Islamski obóz w Egipcie, kiedyś dławiony przez reżim, bierze obecnie udział w kształtowaniu nowego Egiptu – Część II: Bractwo Muzułmańskie przygotowuje się do wyborów parlamentarnych i prezydenckich

Wprowadzenie

Od czasu rewolucji egipskiej Bractwo Muzułmańskie (BM) odgrywa centralną i jawną rolę na arenie politycznej; jest jednym z najbardziej zorganizowanych i popularnych ruchów w kraju, szczególnie w porównaniu do nowopowstałych ruchów. Podczas gdy uprzednio BM było zdelegalizowane i prześladowane, obecnie wkroczyło w swój złoty wiek. Utworzyło oficjalną partię polityczną, Partię Wolności i Sprawiedliwości, i otwarło duże ośrodki w głównych miastach Egiptu, a jego członkowie są wyraźnie obecni w mediach i kręgach decydentów. Jedną wyraźną wskazówką jego rosnącej siły jest przytłaczające zwycięstwo, jakie odniosło w wyborach do związku nauczycieli i związku lekarzy, które odbyły się w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Jego przedstawiciele zostali wybrani na najwyższe stanowiska w tych związkach, zastępując członków byłej partii rządzącej, Narodowej Partii Demokratycznej (NPD)[1] .

W ciągu ostatnich miesięcy BM prowadziło kampanię na rzecz przeprowadzenia wyborów parlamentarnych i prezydenckich tak szybko, jak to możliwe, sprzeciwiając się propozycji, by odłożyć te wybory na okres po naszkicowaniu nowej konstytucji. Powodem tej kampanii jest prawdopodobnie pragnienie BM wykorzystania swojej siły i obecnej przewagi nad nowymi siłami politycznymi, które jeszcze nie miały czasu na zorganizowanie się i wzmocnienie. Wynik nadchodzących wyborów parlamentarnych uważa się za rozstrzygający, ponieważ nurt, który zdobędzie większość, będzie miał olbrzymi wpływ na treść nowej konstytucji, a więc charakter i tożsamość nowego Egiptu.

Naleganie Najwyższej Rady Sił Zbrojnych (NNSZ) na przeprowadzenie wyborów parlamentarnych przed napisaniem konstytucji, jak tego także domaga się BM, doprowadziło wielu do twierdzenia, że zawiązali oni sojusz[2] . To twierdzenie podbudowało mianowanie członka BM, Tarika Al-Biszriego, przewodniczącym Komitetu Poprawy Konstytucji, który został założony w lutym 2011 r. i którego rekomendacje zostały później zatwierdzone w referendum, kampania BM na rzecz zapewnienia tego zatwierdzenia oraz nieznaczna obecność BM na masowych demonstracjach przeciwko NNSZ i jej polityce. Jednak między tymi organami pojawił się rozłam w sierpniu 2011 r., kiedy NNSZ nie włączyła członków BM do komisji rządowej ustanowionej w celu naszkicowania „zasad superkonstytucyjnych”, które mają leżeć u podstaw nowej konstytucji. Należy zauważyć, że Najwyższy Przewodnik BM, dr Muhammad Badi, wielokrotnie zaprzeczał istnieniu jakiejkolwiek umowy z NNSZ[3] .

Od czasu rewolucji kierownictwo BM czyniło wysiłki dla rozwiania obaw w Egipcie i na świecie, że ruch planuje przejęcie władzy w kraju. Natychmiast po rewolucji kierownictwo oświadczyło, że BM nie wystawi kandydata na prezydenta i że jego partia nie będzie starała się zdobyć większości w parlamencie, ale będzie się starała o nie więcej jak jedną trzecią miejsc jako część sojuszu z partiami islamskimi i nieislamskimi. Jednak w kolejnych miesiącach wysocy funkcjonariusze BM oznajmili, że Partia Wolności i Sprawiedliwości planuje wystawić kandydatów do ponad 50% miejsc w parlamencie jako część sojuszu co pozwoli partii BM na zachowanie lwiej części miejsc w dodatku do wystawiania w wyborach kandydatów niezależnych. Siła BM może także wzrosnąć z powodu faktu, że wśród niezależnych kandydatów na prezydenta są postacie związane z BM lub byli członkowie BM. Niektórzy z nich założyli partie, które mogą odciągnąć wyborców od BM; jednak partie te prawdopodobnie zwiększą ogólne znaczenie bloku islamskiego w parlamencie, jak również jego wpływ na kręgi rządowe.

