Wprowadzenie
W świetle eskalacji kryzysu w Syrii 9 sierpnia 2012 r. Iran zorganizował konferencję międzynarodową mającą na celu zapobieżenie upadkowi reżimu prezydenta syryjskiego Baszara Al-Assada i załamania się całej osi oporu, co nastąpiłoby w sposób nieunikniony. W oczach Iranu Syria jest szańcem obronnym przeciwko wojnie szyicko-sunnickiej na Bliskim Wschodzie, obejmującej Syrię, Liban, Irak i inne kraje, która miałaby daleko idące konsekwencje dla przetrwania reżimu islamskiego w samym Iranie.
Ramin Mehmanparast, rzecznik irańskiego ministerstwa spraw zagranicznych, podkreślił to podczas niedawnej wizyty w Chinach, kiedy powiedział: „Zachód nadal dąży do sprowokowania narodu irańskiego, żeby [wciągnąć go] w konflikt, którego spodziewają się między krajami tego regionu… Nie chodzi o to, że nie możemy odpowiedzieć im tym samym, ale wiemy, że takie posunięcia doprowadzą do wielkiej fitna [tj. wojny domowej na Bliskim Wschodzie] i że przez prowokowanie narodu [irańskiego] chcą oni wciągnąć Iran w konflikt z krajami [sunnicko-arabskimi] w regionie. Podstawa irańskiej polityki zagranicznej według [Najwyższego] Przywódcy [Chameneiego] skupia się na kierowaniu wydarzeniami w regionie, tak aby ta wielka fitna, którą chce rozpalić Zachód, nie miała miejsca. Dążą oni do wytworzenia sytuacji, w której w tych drażliwych warunkach porzucimy ostrożność i zareagujemy tak, jak oni chcą” [1] .
Wraz z tą inicjatywą Teheran działa energicznie wobec Turcji, żeby zapewnić, iż nie zaatakuje ona Syrii wzdłuż ich wspólnej granicy. W tym celu Iran próbuje skonsolidować front kurdyjski, który będzie bronić granicy syryjskiej przed atakiem tureckim.
Należy zauważyć, że obok działalności na arenie regionalnej Teheran okopuje mocniej status swojego reżimu w kraju. Sankcje narzucone przez Zachód, które coraz bardziej i poważniej wpływają na życie obywateli irańskich i zagrażają reżimowi, doprowadziły do podjęcia przez reżim dwóch kroków:
- Próbę przygotowania społeczeństwa na przetrwanie burzy: podczas gdy irański Najwyższy Przywódca Chamenei i inni wysocy funkcjonariusze państwowi często mówią ludziom, by byli niezłomni [2] , rząd gromadzi podstawowe towary [3] .
- Rozlokowanie paramilitarnych jednostek Basidż, składających się z dziesiątków tysięcy aktywistów, którzy przeszli szkolenie operacyjne, dla zapobieżenia powstaniu wewnątrz kraju [4] .
Konferencja międzynarodowa w Teheranie dla ratowania reżimu syryjskiego
9 sierpnia 2012 r. w Iranie odbyła się międzynarodowa konferencja mająca na celu zapobieżenie upadkowi reżimu Assada w Syrii. Kompromis proponowany przez Iran społeczności międzynarodowej polega na „demokratycznym rozwiązaniu” zgodnie z „wolą ludzi” przez „przeprowadzenie wyborów powszechnych” i „dialog narodowy”. Należy zauważyć, że 8 sierpnia 2012 r. w artykule w „Washington Post” irański minister spraw zagranicznych Ali Akbar Salehi powiedział, że Iran będzie skłonny zaakceptować wybory w Syrii pod „nadzorem międzynarodowym”; nie było jednak wzmianki o tej gotowości w mediach irańskich.
W tym kontekście współpracownik Chameneiego, Saeed Jalili, który kieruje także sprawami nuklearnymi Iranu i jest sekretarzem Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego Iranu, został 7 sierpnia wysłany na spotkanie z Assadem. Irańska agencja informacyjna Al-Alam informowała, że Assad powiedział na spotkaniu, iż jego rząd jest zdecydowany na przystanie w demokratyczny sposób na żądania ludu [5] .
Jalili pojechał także do Libanu i Iraku; w Libanie ostrzegł prezydenta Michela Sleimana, że konflikt z Syrią nie może przelać się do Libanu i wywołać wojny domowej – mając na myśli działania innych grup religijnych w Libanie przeciwko szyickiemu Hezbollahowi – w wypadku, kiedy upadnie reżim syryjski [6] . W Iraku ostrzegł przewodniczącego parlamentu Osamę Al-Nujaifiego: „Plemienne i religijne konflikty w Iraku są częścią spisku wroga skierowanego na podważenie bezpieczeństwa [w kraju] i nie dopuszczenia do stabilności w regionie. Nie wolno nam dać się wciągnąć w takie konflikty, aby nie wpaść w pułapkę wroga” [7] .
