Wprowadzenie
7 września 2012 r. kanadyjski minister spraw zagranicznych John Baird oznajmił niespodziewanie, że Kanada zrywa stosunki dyplomatyczne z Teheranem i wydala wszystkich dyplomatów irańskich z Kanady. Wyjaśnił, że od tego dnia Kanada uważa Iran za kraj sponsorujący terrorystów i formalnie wpisała go na listę krajów sponsorujących terroryzm zgodnie z Ustawą o Sprawiedliwości dla Ofiar Terroryzmu.
Stosunki kanadyjsko-irańskie zepsuły się w 2003 r. wraz z zgwałceniem i zamordowaniem kanadyjsko-irańskiej dziennikarki Zahry Kazemi w niesławnym więzieniu irańskim Evin. Od tego czasu Kanada zabiega o potępienie Iranu w ONZ za naruszenia praw człowieka [1] .
Jednym z powodów, dla których Kanada jednostronnie zerwała stosunki dyplomatyczne z Iranem, był wywiad z lipca 2012 r. udzielony przez attaché kulturalnego ambasady irańskiej w Ottawie, Hamida Mohammadiego, irańskiej witrynie internetowej dla irańskich emigrantów w Kanadzie, Iranians Residing Abroad (iranyad.ir) [2] . W wywiadzie tym wzywał on Kanadyjczyków irańskiego pochodzenia do „zajmowania wysokich, kluczowych stanowisk” i „opierania się wtopieniu w dominującą kulturę kanadyjską”. Także w tym wywiadzie wyrażał radość z powodu rosnących liczb Irańczyków w Kanadzie, oceniając ich na około pół miliona i stwierdzając, że jest to korzystne dla Iranu, ponieważ część tej społeczności, której drugie pokolenie już wchodzi do wpływowego aparatu rządowego, zachowuje silne przywiązanie i więź ze swoją ojczyzną.
Mohammadi opisał następnie w wywiadzie intencje Iranu rekrutowania Kanadyjczyków irańskiego pochodzenia, by służyli Iranowi pod przykrywką działalności kulturalnej. Powiedział: „Do roku 2031 cała populacja imigrantów w Kanadzie zwiększy się o 64%, a liczba Irańczyków zwiększy się z powodu stopy urodzeń. Dlatego musimy wprowadzić bardzo skoncentrowane programy kulturalne, żeby wzmocnić i pielęgnować kulturę tej szybko rosnącej populacji. Jest oczywiste, że ta duża populacja irańska może tylko służyć umiłowanemu Iranowi dzięki tym programom i zgromadzeniom” [3] .
Hamid Mohammadi, irański attaché kulturalny w ambasadzie irańskiej w Ottawie [4]
Ministerstwo spraw zagranicznych Kanady wyraziło ostre zastrzeżenia do wypowiedzi Mohammadiego, ostrzegając Teheran, by przestał używać ambasady do rekrutowania Kanadyjczyków irańskiego pochodzenia na służbę interesom Republiki Islamskiej. „Kanadyjczycy irańskiego pochodzenia odrzucili uciskający reżim irański i wybrali przyjazd do Kanady, żeby zbudować lepsze życie” – powiedział rzecznik ministra spraw zagranicznych, Johna Bairda, w wypowiedzi dla „National Post”. „Ambasada irańska nie powinna ingerować w ich wybór. Kanadyjskie organizacje ds. bezpieczeństwa będą działać, by zapobiec groźbom i zastraszaniu Kanadyjczyków” [5] .
Po oznajmieniu Bairda kanadyjski minister d/s obywatelstwa, imigracji i multikulturalizmu, Jason Kenney, wyjaśnił, że jego kraj nie pozwoli członkom lub sojusznikom reżimu irańskiego na osiedlenie się w Kanadzie i że urzędnicy starannie sprawdzają podania od obywateli irańskich, żeby zapewnić, iż nikt stowarzyszony lub będący częścią rządu irańskiego nie otrzyma pozwolenia na wjazd. Powiedział: „Chcemy zapewnić, że ludzie, którzy mogą być nie do przyjęcia – to jest ci, którzy związani są z [Islamską] Gwardią Rewolucyjną, Siłami Kods, Basidż lub wysocy członkowie reżimu – nie zostaną wpuszczeni do Kanady” [6] .