BM przedstawiło swoją wizję porewolucyjnego Egiptu w wielu dokumentach i oświadczeniach. Zarówno ruch, jak jego partia polityczna popierają Dokument Al-Azhar[4] ; jako część Sojuszu Demokratycznego dla Egiptu, który partia BM stworzyła z dziesiątkami innych partii. Partia Wolności i Sprawiedliwości spisała wytyczne do konstytucji, które są z grubsza podobne do przedstawionych w Dokumencie Al-Azhar. W dodatku partia ta ogłosiła szczegółową platformę wyborczą na swojej witrynie internetowej, w której przedstawiła swoją doktrynę polityczną. Główne punkty tej doktryny zostaną omówione poniżej i porównane do platformy opublikowanej przez BM w 2007 r.

Liczne drogi BM do wyborów

W następstwie wzmocnienia głosów islamskich w egipskiej debacie politycznej i uznania oficjalnej partii BM w Egipcie i w reszcie świata pojawiły się obawy, że rewolucja egipska jest islamizowana. Dla uśmierzenia tych obaw przywódcy BM prowadzili uspokajającą kampanię informacyjną, powtarzając, że nie mają zamiaru wystawiać kandydata na prezydenta ani dążyć do większości parlamentarnej, a tylko do zajęcia 30-40% miejsc – i to tylko jako część sojuszu z innymi partiami z rozmaitych nurtów. Mimo jednak prób uspokojenia natychmiast po przedstawieniu list kandydatów do wyborów parlamentarnych zastępca przewodniczącego partii BM, dr Issam Al-Arjan, oznajmił, że BM będzie starało się o 50% miejsc parlamentarnych[5] .

Równocześnie BM wieloma kanałami działa na rzecz zmaksymalizowania swoich zdobyczy w nadchodzących wyborach:

A. Dominacja przedstawicieli BM na listach sojuszu

W wysiłku uśmierzenia obaw, że dąży do zmonopolizowania parlamentu egipskiego partia BM postanowiła wziąć udział w wyborach parlamentarnych w ramach sojuszu z innymi partiami, z których pewne – co należy zauważyć – nie są islamskie. Jednak dominuje tę koalicję, stanowiąc jej znacznie większą część niż pozostałe partie.

Partia BM jest głównym graczem w Demokratycznym Sojuszu dla Egiptu – sojuszu, który rozpoczął się z 30 partiami, ale wiele z nich go potem opuściło. Najbardziej znana z tych partii, Al-Wafd, opuściła sojusz, kiedy zbliżała się data przedstawienia list kandydatów. Niedawno było więcej doniesień o wewnętrznych sporach w koalicji i wewnątrz niektórych partii, które się na nią składają[6] , opuściły ją dalsze partie, w szczególności partie salafickie, podczas gdy inne partie, takie jak partia Al-Ghad, dołączyły do koalicji. Obecnie koalicja obejmuje 10 partii. Po opuszczeniu koalicji przez niektóre partie, oczekuje się, że przedstawiciele BM będą stanowić 80% listy sojuszu[7] . Komentatorzy wyrazili wątpliwości, czy sojusz dotrwa do dnia wyborów, ale niektórzy powiedzieli, że jeśli dotrwa, to będzie miał bardzo dużą szansę na sukces[8] .

