Wynegocjowana przez Chiny umowa podpisana przez Arabię Saudyjską i Iran 10 marca 2023 r., w której zgodziły się odnowić swoje stosunki po siedmioletniej przerwie [1], zaczyna powodować znaczące zmiany w regionie, w tym działania zmierzające do odnowienia stosunków między Jordanią a Iranem, które od 2016 roku znajdują się na niskim szczeblu dyplomatycznym [2].
W rozmowie telefonicznej z 20 kwietnia 2023 r. między ministrem spraw zagranicznych, Jordanii Ajmanem Al-Safadim, a jego irańskim odpowiednikiem, Hosseinem Amirem-Abdollahianem, uzgodniono, że oba kraje będą dążyć do normalizacji i zajmą się różnymi punktami spornymi między nimi, w tym handlem narkotykami przez wspierane przez Iran grupy na granicy syryjsko-jordańskiej.
Według internetowego dziennika Raialyoum.com, zbliżenie między Jordanią a Iranem zostało zainicjowane przez saudyjskiego następcę tronu, księcia Muhammada Bin Salmana, we współpracy z Amerykanami, którzy dali zielone światło temu posunięciu. Wychodząca w Londynie katarska gazeta „Al-Quds Al-Arabi” oceniła, że Jordania zamierza mianować nowego ambasadora w Teheranie.
Należy zauważyć, że od podpisania umowy o normalizacji między Arabią Saudyjską a Iranem w Jordanii toczy się gorąca debata publiczna na temat implikacji tej umowy dla stosunków Jordanii z Iranem oraz możliwości wznowienia tych relacji. Niektóre artykuły w prasie jordańskiej opisywały takie zbliżenie jako leżące w interesie Jordanii i wzywały do powrotu ambasadorów. Inni wzywali do ostrożności i sprawdzania intencji Iranu zanim podejmie się kroki w celu ocieplenia stosunków. [3]
Poniżej podajemy szczegóły z doniesień mediów arabskich i irańskich o rozmowie telefonicznej ministrów spraw zagranicznych Jordanii i Iranu oraz o oznakach zbliżenia między obydwoma krajami.
Oficjalna agencja informacyjna Jordanii, Petra: Strony będą działać w celu pełnej normalizacji stosunków
Według doniesień oficjalnej jordańskiej agencji informacyjnej Petra, rozmowa telefoniczna między ministrami spraw zagranicznych Jordanii i Iranu dotyczyła „sposobów załatwienia kilku spraw między tymi krajami”. Jordański minister Ajman Al-Safadi podkreślił, że „Jordania, podobnie jak wszystkie kraje arabskie, jest zainteresowana dobrymi stosunkami z Iranem, opartymi na zasadach sąsiedztwa, nieingerencji w sprawy wewnętrzne i współpracy, która jest korzystna dla obu krajów i dla regionu”. Wezwał do „kontynuowania praktycznych, przejrzystych i szczerych rozmów w celu zajęcia się wszystkimi nierozstrzygniętymi kwestiami, w tym sytuacją na granicy jordańsko-syryjskiej oraz wyzwaniami związanymi z przemytem narkotyków do Jordanii [przez wspierane przez Iran elementy po stronie syryjskiej granicy]”.
Według raportu, ministrowie zgodzili się „przyspieszyć rozmowy w sprawie bezpieczeństwa między krajami [rozpoczęte za pośrednictwem irackiej mediacji latem 2022 r.] i zająć się kwestiami spornymi między nimi. [Ministrowie zgodzili się] na utrzymanie kontaktów politycznych w celu osiągnięcia porozumienia, które położy podwaliny pod przyszłe stosunki [między krajami]… które przyczynią się do wzmocnienia bezpieczeństwa, stabilności i współpracy w regionie”.
