„Nie ma strachu większego niż ten, jaki odczuwa człowiek, który sprzedaje swój lud” – Nâzım Hikmet
19 marca 2025 r. rząd turecki pod przywództwem Recepa Tayyipa Erdogana aresztował Ekrema Imamoğlu, który od 2019 r. jest burmistrzem Stambułu, pod zarzutem „założenia i zarządzania organizacją przestępczą”, „pomocy organizacji terrorystycznej”, [1] „przyjmowania łapówek”, „wymuszenia”, „nielegalnego rejestrowania danych osobowych” i „ustawienia przetargu”. [2] Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło, że został on również tymczasowo zawieszony na stanowisku burmistrza. [3] 28 marca aresztowano nawet prawnika Imamoğlu, który później został zwolniony pod warunkiem, że pozostanie pod „kontrolą sądową”. [4]
Imamoğlu, który obecnie przebywa w więzieniu Silivri w Stambule, znanym z przetrzymywania więźniów politycznych, jest czołową postacią głównej partii opozycyjnej w Turcji, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), która była partią Mustafy Kemala Atatürka, założyciela Republiki Turcji. Imamoğlu od dawna był uważany za prawdopodobnego kandydata na prezydenta w wyborach prezydenckich, które zgodnie z prawem tureckim muszą zostać przeprowadzone przed 7 maja 2028 r. Inną popularną postacią jest Mansur Yavaş, burmistrz Ankary. 24 marca, kilka dni po aresztowaniu, Imamoğlu wygrał głosowanie w partii CHP i ogłoszono go kandydatem partii na prezydenta [5], decyzja ta została przyjęta formalnie przez partię 27 marca [6]
CHP odnotowała znaczące zyski w wyborach lokalnych w 2019 r. [7], ale to wybory lokalne w 2024 r. przyniosły poważną sensację: po raz pierwszy podczas 22 lat rządów Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Erdogana CHP otrzymała więcej głosów niż AKP – 37,8 procent Turków zagłosowało na CHP, podczas gdy na AKP zagłosowało 35,5 procent. [8] CHP wygrała również wybory na burmistrzów Ankary, Stambułu, Izmiru, Bursy i Antalyi – czyli w stolicy kraju oraz pięciu największych miastach.
Nic więc dziwnego, że po aresztowaniu Imamoğlu w kraju wybuchły demonstracje, w których udział wzięły setki tysięcy osób w dziesiątkach miast. Media donoszą o znaczących protestach trwających w Adanie,[9] Ankarze,[10] Antalyi,[11] Aydın,[12] Balıkesir,[13] Adıyaman, [14] Afyonkarahisar, [15] Amasya, [16] Ardahan, [17] Artvin, [18] Bartın, [19] Bilecik, [20] Bolu, [21] Burdur, [22] Bursa, [23] Çanakkale, [24] Denizli, [25] Edirne, [26] Eskişehir, [27] Giresun, [28] İstanbul, [29] İzmir, [30] Kastamonu, [31] Kırıkkale, [32] Kirşehir, [33] Kütahya, [34] Manisa, [35] Mersin, [36] Muğla, [37] Sinop, [38] Tekirdağ, [39] Uşak, [40] Yalova [41] i Zonguldak. [42] Lider CHP Özgür Özel powiedział, że 29 marca 2 200 000 ludzi protestowało przeciwko aresztowaniu w dzielnicy Maltepe w Stambule, [43] choć doniesienia medialne podają tę liczbę na setki tysięcy. [44] Lista ta nie jest wyczerpująca.
