miał oczywisty egipskiej kontekst: byli to „zwolennicy wrogiego egipskiego kościoła” i zabójstwa były „odwetem za Camilię i jej siostry”. Ale zabójstwo tych imigranckich robotników mieści się również w szerszym kontekście wojny ISIS z chrześcijaństwem. [21] Jest to „przekaz do narodu krzyża podpisany krwią”. [22]

Anglojęzyczny przywódca masakry chwali się, że „podbijemy Rzym” i że krew niewiernych miesza się z wodą morską jak ta Osamy bin Ladena. Odnosi się on również do ścięć pochodzących z Zachodu osób, które miały miejsce w 2014 roku w północnej Syrii, w pobliżu Dabiq, Armagedonie z islamskiej przepowiedni. [23] I w dalszym eschatologicznym odniesieniu wymienia przepowiednię o drugim przyjściu Jezusa Chrystusa (w muzułmańskiej tradycji – koniec świata) oraz tym, że „połamanie krzyż, zabije świnię, a także zniesie dżizję (upokarzający podatek tradycyjnie płacony przez niemuzułmanów pod islamskimi rządami).

Al-Dżazira przeprowadziła wywiad z emirem Dżabhat Al-Nusra Abu Muhammad Al-Dżulani

Podczas gdy sekciarski dyskurs ISIS jest często wyśmiewany nawet przez wielu muzułmanów jako ekstremalny, inna próba wybielania dżihadystów zawierała drwinę z koptyjskich chrześcijan. W wywiadzie Al-Dżaziry z maja 2015 roku z Abu Muhammadem Al-Dżulanim, syryjskim przywódcą ISIS, zaciekłym rywalem Dżabhat Al-Nusra, odłamu Al-Kaidy w Syrii, przedstawiono organizację bezkrytycznie.[24] Korespondent Ahmed Mansour, sam będący egipskim islamistą, zapytał Al-Dżulaniego o traktowanie przez organizację mniejszości religijnych, w tym chrześcijan. Al-Dżulani odpowiedział, że jego organizacja nie obwinia syryjskich chrześcijan „o to, co zrobili Amerykanie i Egipcjanie”. [25] Co za niezwykłe stwierdzenie, porównujące jakiegoś rodzaju winę egipskiej mniejszości religijnej do rzekomych występków światowego supermocarstwa!

Odłam ISIS z Trypolisu kontynuuje regionalną przemoc wobec Koptów w 13 minutowym filmie opublikowanym w lutym 2016. [26] Dwóch członków ISIS z Egiptu wezwało swoich rodaków do porzucenia innych grup islamistycznych i form protestu i przyłączenia się do Państwa Islamskiego. Opisali prezydenta Egiptu Abdela Fattaha al-Sisiego, który dokonał kilku głośnych wysiłków promujących tolerancję religijną i wychodzenie naprzeciwko Koptom, [27] jako „małpę, świnię, niewolnika krzyża i opiekuna Żydów”.

Na tle fotografii Al-Sisiego z koptyjskim papieżem-patriarchą Tawadrosem II, pierwszy mówca mówi: „Walczcie i zabijcie, począwszy od ich Wielkiego Kapłana (Tawadrosa II) do najbardziej żałosnej osoby”. Drugi mówca wzywa Egipcjan do „terroryzowania Żydów i palenia niewolników krzyża”. I choć nie było do tej pory drugiego wideo przedstawiającego ścięcie koptyjskich chrześcijan (drugi film dotyczył etiopskich chrześcijan [28] ), jeszcze co najmniej siedmiu egipskich chrześcijan [traktuje się jako] zaginionych w Libii. [29]

Współczesny trujący dyskurs na temat koptyjskich chrześcijan, który trwa od półwiecza, i islamistyczna koptofobia najwyraźniej nie znikną. Śmiercionośne działania Państwa Islamskiego i toksyczna retoryka współczesnych polityków, takich jak Abdel Maged i Al-Awa, w połączeniu z tradycyjnymi, zlokalizowanymi tutaj uprzedzeniami minionych wieków, przyczyniły się do stworzenia zabójczych warunków dla egipskich chrześcijan. A co było kiedyś egipską historią, rozszerzyło się na region, w miarę jak islamiści poza krajem rozpowszechniają te poglądy w mediach społecznościowych. Fakt, że niektórzy apologeci egipskiego islamizmu starają się mówić o poszczególnych „nieroztropnych i niemoralnych” koptyjskich przywódcach i działaczach, nie odwraca uwagi od głębokiej, nagiej bigoterii skierowanej przeciwko zagrożonej społeczności milionów niewinnych ludzi. [30]

*Alberto M. Fernandez jest wiceprezesem MEMRI.