W tym artykule dokonujemy przeglądu reakcji irańskich na zerwanie stosunków dyplomatycznych z Teheranem przez Ottawę, jak również niektórych działań reżimu irańskiego w Kanadzie w ostatnich latach.
Irańskie reakcje na zerwanie stosunków dyplomatycznych przez Kanadę
Wielu rzeczników reżimu w Teheranie próbowało minimalizować znaczenie posunięcia kanadyjskiego [7] . Inni byli wściekli, a kilku wyraziło obawy przed podobnym działaniem innych rządów zachodnich [8] . Irański minister spraw zagranicznych Ali-Akbar Salehi powiedział gniewnie, że powody podane przez Kanadę jako uzasadnienie zerwania stosunków dyplomatycznych – to jest, ignorowanie przez Iran rezolucji ONZ dotyczących jego programu nuklearnego oraz jego popieranie reżimu syryjskiego – są bezpodstawne i nazwał rząd kanadyjski “rządem ekstremistycznym… który sam pomaga grupom ekstremistycznym masakrującym ludność syryjską” [9] .
Członek Komisji Bezpieczeństwa Narodowego Majlisu, Hossein Naqavi nazwał zamknięcie ambasady Kanady w Teheranie “aktem samobójczym” i wezwał reżim irański, by dał Kanadzie 24 godziny na ewakuację całego swojego personelu z Teheranu [10] . Członek Komisji Ahmad Bakhshayesh-Ardestani zaproponował, by reżim odpowiedział bojkotem firm kanadyjskich [11] , zaś przewodniczący Komisji Mansour Haqiqat-Pour zaproponował przeprowadzanie inspekcji wszystkich statków kanadyjskich przepływających przez Cieśninę Ormuz [12] .
Wielka Brytania stoi za decyzją Kanady zerwania stosunków dyplomatycznych z Iranem [13]
Także gazety reżimu wyraziły furię z powodu posunięcia Kanady. Artykuł w „Kayhan” stwierdził, że kanadyjski minister spraw zagranicznych znany jest w międzynarodowych kręgach dyplomatycznych jako niewolnik USA i Izraela, który jest dla nich gotów popełnić samobójstwo [14] .
Kanada, domowy diabeł USA, odwraca się plecami do Iranu [15]
10 września gazeta “Resalat” nazwała zerwanie stosunków dyplomatycznych przez Kanadę “politycznym samobójstwem Ottawy”, dodając, że to posunięcie “odzwierciedla wypływy USA, Wielkiej Brytanii i lobby syjonistycznego w rządzie kanadyjskim”. Stwierdziła następnie: „Rząd kanadyjski musi zapłacić wysoką cenę za swój emocjonalny i irracjonalny osąd… [Zerwanie stosunków dyplomatycznych] nie zaszkodzi postępowi Iranu… Pochopne działanie rządu kanadyjskiego daje Iranowi możliwość zdemaskowania agresywnej istoty Kanady… Tym, co jest ważne, jest cena, jaką rząd [kanadyjski] zapłaci w przyszłości” [16] .
Przykłady działalności reżimu irańskiego w Kanadzie w ostatnich latach
Główne środki, poprzez które reżim irański działał w Kanadzie w ostatnich latach obejmują ambasadę irańską w Ottawie poprzez jej attaché kulturalnego i Ośrodek Kulturalny Iranu w Kanadzie, na czele którego stoi ten sam attaché [17] ; Islamskie Zgromadzenie Ahlul Bayt w Kanadzie [18] ; i Ośrodek Przewodnictwa Islamskiego w Toronto, który według gazety online „Rooz”, jest oddziałem działającego w Kum Instytutu Edukacji i Badań Imama Chomeiniego, kierowanego przez bardzo konserwatywnego ajatollaha Mohammada Taqiego Mesbah-e Yazdiego [19] .