Rząd Erdogana zareagował w sposób, w jaki robił to w przeszłości w takich sytuacjach: „gumowymi kulami”, o których donosiły media, [45] co tureccy analitycy rozumieją jako pociski z armaty FN 303 używanej przez turecką policję; [46] pojazdami TOMA, czyli tureckimi opancerzonymi armatkami wodnymi przeznaczonymi do tłumienia zamieszek, które zyskały sławę podczas szerokiego zastosowania w celu stłumienia protestów w parku Gezi w 2013 r.; [47] gazem łzawiącym, którego prawie pół miliona sztuk turecka policja niedawno zamówiła w celu uzupełnienia swoich magazynów; [48] 1876 osób zatrzymanych i 260 aresztowanych do 27 marca, [49] w tym 37 aresztowań za wpisy w mediach społecznościowych; [50] zakazem nadawania przez 10 dni kanału telewizyjnego wiodącej opozycyjnej stacji S özcü ; [51] aresztowaniem tureckich dziennikarzy relacjonujących protesty, w tym Yasina Akgüla, Zeynep Kuray, Hayri Dinça, Kurtuluşa Arıego, Alego Onura Tosuna, Bülenta Kılıça, Gökhana Kama, Elif Bayburt i Nisy Sudy Demirel; [52] aresztowaniem szwedzkiego dziennikarza Joakima Medina po przybyciu na lotnisko 27 marca, aby relacjonować protesty; [53] deportacją dziennikarza BBC Turkey Marka Lowena pod zarzutem „zagrożenia dla porządku publicznego”; [54] zakazem zgromadzeń publicznych i protestów do 26 marca przez Biuro Gubernatora Stambułu; [55] ograniczeniem dostępu do serwisów YouTube, Instagram, TikTok, Twitter i Telegram w Turcji;[56] ograniczeniem do 27 marca witryny internetowej CHP wzywającej do bojkotu przedsiębiorstw powiązanych z rządem w Turcji; [57] oraz nakazami sądowymi wydanymi wobec X, dawniej Twittera, nakazując zamknięcie „ponad 700 kont organizacji informacyjnych, dziennikarzy, osobistości politycznych, studentów i innych osób” [58], na co X oświadczyło, że się nie zastosuje, choć pojawiły się doniesienia, że niektóre konta X relacjonujące protesty zostały zamknięte. [59]
Być może Erdoğan wywołałby mniejszą reakcję takim posunięciem – które starannie zaplanował na czas Ramadanu, kiedy większość Turków pości, a zatem jest mniej prawdopodobne, że wyjdą na ulice, aby protestować, a także przed obchodami Eid – gdyby aresztowanie nie było tak ewidentnie polityczne. Gdyby Erdoğan chciał zdemaskować tych, którzy pomagają organizacjom terrorystycznym w jego rządzie, wystarczyłoby mu spojrzeć w lustro. Czy to za rządów Imamoğlu ludzie z całego świata, którzy chcieli dołączyć do ISIS, przez lata napływali przez Turcję do Syrii, by mordować cywilów i budować swój kalifat, czy też stało się to za rządów Erdogana? Czy to Imamoğlu najwyraźniej nadal pozwala przywódcom ISIS spotykać się w stolicy Turcji, by koordynować ich działania w Syrii? [60] Jeśli chodzi o korupcję – czy to Imamoğlu, szeptem mówiąc do swojego syna w rozmowie telefonicznej w grudniu 2013 r., powiedział: „Przeprowadzają wielką akcję korupcyjną… cokolwiek masz w domu, usuń to”, upominając go, po tym jak swobodnie mówił o usunięciu kwot 10, 25 i 30 milionów euro, „nie mów otwarcie”? Czy to Imamoğlu rozmawiał przez telefon, czy sam reis? [61] Czy to za rządów Imamoğlu dziesiątki milionów lir zniknęły z Ministerstwa Spraw Religijnych kraju, które organizuje imprezy w pięciogwiazdkowych hotelach, mianuje członków rodziny wyższej kadry kierowniczej na stanowiska, do których nie mają kwalifikacji, i utrzymuje rosnący portfel nieruchomości? [62] Czy Imamoğlu zbudował ekstrawaganckie pałace w Ankarze i nad jeziorem Wan [63], gdy w kraju wzrasta liczba samobójstw spowodowanych ubóstwem, czy też był to Erdoğan? [64] Oby było inaczej, ale niestety i ta lista jest daleka od wyczerpującej.
Podsumowując: Erdoğan prawdopodobnie nakazuje aresztowanie czołowej postaci opozycji – taki ruch raczej nie zostanie podjęty bez jego wyraźnej zgody. Czyni to pod zarzutem korupcji i terroryzmu, co jest śmieszne w Turcji Erdogana. Następnie aresztuje prawnika, który reprezentuje tę postać. Następnie aresztuje protestujących, którzy stają w naturalnym demokratycznym buncie przeciwko takiej konsolidacji władzy. Biorąc to wszystko razem, wydaje się jasne, że „organizacja terrorystyczna”, o pomoc której jest oskarżony Imamoğlu, jest po prostu groźną partią opozycyjną w Turcji, która ma szansę zakończenia rządów Erdogana – co dla niego rzeczywiście jest przerażającym terrorem.