Wysiłki skonsolidowania frontu irańsko-kurdyjsko-irackiego przeciwko tureckim działaniom militarnym w Syrii
Według gazety libańskiej “Al-Akhbar” Jalili powiedział Assadowi, że jeśli chodzi o Iran, kryzys w Syrii jest kwestią bezpieczeństwa narodowego Iranu i kiedy Assad powiedział, że potrafi poradzić sobie z atakiem na niego w Syrii, Jalili odpowiedział, że Iran zamierza przeszkodzić jakiejkolwiek tureckiej interwencji militarnej w Syrii [8] . Gazeta dodała, że Jalili skłonił kurdyjskie grupy PKK do ograniczenia swoich działań do obrony północnej granicy Syrii przed każdym atakiem ze strony Turcji.
Według źródeł irańskich, stwierdziła gazeta, irański minister spraw zagranicznych Salehi, który był w Turcji, kiedy Jalili odwiedzał Liban i Syrię, ostrzegł Turków przed podjęciem jakiejkolwiek operacji, która zagrażałaby Syrii lub reżimowi syryjskiemu. Napomknął wręcz, napisała gazeta, że członkowie tureckiego batalionu UNIFIL w Libanie mogą zostać porwani, tak jak obywatele libańscy są porywani przez Wolną Armię Syryjską [9] .
Było to po wypowiedziach tureckiego premiera Recepa Tayyipa Erdogana w tureckiej AVT TV, że wojsko tureckie działa przeciwko PKK, które, jak powiedział, próbuje przeniknąć do Turcji z Syrii z poparciem Assada i tam działać. Wyjaśnił, że trzy tureckie jednostki wojskowe przeprowadzają manewry na granicy Turcji z Syrią i że mogą rozpocząć operację militarną na terenie Syrii, żeby walczyć z PKK. Dodał, że wojsko tureckie będzie kontynuowało operację militarną w północnym Iraku przeciwko PKK, aż ta organizacja przestanie tam działać [10] . Dodał, że PKK będzie próbowało to robić niezależnie od tego, czy reżim syryjski padnie, czy pozostanie na miejscu, ale nie odniesie sukcesu. Powiedział też, że PKK, która przeniosła się do północnej Syrii i została uzbrojona przez Assada, stanowi zagrożenie dla Turcji i że Turcja będzie działała tak, jak uważa za stosowne w tej sprawie [11] .
Irańskie wysiłki otwarcia kanałów komunikacji z Zachodem
Wraz z wysiłkami dyplomatycznymi w celu zapobieżenia upadkowi reżimu Assada w Syrii Iran próbuje także ocieplić napięte stosunki z Zachodem przez otwarcie szeregu kanałów komunikacji.
W próbie pojednania się z Wielką Brytanią i UE po ich ostrych sankcjach wobec Iranu Najwyższy Przywódca Ali Chamenei określił próbę zdobycia ambasady brytyjskiej w Teheranie w listopadzie 2011 r. – które to wydarzenie doprowadziło do utwardzenia europejskiego stanowiska przeciwko Iranowi – jako „pomyłkę”. Chamenei powiedział to 6 sierpnia na spotkaniu ze studentami, choć próbował złagodzić to przez dodanie, że można jednak zrozumieć uczucia protestujących, którzy zaatakowali ambasadę [12] .
Iran próbuje także wciągnąć USA w sprawę 48 Irańczyków, którzy zostali porwani 4 sierpnia w Damaszku; prosi USA, jak również Turcję i Katar o interwencję dla osiągnięcia ich uwolnienia, grożąc równocześnie zaszkodzeniem interesom USA, ponieważ, jak mówi, USA są odpowiedzialne za ich bezpieczeństwo, kolaborują bowiem z opozycją syryjską [13] .
Ocena
Ta inicjatywa irańska nie proponuje żadnego rzeczywistego rozwiązania ani dla opozycji syryjskiej, ani dla Zachodu; z tego powodu ugrzęźnie na niczym.
Należy zauważyć, że w konferencji międzynarodowej nie brali udziału znani przedstawiciele USA, krajów zachodnich lub opozycji syryjskiej; była także bojkotowana przez sunnickie kraje arabskie [14] .
Według naszej oceny ta inicjatywa jest odzwierciedleniem trudności, przed jakimi stoi reżim irański w chwili obecnej w wyniku niedawnego pogorszenia się sytuacji jego sojusznika, reżimu syryjskiego po ucieczce 6 sierpnia premiera syryjskiego Riyada Hijaba, porwaniu 48 Irańczyków (którzy przypuszczalnie są członkami Islamskiego Rewolucyjnego Korpusu Straży Iranu czyli IRGC [15] ) w Damaszku oraz oporu Wolnej Armii Syryjskiej w Aleppo.
Inicjatywa ta ma także na celu powstrzymanie spodziewanych nastrojów anty-irańskich, jakie mogą ujawnić się na spotkaniu Organizacji Konferencji Islamskiej w Arabii Saudyjskiej 14-15 sierpnia. Prezydent Mahmoud Ahmadineżad jest zaproszony na to spotkanie i ogłosił, że planuje przybyć.