Partie salafickie, które opuściły sojusz z BM, założyły własny sojusz obejmujący Al-Nour, Al-Asala i partię Al-Binaa Wal-Tanmija, polityczne skrzydło Al-Gamaa Al-Islamijja, po tym jak – ich zdaniem – BM nie dała im wystarczającej reprezentacji na liście sojuszu[9] . Z drugiej strony były czynione próby założenia konkurencyjnych sojuszy, które miały być wystawione w wyborach przeciwko sojuszowi islamskiemu. Na przykład w sierpniu 2011 r. stworzono sojusz Blok Egipski; wzywał do ustanowienia państwa obywatelskiego, jako przeciwieństwa państwa religijnego. Ten sojusz obejmował Tagamu, Egipską Partię Demokratyczną, Partię Wolnych Egipcjan i jeszcze kilka partii. Ale także ten sojusz pokazał niedawno pęknięcia i nie jest w znaczącym stopniu obecny w mediach, w odróżnieniu od sojuszu BM[10] .

B. BM wystawia kandydatów zarówno z listy partyjnej, jak i jako niezależnych

Pod naciskiem BM i innych sił politycznych NRSZ zdecydowała o uchyleniu Artykułu Piątego Prawa Wyborczego, aby kandydaci na posłów mogli teraz starać się o wybór równocześnie z list partyjnych i list niezależnych, zamiast tylko z jednej listy[11] . Rozmaite siły polityczne nalegały na tę zmianę twierdząc, że zminimalizuje to szanse byłych członków NPD na zostanie posłami z listy niezależnej, biorąc pod uwagę, że NPD została rozwiązana i oczekuje się, że jej byli członkowie będą startować w wyborach jako niezależni. Działa to także na korzyść BM, podnosząc szanse jego kandydatów na zdobycie miejsc, na które nie mogliby startować, gdyby nie uchylono tego paragrafu prawnego. Źródło z Partii Wolności i Sprawiedliwości powiedziało, że partia ta wystawi kandydatów na przynajmniej 50% niezależnych miejsc w parlamencie[12] . Należy zanotować, że w ostatnich wyborach parlamentarnych za reżimu Mubaraka kandydaci BM startowali tylko jako niezależni. W 2005 r. BM zdobyło 88 miejsc, zaś w 2010 skończyli bez obecności w parlamencie[13] .

C. Ludzie związani z BM startują w wyborach prezydenckich jako kandydaci niezależni

Chociaż BM nie wystawi kandydata na prezydenta, w wyborach prezydenckich mają wystartować byli członkowie tego ruchu, tacy jak Abd Al Munim Abu Al-Futouh, były członek biura Przewodnika Głównego, który odszedł, by umożliwić kandydowanie. Należy zauważyć, że działacze BM, którzy dołączyli do kampanii poparcia Abu Al-Futouha lub uczestniczyli w iftar (zakończenie postu) Ramadanu, który urządził, byli przesłuchiwani przez BM, a niektórzy nawet zawieszeni jako członkowie ruchu[14] . Inni kandydaci związani z BM będą kandydowali na prezydenta, tacy jak Hazem Abu Ismail, który kandydował do parlamentu w wyborach 2005 r. jako przedstawiciel BM, i Abdallah Al-Aszal, który pisuje na portalu ruchu. Ten ostatni ocenił, że BM będzie go popierał, ponieważ jest on zbliżony do ideologii ruchu[15] .

D. Partie, które się odłamały, będą startować osobno

Byli członkowie BM mogą dostać się do parlamentu poprzez partie, które odłamały się od BM. Partia Al-Wasat, która odłamała sie od BM w 1996 r. i której w owym czasie nie zatwierdziła państwowa Komisja Partyjna, zyskała uznanie po rewolucji, przyciągając wielu członków BM[16] . Niedawno cztery dalsze partie oderwały się od BM, w większości założone przez młodsze pokolenie ruchu, które sprzeciwia się starej gwardii[17] :

· Al-Tayar Al-Masri: Założona przez kilkoro młodych ludzi z Koalicji Młodzieży Rewolucyjnej, wśród nich są Islam Lutfi, Muhammad Al-Qassas i Muhammad Al-Abbas. Założyciele odmówili wstąpienia do Partii Wolności i Sprawiedliwości twierdząc, że nie jest ona wystarczająco niezależna od ruchu BM. Al-Tayar Al-Masri określa się jako obywatelska, demokratyczna partia z religijnymi zasadami i wartościami, propagująca wzmocnienie osiągnięć rewolucji i rozbudowanie politycznie i społecznie słabych grup[18] . Młodzi ludzie z BM, którzy dołączyli do Al-Tayar Al-Masri, byli przesłuchiwani, zawieszani, a nawet wyrzucani z BM[19] .