1. Działalność antyzachodnia i antysyjonistyczna
Wraz z działalnością religijną irański attaché kulturalny w Kanadzie prowadził wyraźnie polityczną działalność, szerząc rewolucyjny, antyzachodni i antysyjonistyczny program reżimu irańskiego [20] . Na przykład 28 maja 2012 r. Ośrodek Kulturalny, który prowadzi, ogłosił, że “pierwszy międzynarodowy festiwal niezależnych filmowców” odbędzie się w Teheranie w dniach 30 czerwca – 5 lipca 2012 r. Tematem festiwalu, którego motto brzmi „Ku sprawiedliwości”, będą „niesłychane zmiany na świecie i szerzenie się fali przebudzenia w Europie, Ameryce i krajach islamskich” i skupi się na następujących wątkach:
„1. Międzynarodowy ruch Occupy Wall Street
„2. Ruch przebudzenia w krajach islamskich
„3. Ruchy polityczne i społeczne w Europie i Ameryce
„4. Kryzys ekonomiczny w Europie i Ameryce
„5. Rola lobby syjonistycznego w obecnych kryzysach amerykańskim i europejskim
„6. Poznanie wybitnych postaci politycznych, sprzeciwiających się globalnemu syjonizmowi i imperializmowi
„7. Opór przeciwko okupantom
„8. Opór islamski przeciwko reżimowi syjonistycznemu
„9. Groźba wojny przeciwko Iranowi i ruchy antywojenne
„10. Trzydzieści cztery lata rewolucji islamskiej w Iranie
„11. Iranofobia i islamofobia
„12. Świat ku trwałej sprawiedliwości
„13. Świat bez syjonizmu
„14. Świat bez terroryzmu i broni nuklearnej” [21]
Należy zanotować, że angielska wersja witryny pomija wszystkie jawne wzmianki o działalności antyzachodniej i antysyjonistycznej.
Nagłówek New Horizon z witryny internetowej Ośrodka Kulturalnego Iranu w Kanadzie [22]
Seminarium teherańskie o „Przebudzeniu islamskim i wyzwoleniu Świętego Miasta Jerozolimy”, lipiec 2012
9 lipca 2012 r. Ośrodek Kulturalny Iranu w Kanadzie zwrócił się do wszystkich zainteresowanych, by nadsyłali artykuły na seminarium, mające odbyć się 13 sierpnia w Teheranie, o „Przebudzeniu islamskim i wyzwoleniu Świętego Miasta Jerozolimy”. Według Ośrodka tematy seminarium miały obejmować: “Nowa intifada na ziemiach okupowanych i przeszkody, przed jakimi stoi”; „Rola mediów w zrealizowaniu wyzwolenia Palestyny”; i “Szkicowanie planu wyzwolenia Świętego Miasta Jerozolimy w świetle zmian w islamskim przebudzeniu” [23] .
Obchody Dnia Kuds w Kanadzie, 18 sierpnia 2012
Podczas obchodów Dnia Kuds, 18 sierpnia, zorganizowanych przez ambasadę irańską w Ottawie [24] , pokazywano film o oporze palestyńskim. Podczas ceremonii chargé d’affaires ambasady irańskiej, Kambiz Sheikh-Hassani, chwalił opór palestyński i powiedział: “Od niemal 70 lat naród palestyński jest uwięziony w najostrzejszych warunkach w swojej ojczyźnie i natyka się na najdzikszą opozycję najbardziej uciskającego reżimu – ale do dziś będący przykładem [ruch] oporu zachował swoje istnienie, swój honor i swoją wiarę” [25] .