Ponadto napięcie między Turcją a Iranem w sprawie Syrii może być punktem zapalnym rzeczywistego konfliktu między Iranem a Turcją; jeśli to się zdarzy, sytuacja w regionie może pogorszyć się aż do ogólnej pożogi.
*A. Savyon jest dyrektorką Iranian Media Project w MEMRI.
Przypisy (nie spolszczone):
[1] Mehr (Iran), August 6, 2012.
[2] For instance, Khamenei said at the August 6 meeting with students that the aim of the sanctions is to topple the Iranian regime from within, and that this must be fought. Leader.ir, August 6, 2012. On July 25, 2012, Khamenei told senior regime officials that they would continue in their path „with greater determination” despite the sanctions; Mehr, Iran, July 25, 2012. On July 11, 2012, at a conference in Tehran, Khamenei said that the sanctions would not stand in Tehran’s way. Asr-e Iran, Iran, July 11, 2012. Tehran Friday preacher Ayatollah Ahmad Jannati said that the regime led by Khamenei would not abandon the public, and was working determinedly to solve the economic crisis. He also explained that the high cost of living was part of God’s will and that the public must be frugal in light of the economic crisis, which he said was fundamentally an American plot to take over Iran. Fars, Iran, August 3, 2012. On July 23, 2012, the prosecutor-general of the city of Nishapour said about the protests over the high cost of poultry that the organizers had been identified by the regime, that patience was vital, and that the people had not launched the Islamic Revolution over trivial matters like bread and water. He warned against turning demonstrations into a campaign against the regime. Digarban.com, July 23, 2012. In response to public complaints about the high cost of meat, due to the sanctions during Ramadan, Senior Ayatollah Makarem Shirazi said that eating large quantities of meat was not healthy anyway. ISNA, Iran, July 21, 2012.
[3] The deputy minister of industry said that on orders from President Ahmadinejad, the ministry had begun stockpiling basic commodities including wheat, rice, raw sugar, oil, and poultry, in quantities sufficient for at least the next three months for the entire country. At the same time, basic food commodities manufacturers were instructed to produce sufficient inventory for the needs of the market, importing products if necessary. Mehr, Iran, July 27, 2012.
[4] Deputy IRGC commander Hossein Salami said that the regime had set up Basij squads to defend „moral values,” i.e. the regime, and that they would be activated when necessary. The IRGC forces commander for Tehran district, Mohsen Kazimini, said that in Tehran some 16,000 squads were operating, and that by next March this number would be increased to 21,000. Fars, Iran, August 3, 2012. IRGC commander Jafari said that the concrete threat today was internal, and the squads are ready to operate in the framework of a war against the regime, which requires forces that are loyal, revolutionary, and have high political awareness. Fars, Iran, August 3, 2012. Basij commander Jafari said that the real threat today was domestic, and that the squads are ready to act in response to the „war against the regime.” Fars, Iran, August 2, 2012. Basij commander Naqdi said that the squads are currently about four million strong and meet on a weekly basis. Snn.ir, August 5, 2012.
[5] Alalam.ir/news (Iran), August 7, 2012.
[6] Fars (Iran), August 6, 2012. See for example statements by Majlis National Security Committee member Awaz Heidarpour, who protested against the July 29, 2012 beating of Shi’ites and Alawites in Lebanon by Salafi groups. Icana.ir., July 30, 2012.
[7] Mehr (Iran), August 8, 2012.
[8] An article in the Iranian daily Resalat warned Turkey, a NATO member, against carrying out any military operation in Syria, whether by entering its airspace or any other means, and stressed that the reaction to such an operation would be a missile attack by Syria in Israel’s strategic depth – that is, Tel Aviv. At the same time, hinting at a possible Hizbullah reaction against Israel, the article noted that Syrian, Lebanese, and Hamas territory were not Libya. Resalat, Iran, August 9, 2012.
[9] Al-Akhbar (Lebanon), August 9, 2012.
[10] Cited by ISNA (Iran), August 7, 2012
[11] Syria-news.com, August 9, 2012; Al-Sharq Al-Awsat, London, August 10, 2012.
[12] Baztab.net, August 6, 2012. It will be recalled that in recent weeks, criticism has been heard in Iran of the government’s intention to reopen the British Embassy in Tehran, which was closed following the November attack.
[13] leader.ir.August 7, 2012; http://www.lenziran.com/2012/08/saeed-jalili-arrived-in-damscus-iran-request-us-assistance-for-release-of-kidnaped-iranians/, August 7, 2012.
[14] ISNA (Iran), August 8, 2012. Along with Kuwait, Lebanon also clarified that it would not be sending a representative to the conference. Al-Safir, Lebanon, August 7, 2012. [15] Iranian Foreign Minister Salehi said that some of the Iranians kidnapped in Syria were retired IRGC and military personnel. ISNA, Iran, August 8, 2012.