* Yigal Carmon jest prezesem i założycielem MEMRI.
[1] Dw.com/tr/ekrem-i%CC%87mamo%C4%9Flu-tutukland%C4%B1/a-72009188, March 23, 2025.
[2] Bbc.com/turkce/articles/cz61z1jdld8o, May 23, 2025.
[3] Aa.com.tr/tr/gundem/ibb-baskani-ekrem-Imamoğlu-yolsuzluk-sorusturmasi-kapsaminda-tutuklandi/3517679, March 23, 2025.
[4] Tr.euronews.com/2025/03/28/ekrem-Imamoğlunun-avukati-murat-pehlivan-serbest-birakildi, March 28, 2025; bbc.com/turkce/articles/clyryxz2vj9o, March 28, 2025.
[5] Tr.euronews.com/2025/03/24/ibb-baskani-Imamoğlu-resmen-chp-cumhurbaskani-adayi-ilan-edildi, March 24, 2025.
[6] Bbc.com/turkce/articles/clyd79zg475o, March 27, 2025.
[7] Secim2019.sozcu.com.tr/secim2019, accessed April 4, 2025.
[8] Secim.trthaber.com, accessed April 4, 2025.
[9] Birgun.net/haber/adanada-ekrem-Imamoğluna-destek-yuruyus-ve-mitingleri-suruyor-609985, March 24, 2025.
[10] Dw.com/tr/ankara-ve-i%CC%87zmirde-g%C3%B6steri-ve-eylem-yasaklar%C4%B1-uzat%C4%B1ld%C4%B1/a-72028788, March 25, 2024.
[11] Cumhuriyet.com.tr/turkiye/antalya-valisi-duyurdu-Imamoğlu-protestolarinda-250-kisi-gozaltina-2313467, March 27, 2025.
[12] Gazeteaydin.com/haber/24402179/chpli-saatci-iftiracilara-ates-puskurdu-eylemlerimize-devam-edecegiz, March 27, 2025.
[13] Birgun.net/haber/Imamoğlu-protestolari-ayvalik-ta-7-kisi-gozaltina-alindi-610757, March 27, 2025.
[14] Birgun.net/haber/adiyaman-da-halk-demokrasi-ve-ozgurluk-talebiyle-meydanda-609211, March 22, 2025.
[15] Afyonturkeligazetesi.com/afyon-da-Imamoğlu-na-destek-protestolari-devam-ediyor/93561/, March 26, 2025.
[16] Ankahaber.net/haber/detay/amasyada_ekrem_Imamoğluna_destek_eylemi_228144, accessed March 27, 2025.
[17] Halktv.com.tr/gundem/ardahanda-Imamoğluna-destek-eylemi-herkes-birlesti-birlesmek-zorundayiz-924059h, March 24, 2025.
[18] Ankahaber.net/haber/detay/artvin_kemalpasada_ekrem_Imamoğluna_destek_eylemi_Imamoğlunu__1819_yasindaki_genc_cocuklarimizi_derhal_birakin_229881, March 28, 2025.
[19] Youtube.com/watch?v=CVzK01ZvlQA, March 21, 2025.
[20] Bilecik11.com/bilecikte-yine-Imamoğlu-icin-yuruduler, March 26, 2025.
[21] Bolugundem.com/haber/24382427/boluda-ekrem-Imamoğlu-icin-oturma-eylemi-yapildi-tanju-ozcan-bolululara-cagri-yapti, March 25, 2025.
[22] Ankahaber.net/haber/detay/burdurda_ekrem_Imamoğluna_destek_eylemi_228848, March 24, 2025.
[23] Evrensel.net/haber/548202/bursada-gozaltina-alinanlardan-7si-tutuklamaya-sevk-edildi, accessed March 27, 2025.
[24] Cnnturk.com/yerel-haberler/canakkale/canakkalede-provokatif-eylem-suphelilerine-gozalti-2259502, March 22, 2025.
[25] Denizli24haber.com/ekonomi/denizlide-ekrem-Imamoğluna-destek-yuruyusu-bu-daha-baslangic/66562, March 24, 2025.