Abna.ir, która jest identyfikowana z organizacją Global Al Ahl Bayt z siedzibą w Kum w Iranie, informowała o 3 tysiącach ludzi, którzy uczestniczyli w demonstracjach w Dzień Kuds w Toronto w sierpniu 2012 r. – wśród nich chrześcijanie, muzułmanie, sikhowie, członkowie żydowskiej, utra-ortodoksyjnej i antysyjonistycznej sekty Neturei Karta oraz grupy antywojenne. Według tej informacji uczestnicy skandowali: „Od rzeki do morza Palestyna będzie wolna”, „Tak dla judaizmu, nie dla syjonizmu”. „Niech żyje Palestyna” i „Syjonizm równa się rasizm”. Przemawiający podczas tych obchodów gratulowali United Church of Canada, największemu protestanckiemu kościołowi w Kanadzie, z powodu poparcia bojkotu produktów izraelskich.
Demonstracja w Dzień Kuds w Toronto [26]
2. Eksport islamskiej myśli rewolucyjnej
2 czerwca 2012 r. Ośrodek Kulturalny Iranu w Kanadzie we współpracy z Irańskim Stowarzyszeniem Kulturalnym z Carleton University w Ottawie – któremu przewodniczy syn attaché Mohammadiego, Ehsan Mohammadi [27] – zorganizowały na uniwersytecie Konferencję Imama Chomeiniego 2012; tytułem konferencji było „Przebudzenie współczesne i myśli Imama Chomeiniego”. Według ogłoszenia (poniżej) wśród mówców mieli być Moulana Sayyid Muhammad Rizvi, założyciel i starszy członek Zgromadzenia Ahlul Bayt, i Phil Wilayto, redaktor „The Virginia Defender”, autor i komentator polityczny irańskiej Press TV [28] .
Irańsko-kanadyjscy akademicy napisali list do Carleton University, krytykując udzielenie gościny konferencji honorującej Chomeiniego, w którym stwierdzili, że konferencja dostarcza akademickiej przykrywki dla szerzenia propagandy reżimu irańskiego, że nie ma żadnej wartości akademickiej i że nie dostarcza żadnej obiektywnej analizy myśli Chomeiniego. W odpowiedzi uniwersytet powiedział, że nie ma żadnego związku z tą imprezą i że poglądy wyrażone przez mówców na niej nie odzwierciedlają poglądów uniwersytetu [29] .
3. Działalność innych organizacji irańskich w Kanadzie
Religijną działalnością Iranu w Kanadzie zajmuje się Islamskie Zgromadzenie Ahlul Bayt w Kanadzie, które działa z ramienia reżimu irańskiego, oraz Ośrodek Przewodnictwa Islamskiego w Toronto.
Islamskie Zgromadzenie Ahlul Bayt w Kanadzie
Islamskie Zgromadzenie Ahlul Bayt w Kanadzie jest oddziałem Globalnego Ahlul Bayt z siedzibą w Kum, które jest podporządkowane bezpośrednio biuru irańskiego Najwyższego Przywódcy Alego Chameneiego [30] . W wywiadzie udzielonym irańskiej witrynie internetowej stowarzyszonej z seminariami w Kum, Muhammad Zaki Baqri, starszy członek tej organizacji, opisał Chameneiego jako ‘jeden ze skarbów danych światu islamskiemu przez Boga” i dodał: “Dzisiaj jesteśmy gotowi wykonać każdy rozkaz wydany przez Chameneiego, chętnie i gdziekolwiek w świecie, i nie ustaniemy w tym ani na moment” [31] .
Jak napisano na witrynie internetowej Ośrodka Kulturalnego Iranu w Kanadzie, Islamskie Zgromadzenie Ahlul Bayt w Kanadzie, założone przez reżim irański w 1993 r., ma na celu “utrzymywanie związku i koordynowanie ponad 80 islamskich ośrodków szyickich w Kanadzie, urządzanie dużych konferencji naukowych i uczenie zasad islamu wszystkich zainteresowanych” [32] .