Przypisy (nie spolszczone):

[1] „Waq’at Al-Kana’is”, The Coptic Encyclopedia, Vol. 7, Claremont Graduate University School of Religion, 1991.

[2] „Motherland Lost: The Egyptian and Coptic Quest for Modernity,” interview with Samuel Tadros, Venn Institute, April 6, 2014.

[3] „A New Crisis for Egypt’s Copts,” Joshua Hammer, Smithsonian Magazine, November 2011.

[4] Muslim Extremism in Egypt, The Prophet and Pharaoh, Gilles Kepel, Berkeley: University of California Press, 1986.

[5] Web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgi-bin/groups/view/401

[6] „Abu Hamza al-Muhajir, Zarqawi’s Mysterious Successor (aka Abu Ayub al-Masri),” Eben Kaplan, Council on Foreign Relations, June 13, 2006.

[7] „Al Qaeda in Iraq claims massacre at Christian church in Baghdad”, Bill Roggio, The Long War Journal, November 1, 2010.

[8] „Egypt: the two women at the centre of the clashes”, Richard Spencer, The Telegraph, May 8, 2011.

[9] Archive.org/details/jihad024

[10] „In the Year of the Martyrs: Anti-Coptic Violence in Egypt, 1988-1993,” Alberto M. Fernandez, paper presented at the Middle East Studies Association Annual Meeting, San Francisco, California, November 18-20, 2001.

[11] „Deadly blast outside Egypt church”, Al-Jazeera, January 1, 2011.

[12] Aljazeera.net/news/arabic/2010/9/19/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%8A%D9%88%D9%86-%D9%8A%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%A7

[13] Youtube.com/watch?v=hXInb6sTpCg, January 12, 2012.

[14] Youtube.com/watch?v=ZIDIOatkAKA, November 6, 2015.

[15] „Ex-minister suspected behind Alex church bombing”, Farrag Ismail, Al-Arabiya, February 7, 2011.

[16] „The History Of Using White Female Sexuality To Justify Racist Violence”, Emma Gray, Huffington Post, June 18, 2015.

[17] „Guest Column: Islam’s Collective Punishment of Christians”, Raymond Ibrahim, The Investigative Project On Terrorism, April 18, 2013.

[18] „Egypt’s Christians face backlash for Morsi ouster”, Hamza Hendawi, Associated Press, July 10, 2013.

[19] Youtube.com/watch?v=QnUPgtkK5QI, June 29, 2013.

[20] „Leader of Gamaa Islamiya issues threats against Egypt from Qatar exile”, Middle East Online, December 1, 2013.Newsweek, March 8, 2015.

[22] Zerocensorship.com/t/uncensored-isis-execution/86622-isis-execution-of-21-coptic-christians-video#axzz40LutQTqM.

[23] „ISIS Fantasies of an Apocalyptic Showdown in Northern Syria”, William McCants, Brookings Institute, October 3, 2014.

[24] „Nusra leader: Our mission is to defeat Syrian regime”, Al-Jazeera, May 28, 2015.

[25] Youtube.com/watch?v=-hwQT43vFZA, May 27, 2015.

[26] „ISIS In Libya To Egyptians: Rise Up Against Al-Sisi, Burn The Slaves Of The Cross, Terrorize The Jews”, MEMRI Jihad & Terrorism Threat Monitor Project, February 8, 2016.

[27] „Egyptian President Sisi Attends Christmas Mass, Wishes Copts Merry Christmas”, Egyptian Streets, January 6, 2016.

[28] „ISIS’s View Of Christians Echoes That Of Official Saudi Fatwas”, Alberto M. Fernandez, The Middle East Media Research Institute, June 1, 2015.

[29] „Families of Copts kidnapped in Libya protest before Egyptian Foreign Ministry”, Maria Alfi, MCN, January 27, 2016.

[30] Twitter.com/MohamedElibiary, September 15, 2013.

Visit the MEMRI site in Polish: http://www2.memri.org/polish/

If you wish to reply, please send your email to memri@memrieurope.org .