· Al-Riyada: Założona przez Chaleda Daouda, połączyła się niedawno z partią Masr Al-Mustaqbal, aby – jak mówią jej przywódcy – reprezentować liberałów islamskich[20] .

· Al-Islah Wal-Tanmiya: Partia młodzieżowa pod przywództwem byłego parlamentarzysty Anwara Ismata Al-Sadata, który głosi rządy prawa, wolność religii, sprawiedliwość społeczną i niezależność instytucji prawnych, religijnych i edukacyjnych[21] .

· Al-Nahda: Założona przez byłych przywódców BM Abd Al-Munima Abu Al-Futouha i Ibrahima Al-Zafraniego, do których dołączył później były zastępca przewodnika generalnego BM, dr Muhammad Habib, który jest jednym z kandydatów na wiceprzewodniczącego partii[22] . Partia ta uważa religię za centralny składnik tożsamości Egiptu i wierzy, że każda próba odrodzenia, która pomija ten czynnik, jest skazana na niepowodzenie[23] .

Kontrowersja wokół wytycznych konstytucyjnych

Kierunek polityczny BM i jego partii odzwierciedlają rozmaite dokumenty. BM sprzeciwiało sie propozycji, by rząd naszkicował wytyczne, albo „zasady super-konstytucyjne”, do nowej konstytucji przed przeprowadzeniem wyborów parlamentarnych. Ma nadzieję na odegranie kluczowej roli w kształtowaniu konstytucji po wyborach i stara się przeszkodzić każdemu posunięciu, które mogłoby ograniczyć jego swobodę działania w tym względzie. Dlatego też sprzeciwiał się dokumentowi wicepremiera Alego Al-Simisa o super-konstytucyjnych zasadach. Ruch podpisał jednak Dokument Al-Azhar, napisany przez szejka Al-Azhar, Ahmada Al-Tajjeba, który przedstawia generalne wytyczne definiujące status religii w porewolucyjnym Egipcie. Dokument ten sprzeciwia się ustanowieniu państwa religijnego rządzonego przez duchownych, opowiadając się zamiast tego za określeniem islamu jako religii państwowej i islamskiego szariatu jako głównego źródła ustawodawstwa – jak stwierdza to Artykuł Drugi obecnej konstytucji Egiptu – przyznając nie-muzułmanom prawo do własnej legislacji w kwestiach statusu osobistego. Należy zanotować, że najwyższy przewodnik BM poprosił muftiego ruchu, dra Abd Al-Rahmana Al-Barra, o napisanie szczegółowego artykułu o zawartości Dokumentu Al-Azhar, ale jeszcze nie został on opublikowany.

Ponadto Demokratyczny Sojusz dla Egiptu, którego BM jest członkiem, naszkicował dokument mający stanowić podstawę nowej konstytucji. Podobnie jak Dokument Al-Azhar także ten dokument opowiada się za zachowaniem Artykułu Drugiego z dodatkiem klauzuli przyznającej swobodę nie-muzułmanom w sprawach statusu osobistego. Opowiada się także za wolnością wiary i wyznania, jednością narodową, brakiem dyskryminacji i równością dla wszystkich obywateli niezależnie od wyznania, pochodzenia etnicznego i płci. W odróżnieniu od platformy partyjnej, która przeciwstawia się tylko tworzeniu partii wojskowych, ten dokument sprzeciwia się zakładaniu wszystkich partii religijnych i sekciarskich.