Już w maju 2009 r. irańska witryna internetowa Abna.ir, która, jak wspomniano powyżej, jest identyfikowana z Global Ahlul Bayt, wezwała do szerzenia szyizmu wśród chrześcijan w Europie i Ameryce Północnej, włącznie z Kanadą, i oceniła, że muzułmanie staną się większością na obu kontynentach dzięki większej dzietności i imigracji muzułmańskiej [33] .
Założyciel i przewodniczący Islamskiego Zgromadzenia Ahlul Bayt w Kanadzie, ajatollah Reza Hosseini Nassab, jest absolwentem seminarium w Kum i studiował u irańskich duchownych – włącznie z ajatollahem Hosseinem Alim Montazerim, usuniętym następcą ajatollaha Chomeiniego. Poprzednio Hosseini Nassab nauczał w seminariach Kum i w Ośrodku Islamskim w Hamburgu w Niemczech; jest także założycielem i starszym partnerem około dwudziestu innych ośrodków islamskich w Niemczech, Kanadzie i Szwajcarii [34] . Podczas niedawnej wizyty w domu w Iranie z powodu choroby ojca, wygłosił przemówienie o „szerzeniu islamu w świecie zachodnim”.
Ajatollah Reza Hosseini Nassab [35]
Ośrodek Przewodnictwa Islamskiego w Toronto
9 września 2012 r. „Rooz”, gazeta online, poinformowała, że Instytut Edukacji i Badań Imama Chomeiniego z siedzibą w Kum ma oddział w Toronto dla szkolenia kaznodziei: „W Toronto, istnieje ośrodek przewodnictwa identyfikowany z Instytutem Edukacji i Badań Imama Chomeiniego, kierowanego przez [ajatollaha] Mesbah-e Yazdiego. Instytut, który uznaje się za jeden z największych ośrodków przewodnictwa islamskiego w Toronto ma kilkuset religijnych studentów i badaczy. Ajatollah Mesbah-e Yazdi odbywał doroczną wizytę w Kanadzie, dopóki nie pogorszyło się jego zdrowie kilka lat temu. Ośrodek w Toronto jest największym ośrodkiem szkolenia kaznodziei, działający pod jego nadzorem poza Iranem” [36] .
Instytut Edukacji i Badań Imama Chomeiniego został założony w Kum w 1995 r. przez ajatollaha Mesbah-e Yazdiego, i jest częściowo finansowany przez reżim [37] .Należy zauważyć, że badania MEMRI nie doprowadziły do znalezienie żadnych dalszych szczegółów o ośrodku w Toronto.
*Y. Mansharof jest pracownikiem badawczym w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] Relations went downhill when the Iranian regime rejected Canada’s demand that the events be investigated and the perpetrators prosecuted. Roozonline.com, September 10, 2012. For more on the Zahra Kazemi affair, see Inquiry & Analysis No. 148,
The Torture and Death of Canadian Photojournalist Zahra Kazemi At The Hands of Iran’s Judicial Authority, September 26, 2003.
[2] The interview was apparently removed from Iranyad.ir, but quotes from it were posted on many other websites, for example, http://www.javanonline.ir/vdcfjvdjxw6deea.igiw.html .
[3] News.nationalpost.com, July 11, 2012. The Tabnak website, identified with Expediency Council secretary Mohsen Rezai, criticized Mohammadi’s statements, claiming that they provided a sufficient pretext for Canadian authorities to subject Iranian-Canadians to pressure and scrutiny. Tabnak (Iran), July 11, 2012.
[4] Irancultur.ca./farsi, April 2, 2012.
[5] Nationalpost.com, July 11, 2012.
[6] The Star (Canada), September 9, 2012.