[26] Ankahaber.net/haber/detay/edirnede_ekrem_Imamoğluna_destek_229258, March 26, 2025.
[27] Eskisehir.net/eskisehirde-tabutlu-Imamoğlu-eylemi, March 22, 2025.
[28] Ankahaber.net/haber/detay/giresunda_ekrem_Imamoğluna_destek_eylemi_228525, March 22, 2025.
[29] Tr.euronews.com/2025/03/26/ogrenci-eylemleri-istanbul-ve-bursadaki-safak-baskinlarinda-cok-sayida-gozalti, March 26, 2025.
[30] Gercekizmir.com/haber/Izmir-in-farkli-noktalarinda-Imamoğlu-eylemi/168501, March 25, 2025.
[31] Kastamonuguncel.com/haber/24416430/kastamonu-milli-irade-platformu-zehirli-bir-kampanya-baslattiklarina-sahit-oluyoruz, March 28, 2025.
[32] Ankahaber.net/haber/detay/chpden_yurt_capinda_protesto_kirikkale_il_baskani_bozdag_bir_sonraki_cumhurbaskanini_
milletin_belirlemesine_engel_olmak_uzere_bir_guc_devrededir_226835, March 19, 2025.
[33] Evrensel.net/haber/547364/kirsehirde-Imamoğlunun-gozaltina-alinmasi-protesto-edildi, March 22, 2025.
[34] Dumlupinargazetesi.com/makale/24369129/mehmet-yaylioglu/kutahya-polisi-ve-chp-eylemleri, March 24, 2025.
[35] Evrensel.net/haber/547001/manisada-Imamoğlunun-gozaltina-alinmasi-protesto-edildi, March 19, 2025.
[36] Mersinhabermerkezi.com/mersin-ayakta-Imamoğlu-protestolari-devam-ediyor, March 20, 2025.
[37] Sozcu.com.tr/amp/mugla-da-Imamoğlu-protestosuna-sert-mudahale-gozaltilar-var-p153845, March 23, 2025.
[38] Ankahaber.net/haber/detay/sinopta_ekrem_Imamoğlunun_tutuklanmasina_karsi_protestolar_devam_ediyor_229523, March 27, 2025.
[39] Habertrak.com.tr/gundem/tekirdag-Imamoğluna-inandi-h132621.html, March 25, 2025.
[40] Usakhabergazetesi.com.tr/Imamoğlunun-gozaltina-alinmasina-chp-usak-teskilatindan-tepki, March 19, 2025.
[41] Yalovagazetesi.com/yalovalilar-Imamoğlu-icin-toplandi, March 22, 2025.
[42] Evrensel.net/haber/547380/zonguldakta-madenci-aniti-onunde-Imamoğlu-protestosu, March 22, 2025.
[43] Youtube.com/watch?v=VKADoLzlXoA, March 29, 2025.
[44] Dw.com/tr/%C3%B6zg%C3%BCr-%C3%B6zel-biz-art%C4%B1k-korkuyu-evde-b%C4%B1rakt%C4%B1k-sokaklarday%C4%B1z/a-72080783, March 29, 2025.
[45] Bbc.com/turkce/articles/c5y0rn1nz7do, March 22, 2025; sozcu.com.tr/sarachane-de-ilginc-anlar-plastik-mermi-sikilirken-sinav-cekti-p153576, March 23, 2025; bbc.com/turkce/articles/c70edn829z3o, March 24, 2025; agos.com.tr/tr/yazi/32232/af-orgutu-plastik-mermi-kullanimi-son-derece-sok-edici, March 25, 2025; bianet.org/haber/sarachanede-gun-sonu-polis-rastgele-plastik-mermi-sikti-305773#google_vignette, March 24, 2025.
[46] Teyit.org/dosya/tartismali-polis-mudahalesi-protestolarda-plastik-mermi-kullanildi-mi, March 27, 2025.
[47] Youtube.com/watch?v=YlEb0LInJzk, March 28, 2025; youtube.com/watch?v=U8HKAoIPBP8, March 21, 2025; ankahaber.net/haber/detay/izmirdeki_Imamoğlu_eylemine_polisten_sert_mudahale_229473, March 27, 2025.