Podobnie jak platforma partyjna BM, którą omówimy poniżej, dokument Sojuszu Demokratycznego także opowiada się za honorowaniem praw człowieka zapisanych w konwencjach międzynarodowych w sposób, które nie są sprzeczne z zasadami szariatu. Definiuje arenę arabsko-islamsko-afrykańską jako główny teatr działań egipskiej polityki zagranicznej i definiuje wyzwolenie Palestyny i Iraku jako główne filary tejże polityki. Opowiada się także za strategicznym dialogiem z Iranem i Turcją o przyszłości regionu – co nie pojawia się w platformie partyjnej BM – i mówi o ponownej ocenie porozumień i umów z Izraelem „Na podstawie tego, że nie istnieje prawdziwy pokój i że trwają pogwałcenia prawa [Palestyńczyków] do samostanowienia”[24] .

Platforma partyjna BM

Oficjalna platform Partii Wolności i Sprawiedliwości, ogłoszona na witrynie internetowej[25] jest identyczna ze szkicem platformy opublikowanym w 2007 r.[26] z wyjątkiem zmian dokonanych w kilku paragrafach, które były przedmiotem kontrowersji między członkami BM, a także wywołały krytykę przeciwko ruchowi w 2007 r., ponieważ wskazywały na zamiar ustanowienia państwa religijnego w Egipcie. Te paragrafy zostały złagodzone lub pominięte w nowej platformie, żeby uniknąć krytyki ze strony przeciwników BM. Należy zauważyć, że platforma została opublikowana na witrynie internetowej partii BM bez żadnego oficjalnego oznajmienia i jest możliwe, że w którymś momencie partia ogłosi alternatywną platformę.

Źródłem autorytetu partii jest islamski szariat

Według platformy (s. 5-9), Partia Wolności i Sprawiedliwości jest “partią, której źródłem autorytetu jest islamski szariat, w który wierzy większość ludu egipskiego”. Platforma definiuje szariat jako główne źródło ustawodawstwa. Dodaje, że nie-muzułmanie mają prawo do własnego ustawodawstwa w sprawach wiary, oddawania czci i statusu osobistego wszędzie tam, gdzie te prawa różnią się od szariatu, ale powinni być sądzeni według muzułmańskich zasad sprawiedliwości i równości we wszystkich innych dziedzinach życia. Platforma stwierdza następnie, że cele szariatu muszą przenikać priorytety, dążenia, politykę i strategię Egiptu i muszą tworzyć podstawę zasad kulturalnych zarówno muzułmanów, jak nie-muzułmanów.

Dlatego też partia BM propaguje następujące wartości, które – jak twierdzi – wypływają z szariatu: jedność narodowa; wolność przekonań i wyznania; równość praw i obowiązków; respektowanie praw człowieka; stosowanie zasady szura (rada) jako demokratycznego narzędzia tak w działalności politycznej, jak w kręgach prywatnych, rodzinnych i społecznych. Platforma podkreśla, że partia jest otwarta dla wszystkich obywateli egipskich niezależnie od ich wyznania, płci, wieku, zawodu lub statusu społecznego, że partia dąży do całościowej reformy we wszystkich dziedzinach – politycznej, konstytucyjnej i moralnej – i że opowiada się za wpajaniem „prawdziwego znaczenia zasad islamskiego szariatu, jego standardów moralnych i jego wartości, które podzielają wszystkie wiary monoteistyczne jako sposób życia dla jednostek i dla społeczeństwa” (s. 9).

Platforma stwierdza następnie, że status szariatu jako źródła władzy będzie odzwierciedlony w poglądach większości w wybranym parlamencie, który będzie reprezentował consensus narodowy. Podobnie jak platforma z 2007 r. popiera ponowne powołanie Najwyższej Rady Duchownych, ale nie jako organ, który będzie dyktował prezydentowi i władzy ustawodawczej w sprawach szariatu. Obecna platforma stwierdza w jednej z sekcji środkowych (nie zaś sekcji czołowej, jak w platformie z 2007 r.), że Rada będzie tylko pomagała instytucjom państwowym w interpretowaniu fatw religijnych i będzie organem spośród którego wybierany będzie szejk Al-Azhar (s. 75).