Również według raportu Petry ministrowie zgodzili się spotkać wkrótce „w celu kontynuowania dyskusji na temat sposobów przezwyciężenia wyzwań w stosunkach między dwoma siostrzanymi krajami, z myślą o pełnej normalizacji stosunków w sposób, który będzie służył interesom obu krajów i przyczyni się do zakończenia kryzysów i napięć w regionie”. Jordański minister z zadowoleniem przyjął porozumienie między Iranem a Arabią Saudyjską, nazywając je „ważnym krokiem w kierunku rozwiązania napięć w regionie oraz wzmocnienia bezpieczeństwa i stabilności”. Ze swojej strony irański minister podkreślił, że „Iran dąży do rozwoju stosunków z Jordanią i docenia rolę Jordanii w regionie”. Ministrowie przekazali wzajemne pozdrowienia od głów państw na Id Al-Fitr, a także omówili kwestię palestyńską.[4]
Irańska agencja informacyjna ISNA poinformowała, że Abdollahian wyraził uznanie dla wysiłków Jordanii we wspieraniu narodu palestyńskiego i świętych miejsc w Jerozolimie oraz powiedział, że „syjonistyczne państwo apartheidu jest największym zagrożeniem dla regionu i narodu islamskiego”. Podkreślił także potrzebę jedności islamu i pełnej realizacji praw Palestyńczyków, podkreślając jednocześnie, że „ręce syjonistów [sięgających] Al-Aksa muszą zostać odcięte”. Według ISNA jordański minister „zadeklarował gotowość swojego kraju do rozwijania więzi między [Jordanią a Iranem]” oraz powiedział, że „Iran jest ważnym krajem w regionie i przywiązujemy dużą wagę do rozwijania z nim więzi”. [5]
Raialyoum.com: To saudyjski następca tronu zainicjował zbliżenie jordańsko-irańskie „w koordynacji z USA”
Internetowy panarabski dziennik Raialyoum.com doniósł, powołując się na „amerykańskich dyplomatów i ekspertów”, że saudyjski następca tronu Muhammad Bin Salman (MBS) jest tym, który „zaprojektował” zbliżenie między Jordanią a Iranem „w porozumieniu z amerykańskimi instytucjami i osobistościami”, którzy dali zielone światło dla tego posunięcia. W raporcie stwierdzono również, że kwestia zbliżenia Jordanii z Iranem była omawiana 20 kwietnia podczas spotkania MBS z królem Jordanii Abdullahem podczas jego ostatniej wizyty w Arabii Saudyjskiej. [6]
Wychodząca w Londynie katarska gazeta „Al-Quds Al-Arabi” oceniła, że Jordania, która w 2016 r. odwołała swojego ambasadora z Teheranu w proteście przeciwko atakowi na tamtejszą ambasadę Arabii Saudyjskiej, zamierza mianować nowego ambasadora w Iranie. Dodał, że oba kraje prawdopodobnie osiągną porozumienie w sprawie bezpieczeństwa „w nierozstrzygniętych kwestiach”, z których głównym jest odsunięcie sił Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej Iranu (IRGC) na co najmniej 40 km od granicy syryjsko-jordańskiej oraz ściślejszy nadzór nad wspieranymi przez Iran grupami, aby zapobiec handlowi narkotykami z Syrii do Jordanii. [7]
Z doniesień medialnych wynika również, że 13 kwietnia, tydzień przed rozmową telefoniczną ministrów spraw zagranicznych, w ambasadzie Iranu w Ammanie zorganizowano uroczysty iftar (wieczór kończący codzienny post ramadanowy), w którym uczestniczyli jordańscy politycy i dziennikarze. Imprezy tego typu odbywały się również w poprzednich latach. Ale według Raialyoum.com, od czasu podpisania umowy saudyjsko-irańskiej, Ali Asghar Nasseri, irański chargé d’affaires w Jordanii, który zorganizował iftar, „jest w stanie działać z większą swobodą i z mniejszymi ograniczeniami jako przedstawiciel dyplomatyczny [Iranu]” w Jordanii. [8]
[1] See MEMRI See MEMRI Special Dispatch No. 10522, In Saudi Press, Cautious Optimism Follows Saudi-Iranian Renewal Of Relations, March 13, 2023.
[2] In April 2016 Jordan recalled its ambassador from Iran over the latter’s „intervention in the internal affairs of Arab countries, especially of the Gulf states.” This was a gesture of solidarity with Jordan’s ally Saudi Arabia, whose embassy in Tehran had been attacked and torched by Iranian rioters three months earlier. In early 2019 the last Iranian ambassador to Jordan, Mojtaba Ferdosipour, finished his term in office and Jordan refused to receive a new Iranian ambassador.
Over the years Jordan has taken a cautious position vis-à-vis Iran due to the threats posed to it by this country. King Abdullah II warned about Iran’s expansionist ambitions in the region and its efforts to create a territorial continuum extending from Iran to Lebanon, which he referred to in 2004 as „the Shi’ite Crescent.” The civil war in Syria and Iran’s growing involvement there deepened Jordan’s concern about Iran, especially about the presence of Iranian and Iran-backed militias on the Syria-Jordan border, which the kingdom regards as a grave strategic threat to its security. Moreover, in the past few years Iran-backed militias have been involved in attempts to smuggle drugs and weapons from Syria into Jordan. See MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 1683, Following Renewal Of Saudi-Iranian Relations, Debate In Jordanian Press Over Whether Jordan Should Also Reconcile With Iran, March 29, 2023.
[3] See MEMRI Inquiry & Analysis Series No. 1683 – Following Renewal Of Saudi-Iranian Relations, Debate In Jordanian Press Over Whether Jordan Should Also Reconcile With Iran – March 29, 2023.
[4] Petra.gov.jo, April 20, 2023.
[5] Isna.ir, April 20, 2023.
[6] Raialyoum.com, April 20, 2023.
[7] Alquds.co.uk, April 22, 2023.
[8] Raialyoum.com, April 14, 2023.