[7] For example, Assembly of Experts member and Friday preacher Ahmad Khatami said that Canada is not a significant country and that the severing of relations was trivial and would be bad for Canada. ISNA (Iran), September 9, 2012. Majlis speaker Ali Larijani said that the severing of relations was futile attempt by Canada to downplay Iran’s political achievement in hosting the Non-Aligned Movement conference in August 2012. ISNA (Iran), September 9, 2012. Basij commander Mohammad-Reza Naqdi said that it is the West that needs Iran, not the other way around. ISNA (Iran), September 8, 2012. Kayhan editor Hossein Shariatmadari said that Canada carries no weight at all in the international arena. ISNA (Iran), September 12, 2012. Columnist Hassan Hanizadeh, who is close to regime circles, said that Canada plays no role of any kind in Middle East issues, and that the severing of relations reflects its hasty attempt to isolate Iran, which will fail because it will have no impact on Iran’s relations with the West. ISNA (Iran), September 9, 2012.
[8] For example, Majlis National Security Committee member Hossein Sobhani-Nia at a committee meeting with Foreign Ministry representatives. Mehr (Iran), September 10, 2012. A similar fear was expressed in an op-ed by academic Davoud Hermidas-Bavand, in the reformist daily Arman (Iran), September 10, 2012.
[9] Icana.ir, September 20, 2012. Salehi also predicted that Canada’s support for Zionism would lead to popular protests against it.
[10] Shafaf.ir, September 9, 2012.
[11] Javan (Iran), September 10, 2012.
[12] Yjc.ir, September 8, 2012.
[13] Fars (Iran), September 10, 2012.
[14] Kayhan (Iran), September 9, 2012.
[15] Fars (Iran), September 10, 2012.
[16] Resalat (Iran), September 10, 2012.
[17] While the English-language website of this center (iranculture.ca) tries to obscure its affiliation with the Iranian embassy and the Iranian regime, the Farsi version of the website (iranculture.ca/farsi) explicitly identifies itself as the website of the cultural affairs attaché at the Iranian embassy. The site states that attaché works, inter alia, to strengthen the relationship between the regime and the Iranian expatriate community in Canada.
[19] Roozonline.com, September 9, 2012.
[20] The Canadian National Post daily revealed that Islamic schools in Canada had used antisemitic books imported from Iran. National Post (Canada) May 10, 2012.
[21] Iranculture.ca/farsi, May 28, 2012.
[22] Iranculture.ca/farsi, May 28, 2012.
[23] Iranculture.ca/farsi.
[24] Qods Day, marked annually on the last Friday of Ramadan, was established by Ayatollah Ruhollah Khomeini, founder of the Islamic Revolution regime in Iran, to denote the Iranian aspiration for the liberation of Palestinian lands from Israel.
[25] Fars (Iran), August 18, 2012.
[26] Abna.ir, August 21, 2012.
[27] www2.macleans.ca, June 20, 2012.
[28] Iqna.ir, May 30, 2012.
[29] Macleans (Canada), June 15, 2012.
[30] See MEMRI Special Dispatch No. 2424, Iranian Regime-Affiliated Organization: Europe and America Are Turning Muslim – An Opportunity to Spread Shi’a Islam, June 30, 2009.
[31] http://www.rasanews.ir/TextVersion/Detail/?Id=89007&Serv=36 .
[32] http://iranculture.ca/fa/index.php?option=com_content&view=article&id=72&Itemid=81 . For details on dozens of Islamic Shi’ite centers operating in Canada, see, http://www.hawzah-online.com/hawza/islamic_centers.php, and http://islamabc.org/service1.htm .
[33] See MEMRI Special Dispatch No. 2424, Iranian Regime-Affiliated Organization: Europe and America Are Turning Muslim – An Opportunity to Spread Shi’a Islam, June 30, 2009.
[34] See Hoseini.org/bio1.htm.
[35] See Hoseini.org/gall11.htm
[36] Roozonline.com, September 9, 2012. In May 2007, the Asr-e Iran website reported that Ayatollah Mesbah-e Yazdi went to Canada to give a speech on cooperation and consultation between Shi’ites and Christians at a three-day conference at the University of Waterloo in Canada. Asr-e Iran (Iran) May 27, 2007. [37] Sharq (Iran), July 18, 2012.