Wyjaśniając naturę państwa islamskiego platforma stwierdza, że jest to państwo obywatelskie w tym sensie, że nie jest kierowane przez policję, armię ani duchownych. W istocie platforma twierdzi, że w islamie nie ma duchownych, a tylko są uczeni religijni, którzy nie są wyłączeni spod krytyki i którzy nie mają monopolu nad religią ani ustawodawstwem. Rządzący w państwie islamskim, dodaje platforma, to obywatele wybrani zgodnie z wolą ludu, a główną różnicą między państwem islamskim a innymi państwami jest to, że islamski szariat jest źródłem władzy regulującej wszystkie dziedziny życia zarówno dla muzułmanów, jak i ich nie-muzułmańskich partnerów w ojczyźnie.

Nowe rządy będą parlamentarne, nie prezydenckie

Platforma opowiada się także (s. 11) za rządami parlamentarno-konstytucyjnymi, które uważa za najbardziej odpowiadające warunkom kraju. Egipt będzie miał premiera i prezydenta, ale ten ostatni będzie pełnił rolę symboliczną, nie zaś wykonawczą, sprzecznie z praktyką niedawnych dziesięcioleci. Partia uważa rząd za oficjalnego przedstawiciela ludu egipskiego, który jest źródłem autorytetu, władzy i rządów. To znaczy, że naród ma prawo wyboru swoich przywódców i przedstawicieli w rządzie, pociągać ich do odpowiedzialności za ich działanie i zwalniać ich na wypadek wykroczeń. Partia opowiada się za elastycznym rozdziałem między gałęziami rządu, z współpracą między gałęziami wykonawczą i ustawodawczą, i z odpowiedzialnością rządu przed parlamentem.

Według platformy (s. 14) ideał demokratyczny musi przenikać wszystkie dziedziny życia, od areny politycznej i instytucji państwowych do zachowania jednostki i stosunków społecznych. Platforma identyfikuje demokrację z zasadami szura, akceptowanymi przez islam, definiując ją jako prawo ludzi do decydowania o własnym losie. Wyjaśnia, że ponieważ islam nie dyktuje konkretnej formy rządów szura, należy przyjąć najlepszą formę rządów, jaką rozwinęła ludzkość – a mianowicie demokrację. Platforma (s. 17) wzywa do pluralizmu partyjnego bez włączania partii militarnych lub partii, których platforma propaguje dyskryminację obywateli. Nawołuje także do tego, by aktywne społeczeństwo obywatelskie działało obok państwa.

Egipt musi ponownie rozważyć swoje porozumienia międzynarodowe

Następnie (s. 21-22) platforma stwierdza, że partia BM będzie dążyła do pokojowych stosunków z innymi krajami i narodami oraz instytucjami międzynarodowymi na bazie wzajemnego szacunku, równości i braterstwa, jak to definiuje szariat. Partia będzie honorowała międzynarodowe konwencje dotyczące praw, jak długo nie są one sprzeczne z szariatem, a spory będą rozwiązywane zgodnie z przyjętymi na świecie normami, które są zgodne z szariatem. Platforma wzywa do zreformowania ONZ-u i anulowania prawa weta w celu neutralności i zrównoważenia sprzecznych interesów.

Czyniąc aluzję do porozumienia pokojowego z Izraelem platforma stwierdza (s.22), że porozumienia między krajami muszą być akceptowane przez ich narody i muszą odpowiadać interesom stron i zasadom sprawiedliwości. Takie porozumienia będą honorowane pod warunkiem, że ich sygnatariusze pozostaną zobowiązani do wprowadzania ich w życie co do joty, jak to jest przyjęte w stosunkach międzynarodowych i „dlatego partia uważa za niezbędne ponowne rozważenie wielu porozumień podpisanych w różnych dziedzinach za poprzedniego reżimu”.