[48] Haber.sol.org.tr/haber/emniyet-depolari-dolduruyor-uc-hafta-490-bin-biber-gazi-icin-ihaleye-cikilacak-397190, March 31, 2025; Youtube.com/watch?v=U8HKAoIPBP8, March 21, 2025; youtube.com/watch?v=C-9uK7ZOlYE, March 25, 2025; youtube.com/watch?v=XVpq6muxIFU, March 24, 2025; dw.com/tr/i%CC%87mamo%C4%9Flu-eylemleri-polis-%C5%9Fiddetine-kar%C5%9F%C4%B1-hukuk-m%C3%BCcadelesi/a-72070020, March 28, 2025; Ankahaber.net/haber/detay/yurtta_Imamoğlu_protestolari_kocaeli_universitesi_ogrencileri_eylem_yapti_228331, March 21, 2025.
[49] Ntv.com.tr/turkiye/yerlikaya-bin-876-kisi-gozaltina-alindi-260i-tutuklandi,OxlbbAF2QEaqDqWz06vU9Q, March 27, 2025.
[50] Tr.euronews.com/2025/03/20/sosyal-medyada-paylasim-yapan-37-kisiye-Imamoğlu-gozaltisi, March 20, 2025.
[51] Sozcu.com.tr/sozcu-ye-yasak-dunyayi-salladi-her-yerde-manset-p156265, March 28, 2025.
[52] Politikyol.com/gazeteci-yasin-akgul-tutuklandi, March 25, 2025; tr.euronews.com/my-europe/2025/03/28/Imamoğlunun-tutuklanmasina-yonelik-protestolar-surerken-iki-gazeteci-daha-gozaltina-alindi, March 28, 2025; Evrensel.net/haber/548223/etha-muhabiri-elif-bayburt-gozaltina-alindi, March 28, 2025.
[53] Bbc.com/turkce/articles/c0mwm81nx0wo, March 28, 2025.
[54] Bbc.com/turkce/articles/ce34dpvy3eyo, March 27, 2025.
[55] T.euronews.com/2025/03/22/eylemlere-katilmasi-muhtemel-kisilerin-istanbula-giris-cikisi-yasaklandi, March 26, 2025.
[56] Mastodon.social/@netblocks/114187457101184560, March 19, 2025; Mastodon.social/@netblocks/114190556209970104, March 19, 2025;
[57] Mastodon.social/@netblocks/114237578338714618, March 27, 2025.
[58] Forbes.com/sites/mollybohannon/2025/03/24/what-we-know-about-reported-x-bans-in-turkey-as-musks-company-says-it-wont-comply-with-government-requests, March 24, 2025.
[59] Tr.euronews.com/2025/03/21/Imamoğlu-eylemlerini-veren-bazi-sosyal-medya-hesaplarina-engel-geldi, March 21, 2025.
[60] See MEMRI Special Dispatch No. 11830, Turkish MP Questions Interior Minister On Reported High-Level ISIS Meeting In Ankara, Salaries For ISIS Fighters From Turkish Government, February 12, 2025.
[61] See MEMRI Special Dispatch No. 8591, Lawyer For Turkish Opposition Party Leader: Expert Report Confirms Authenticity Of Audio Recordings Of Erdoğan Telling Son During Corruption Raid 'Whatever You Have In Your House, Remove It’, February 26, 2020.
[62] See MEMRI Special Dispatch No. 8860, Turkey’s Religious Affairs Ministry, Authority Over Hagia Sophia Mosque And 2,000 Mosques Around The World, Part I – Turkish Press Reports On Ministry’s Jihad Connections, Corruption, July 23, 2020.
[63] See MEMRI Special Dispatch No. 8581, ’Is It Not A Shame That Money Belonging To The Nation And State Is Poured Into These Palaces?’ – Turkish Journalist Criticizes President Erdoğan’s Construction Of Extravagant Palaces, February 24, 2020.
[64] Indyturk.com/node/134781/haber/t%C3%BCrkiye%E2%80%99de-intihar-vakalar%C4%B1-art%C4%B1yor-uzmanlar-verilerin-neyi-i%C5%9Faret-etti%C4%9Fini, February 20, 2020; cumhuriyet.com.tr/haber/akpnin-20-yildaki-intihar-bilancosu-ortaya-cikti-1816146, February 24, 2021