Nowa platforma bardziej otwarcie mówi o Izraelu niż propozycja z 2007 r., zgodnie z ogólną atmosferą porewolucyjnego Egiptu. Definiuje (s. 24) kwestię palestyńską jako „najpilniejszą kwestię z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego Egiptu” wobec faktu, że „twór syjonistyczny jest rasistowskim, osadniczym, ekspansjonistycznym i agresywnym tworem, który ma broń masowego zniszczenia i który spowodował wiele wojen w regionie, wpłynął na sytuację geograficzną, polityczną, społeczną i ekonomiczną [regionu] i sabotował plany rozwoju. Wygnał lud z jego domu i przejął panowanie nad świętymi miejscami islamskimi i chrześcijańskimi w Palestynie. Dlatego partia uważa za niezbędne uczynienie maksymalnych wysiłków dla rozwiązania tej kwestii i zapewnienia palestyńskiego prawa samostanowienia i prawa uchodźców do powrotu do ich domów, ustanowienia ich państwa z Jerozolimą jako stolicą i oddania wszystkich islamskich i chrześcijańskich miejsc świętych [ich prawnych właścicielom] oraz rozbrojenia całego Bliskiego Wschodu z broni masowego zniszczenia…”

Według platformy partia BM będzie dążyła do przywrócenia wiodącej roli Egiptu w świecie arabskim, islamskim i w Afryce, jak również na arenie międzynarodowej. Zakłada jedność arabską i islamską jako warunek bezpieczeństwa narodowego Egiptu, o co należy starać się w przemyślany i stopniowy sposób i w zgodzie z wolą ludu. Wśród celów partii, wyszczególnionych w platformie (s. 42) są ustanowienie mostu lądowego między Egiptem i Arabią Saudyjską oraz usunięcie barier podatkowych i wizowych między państwami arabskimi. Platforma (s. 54) odrzuca politykę warunkowej pomocy zagranicznej, opowiadając się za samowystarczalnością i partnerstwem ekonomicznym.

Nowa platforma skreśla kontrowersyjne paragrafy dotyczące kobiet i Koptów

Poprzednia platforma partii BM obiecywała wzmocnienie pozycji kobiet, przyznanie im wszystkich praw bez podważania podstawowych wartości społeczeństwa i równoważąc obowiązki i prawa kobiet. Nowa platforma (s. 16) także stwierdza, że wszyscy obywatele mają prawo do starania się i służenia na stanowiskach publicznych, wstępowania do organizacji politycznych, studiowania i pracowania, jak długo nie podważa to podstawowych wartości społeczeństwa. Wylicza (s. 65) prawa zamężnej kobiety do pracy w dziedzinach politycznej, kulturalnej, społecznej i ekonomicznej, jeśli to „nie narusza prawa rodziny ani nakazów islamskiego szariatu”. W nowej platformie nie ma klauzuli, która pojawiła się w poprzedniej propozycji (s. 103), według której „brzemienia prezydentury nie wolno umieszczać na barkach kobiety – ani też nadzoru i dowodzenia armią – ponieważ jest to sprzeczne z jej naturą i jej pozostałymi rolami społecznymi i humanitarnymi…”

Propozycja platformy z 2007 r. określa także (s. 15), że nie-muzułmanin nie nadaje się do służenia jako prezydent kraju: „Istnieją podstawowe stanowiska religijne w kraju, których [zadaniem] jest obrona religii… Te stanowiska religijne obejmują stanowisko prezydenta lub premiera, zależnie od rządów politycznych [w kraju]. Dlatego też uważamy, że obowiązki prezydenta lub premiera – zależnie od reżimu politycznego – są sprzeczne z wiarą nie-muzułmanów. W wyniku nie-muzułmanin jest zwolniony z tego stanowiska w oparciu o islamski szariat, który nie zobowiązuje nie-muzułmanów do wykonywania funkcji sprzecznych z ich wiarą…” Tej klauzuli nie ma w nowej platformie, która nie zajmuje się kwestią prawa Koptów do zajmowania stanowisk publicznych.

Dodatkowo propozycja platformy z 2007 r. zawierała klauzulę wymagającą, by „wszystkie działania związane z aspektami turystyki były zgodne z islamskimi zasadami, wartościami i prawami” i że „turysta musi zapoznać się z religijnymi ograniczeniami muzułmańskimi, żeby nie przekroczyć ich publicznie podczas swojego pobytu [w Egipcie]”. W odróżnieniu od tego nowa platforma (s. 41) uznaje znaczenie turystyki jako źródła dochodu narodowego i źródła dochodu dla setek tysięcy Egipcjan, i nie zawiera tej klauzuli.

BM jest świadome krytyki zarówno w kraju, jak za granicą, wywołanej powyżej wspomnianymi klauzulami z projektu platformy z 2007 r. oraz oczekiwaniami społeczności międzynarodowej, że ruch zajmie się tą krytyką w końcowej wersji. Usunięcie kontrowersyjnych klauzul dotyczących roli Najwyższej Rady Duchownych, roli kobiet i Koptów oraz obowiązku turystów przestrzegania praw islamu oznacza zmianę ideologiczną, przynajmniej na zewnątrz, w kierunku postawy umiarkowanej. Ta zmiana jednak może być jedynie posunięciem taktycznym w celu uniknięcia krytyki, przedstawiając partię Wolności i Sprawiedliwości jako tolerancyjną, nowoczesną i umiarkowaną, co w nadchodzących wyborach przyciągnie tak szeroką bazę poparcia jak to możliwe.

* L. Azuri jest pracownikiem naukowym w MEMRI.

[1] Al-Masri Al-Yawm(Egypt), September 16, 2011; Al-Ahram (Egypt), October 17, 2011.

[2] Egyptian intellectual Mamoun Fandy claimed that as early as February 2011, the SCAF and the MB had struck a deal, orchestrated by former Egyptian intelligence chief 'Omar Suleiman, to involve the MB in the government. According to Fandy, the SCAF intends to ensure the MB’s victory in the elections, in return for an MB effort to draft a constitution guaranteeing the military a central role in running the country, as in the Turkish model. Al-Sharq Al-Awsat (London), July 4, 2011.

[3] Al-Yawm Al-Sabi’(Egypt), July 7, 2011; Roz Al-Yousef (Egypt), April 14, 2011.

[4] On this document and the MB’s position regarding it, see MEMRI Inquiry and Analysis Series Report No. 734, ” Egypt’s Islamic Camp, Once Suppressed By Regime, Now Taking Part in Shaping New Egypt – Part I: The Al-Azhar Document,” September 6, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/5617.htm .

[5] Al-Masri Al-Yawm(Egypt), October 23, 2011.

[6] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 5, 2011.

[7] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 24, 2011.

[8] Al-Ahram(Egypt), September 4, 2011.

[9] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 23, 2011.

[10] Al-Ahram, (Egypt), September 4, 2011; Al-Masri Al-Yawm (Egypt), October 10, 2011.

[11] Al-Ahram (Egypt), October 9, 2011.

[12] Al-Shurouq (Egypt), October 14, 2011.

[13] For more on the results of the 2010 parliamentary elections and on the MB’s place in them, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.653, „Results of Elections to Egyptian People’s Assembly – Ruling Party: 420 Seats, Muslim Brotherhood: 0,” December 28, 2010, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/4875.htm .

[14] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), May 4, 2011, September 20, 2011.

[15] Al-Wafd (Egypt), March 22, 2011.

[16] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), April 2, 2011.

[17] On the rebellion of the younger generation of the MB, see MEMRI Special Dispatch Series Report No.3654, „Young Members of Egyptian Muslim Brotherhood Call for 'Revolution’ Within the Movement,” March 9, 2011, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/193/5080.htm .

[18] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), June 23, 2011; Al-Ahram (Egypt), June 22, 2011.

[19] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), August 1, 2011.

[20] Al-Masri Al-Yawm (Egypt), September 5, 2011.

[21] Rdpegypt.org; Al-Masri Al-Yawm (Egypt), June 26, 2011.

[22] Al-Dustour(Egypt), July 13, 2011.

[23] http://www.facebook.com/NahdaParty; Al-Masri Al-Yawm (Egypt), July 5, 2011.

[24] Al-Wafd(Egypt), August 1, 2011.

[25] Hurryh.com.

[26] On the 2007 MB draft party platform, see MEMRI Inquiry & Analysis Series Report No.409, „Public Debate on the Political Platform of the Planned Muslim Brotherhood Party in Egypt,” December 11, 2007, http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/125/2632.htm .